Bộ trưởng Ngoại giao và Bộ trưởng Quốc phòng đã đưa ra tuyên bố với nội dung này, và chính phủ Philippines yêu cầu Bắc Kinh giải thích tại sao Trung Quốc đã đưa các lô vũ khí và thiết bị quân sự ra bố trí ở một số đảo tranh chấp. Liệu những tuyên bố này đánh dấu sự tái định hướng trong chính sách đối ngoại hoặc chỉ là một động thái ngoại giao?
Nhà khoa học chính trị Nga, Giáo sư Vladimir Kolotov cho rằng, Philippines đang chơi cờ vua đồng thời trên mấy bàn cờ:
"Trong mấy tháng đầu sau khi Rodrigo Duterte lên làm tổng thống, ông đã "chơi" công khai, kiên quyết chống lại Hoa Kỳ, hứa sẽ từ chối đặt cược vào Mỹ, và đồng thời cố gắng tạo mối quan hệ tin tưởng hơn với Trung Quốc. Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Philippines đã tiến hành trao đổi ý kiến với Bộ Ngoại giao Trung Quốc mà không nói trước công chúng, Manila đã bày tỏ quan ngại về hoạt động của quân đội Trung Quốc trong khu vực Biển Đông và thăm dò sự tiến hóa có thể có trong chính sách của Bắc Kinh đối với các đảo tranh chấp, mà Philippines luôn khẳng định có chủ quyền đối với một số đảo".
Bất kỳ vấn đề có thể lâm vào bế tắc, nếu chỉ hạn chế bởi việc trao đổi những tuyên bố cứng rắn. Và tình trạng quan hệ Philippines-Trung Quốc khi ông Duterte lên nắm chính quyền có thể được mô tả như chỗ bế tắc. Sau khi nhận thức được rằng, Philippines không thể chờ đợi sự hỗ trợ thiết thực từ phía Mỹ, nước đã sa lầy trong các cuộc phiêu lưu ở Trung Đông, Bắc Phi, Đông và Tây Âu và Ukraina và có mối quan hệ hết sức phức tạp với Nga, ông Duterte đã đưa ra những tuyên bố cứng rắn chống lại "con vịt què" Obama. Đồng thời, ít nhất trên lời nói, ông đã cố gắng đạt được sự hiểu biết với Trung Quốc.
Chuyên gia Kolotov cho rằng, không phải ngẫu nhiên mà những tuyên bố của Manila phê phán Trung Quốc đang tiếp tục quân sự hóa Biển Đông đã vang lên trước thềm lễ nhậm chức Tổng thống của Donald Trump, mà trong chiến dịch vận động tranh cử ông đã hứa sẽ thực thi chính sách cứng rắn đối với Trung Quốc. Liệu những tuyên bố này phản ánh ý định của Duterte lại một lần nữa đặt cược vào Mỹ? Tất cả mọi thứ phụ thuộc vào chính sách đối ngoại ở châu Á, đặc biệt ở Đông Nam Á, của chính quyền mới ở Mỹ.
Theo ý kiến của ông Kolotov, đặt cược vào việc đổi mới quan hệ đối tác với Hoa Kỳ có thể gây phản tác dụng. Các sự kiện trong những năm qua cho thấy rõ điều này. Trong khi Philippines hay một số nước khác ở Đông Nam Á thực hiện những bước đi nhằm xích lại gần nhau hơn với Hoa Kỳ, Bắc Kinh cố gắng củng cố vị trí của mình trong khu vực vì lo sợ kết quả của quá trình này. Leo thang căng thẳng là điều không tránh khỏi. Hy vọng rằng, lý trí lành mạnh sẽ giành phần thắng và những vấn đề trong vùng Biển Đông sẽ được giải quyết trong khuôn khổ pháp lý, mà không đe dọa gây chiến.
