300 ngày trong vòng lửa

Hoạt động bốc dỡ hàng từ tàu xuống cảng thường kéo dài vài tuần. Mười tàu của Liên Xô chở hàng kinh tế và quân sự kỹ thuật đến cảng Hải Phòng vào tháng Tư năm 1972 đã ở lại đây gần 300 ngày. Lịch sử hàng hải hiếm khi gặp trường hợp neo đậu lâu như vậy.

Trong số mười tàu này có tàu "Babushkin". Bảy chuyến bơi trước đó, tàu "Babushkin" đã mang đến Việt Nam tổng cộng 72.000 tấn hàng hóa: máy kéo, máy ủi, xe tải, thuốc chữa bệnh, kết cấu thép.

Ngày 15 tháng 4 năm 1972, tàu "Babushkin" thả neo lần thứ tám tại cảng ngoài của Hải Phòng. Ngay đêm ấy, thủy thủy đoàn bị đánh thức bởi tiếng gầm rú của những chiếc máy bay Mỹ bay vào Hải Phòng. Cảng và thành phố bị đánh bom suốt 30 phút. Cuộc tấn công thứ hai xảy ra lúc 10 giờ sáng. Bốn tàu Mỹ xuất hiện cách "Babushkin" khoảng 5 dặm cũng bắn vào bờ. Sau đó 3 giờ là cuộc tấn công thứ ba.

Thợ tiện trên tàu "Babushkin" là Vladimir Payevsky ghi trong nhật ký: "Nhà ga, bến cảng và các khu dân cư bốc cháy. Đường sắt đi Hà Nội bị phá nát. Tàu "Lavrenev" của Liên Xô bị hư hại. Một quả bom phát nổ cạnh tàu "Simferopol" đang đứng ngay bến tàu. 80 lỗ thủng trên thân tàu, các khoang hầm, cabin thủy thủ đoàn và trên cầu tầu. Lỗ thủng lớn nhất có đường kính hai mét. Một số người bị thương trong đó có các công nhân người Việt đang làm việc trong khoang. Bác sĩ của tàu đã sơ cứu cho họ."

Ngày 18 tháng 4, tàu "Babushkin" vào bến cảng Hải Phòng. Lúc 8 giờ sáng ngày 9 tháng 5, các máy bay Mỹ bắt đầu thả mìn bằng dù từ độ cao 100 mét. Các thủy thủ đã chăm chú theo dõi và ghi lại trên bản đồ vị trí mìn rơi để thông báo cho phía quân sự Việt Nam. Xung quanh "Babushkin" có bốn quả mìn. Quả gần nhất cách tàu 30 mét. Sóng biển xoay vần con tàu bên trong bãi mìn.

Có tin nhắn từ tàu chở dầu "Pevek" của Liên Xô đứng ở rìa cảng nơi tàu "Babushkin" neo đợi trước đó. Mỹ bắn phá thân tàu bằng súng máy cỡ lớn và thả bom bi. Con tàu bị hư hại. Một thủy thủ bị đạn xuyên dưới tim, một người khác trúng đạn trong lồng ngực. Ba người nữa bị thương trong đó có bác sĩ. Tàu khẩn cấp cần sự trợ giúp y tế.

Vào buổi trưa, ban quản lý cảng công bố tối hậu thư của Mỹ đòi tất cả các tàu phải rời cảng Hải Phòng. Người Mỹ đe dọa vào lúc 18 giờ ngày 11 tháng 5 sẽ kích nổ số mìn đã ném xuống nước.

Tác giả cuốn  nhật ký viết: "Chúng tôi không định đi đâu! Hôm nay lại là 9 tháng 5, Ngày Chiến thắng phát xít Đức. Người Mỹ cũng không đe dọa được chúng tôi! "

"Babushkin" là một trong mười tàu Liên Xô đã ở lại cảng Hải Phòng bị Mỹ phong tỏa.

"Tình hình rất phức tạp, — ông Vladimir Payevsky ghi lại trong nhật ký. — Chúng tôi ở trong cảng như trong chiếc chai bị gắn nút".

Sáng ngày 12 tháng 5 một quả mìn đầu tiên tự phát nổ. Đúng chiếc rơi xuống nước cách chỗ tàu từng đứng khoảng 30 mét. Sau đó trong ngày thêm ba quả mìn khác tự ý phát nổ.

Chiều ngày 17 tháng 5, trên bến bắt đầu giải phóng chỗ để dỡ hàng từ "Babushkin". Trước hết, thuốc men được đưa lên bờ. Sau đó đến lượt các kết cấu thép, thiết bị cho nhà xưởng, máy móc. "Các công nhân Việt Nam, — thủy thủ Liên Xô lưu ý, — làm việc tới 12 giờ đồng hồ. Bom Mỹ không làm họ nản lòng mà trái lại thôi thúc họ hành động gấp bội. Đám thủy thủ chúng tôi ngày càng gắn bó với Hải Phòng, cảng biển đã gắn liền với số phận chúng tôi".

Các cuộc không kích vào thành phố diễn ra hầu như hàng ngày. Cảng bị phong tỏa. Nhưng điều đó đã không cản trở sự viện trợ của Liên Xô dành cho những người yêu nước Việt Nam. Tác giả cuốn nhật ký viết ngày 24 tháng 5: "Chúng tôi nhận được tin 25 tàu chở hàng Liên Xô đang trên đường tới bờ biển Việt Nam." Ngày 20 tháng 6, ông viết: "Theo báo chí quốc tế, hoạt động giao hàng của Liên Xô cho Việt Nam thông qua các cảng Hòn Gai và Cẩm Phả đã tăng gấp đôi kể từ khi cảng Hải Phòng bị phong tỏa."