Phải chăng mâu thuẫn Trung-Mỹ tại Biển Đông đang thắt chặt?

Chính quyền Donald Trump dự định chặn đường tiếp cận của Bắc Kinh đối với các đảo nhân tạo ở Biển Đông. Điều này do người được tổng thống đắc cử Mỹ đề cử vào chức vụ Ngoại trưởng Rex Tillerson công bố hôm thứ Tư tại phiên điều trần trước Thượng viện Quốc hội Mỹ.

Trong giai đoạn chuyển tiếp giữa hai chính quyền, như từng  xảy ra trong quá khứ, "vấn đề Trung Quốc" chắc chắn nằm ở trọng tâm tranh luận về vai trò và ưu tiên của Mỹ trên trường quốc tế. Quan hệ giữa hai cường quốc này là sự dao động phức tạp giữa hợp tác và cạnh tranh. Đặc biệt là trong bối cảnh ảnh hưởng của Mỹ trên thế giới giảm xuống và vai trò của Trung Quốc đang gia tăng.

Hiện tại, bản thân Trump và ê-kíp của ông đang chứng tỏ lập trường rất cứng rắn đối với Bắc Kinh. Lời phát biểu của một trong những thành viên chủ chốt trong chính phủ mới tại Washington cho thấy rằng quan hệ Mỹ-Trung đang bước vào một giai đoạn đầy khó khăn và phức tạp.

"Chúng ta cần phải gửi cho Trung Quốc một tín hiệu rõ ràng, trước hết, đó là việc xây dựng các hòn đảo cần phải chấm dứt, và thứ hai, Trung Quốc sẽ không được phép tiếp cận với các đảo này", — người có khả năng đứng đầu Bộ ngoại giao Mỹ nói. Theo ông Tillerson, do các hành động của Trung Quốc, Hoa Kỳ cần phải tăng cường hợp tác với các "đồng minh truyền thống ở Đông Nam Á, sử dụng các cấu trúc hiện có," như ASEAN chẳng hạn.

Chuyên gia cho rằng vai trò Biển Đông — trọng tâm đối đầu mới Mỹ-Trung sẽ chỉ trở nên lớn hơn. Trung Quốc sẽ không từ bỏ việc sử dụng cơ sở quân sự được xây dựng từ giai đoạn trước trong khu vực có tầm quan trọng chiến lược đối với nước này. Chính quyền mới của Mỹ sẽ không thỏa hiệp về vấn đề "tự do hàng hải" ở Biển Đông. Ngược lại, ê kíp mới sẽ làm cho chính sách của Mỹ trở nên tích cực hơn, để đảm bảo rằng Hoa Kỳ sẽ được "tôn trọng" hơn. Thứ nhất, xung đột lợi ích sẽ đánh vào cơ sở thực tiễn quan hệ Trung-Mỹ, và thứ hai, làm phức tạp hơn việc thực hiện kế hoạch của Trung Quốc muốn khẳng định mình là nhà lãnh đạo trong khu vực.

Tình hình hiện nay có rất nhiều điều bất ổn, không chỉ liên quan với việc điều gì trong số các phát biểu của Donald Trump và ê kíp của ông sẽ trở thành hiện thực trong nhiệm kỳ tổng thống này. Cũng không rõ phản ứng của Bắc Kinh sẽ ra sao. Liệu nước này có cố gắng tìm cho mình một "cửa sổ cơ hội" trong suốt nhiệm kỳ tổng thống của Trump, hay sẽ cho rằng thỏa hiệp với chính quyền mới là không thể? Trong trường hợp thứ hai, giai đoạn tới quan hệ Trung-Mỹ sẽ được đánh dấu bằng sự gia tăng xung đột trong mọi lĩnh vực.