Một học giả Trung Quốc đã dõng dạc tuyên bố:
"Việt Nam chỉ là Hạ quốc!"
Thế nhưng chỉ trong vòng một tháng, từ đầu tháng 9 đến tháng 10/2018, Việt Nam liên tiếp đón các tàu hải quân quy mô lớn của các nước đến thăm, đồng thời cử tàu của mình tham dự các hoạt động chung ở nước ngoài.
Ngày 3/9, tàu đổ bộ tấn công HMS Albion của Hải quân Hoàng gia Anh chở theo 555 thủy thủ đã đến thăm TP HCM và các đơn vị Hải quân phía Nam của Việt Nam. Trước đó HMS Albion đi gần lãnh hải của quần đảo Hoàng Sa, nhằm thách thức "yêu sách chủ quyền quá đáng" của Trung Quốc.
Tiếp đó, từ 11/9 đến 14/9, tàu khu trục Roks Moon Mu The Great của Hải quân Hàn Quốc đến thăm xã giao thành phố Đà Nẵng. Sáng 17/9, tàu ngầm huấn luyện Kuroshio cùng thủy thủ đoàn thuộc lực lượng Tự vệ trên biển Nhật Bản cập cảng quốc tế Cam Ranh (Khánh Hòa), thăm hữu nghị Việt Nam.
#HMCSCalgary is officially half way through its deployment! 70 days down range and in 70 more we will be home! #RCNavy
— HMCS NCSM Calgary (@HMCSNCSMCalgary) 10 октября 2018 г.
We have: steamed 12 678 nautical miles, transited 11 time zones, operated with ships and submarines from 15 countries and eaten 260 peanut butter cookies. pic.twitter.com/wlo4rHhWtW
Về phía các chuyến thăm nước ngoài của Việt Nam, tàu hộ vệ tên lửa 015 Trần Hưng Đạo sau khi thăm Nhật Bản đã đến Hàn Quốc tham gia sự kiện duyệt đội hình hải quân quốc tế ngoài khơi Hàn Quốc. Sự kiện này của Hàn Quốc có sự góp mặt của tàu chiến từ 13 quốc gia. Cũng trong đầu tháng 10, tàu Cảnh sát biển 8001 của Việt Nam diễn tập cùng 4 tàu, 2 máy bay của Ấn Độ tại Vịnh Bengal.
"Những chuyến thăm đến và đi này chắc chắn là một chỉ dấu cho thấy Việt Nam gia tăng thiện chí thúc đẩy hợp tác an ninh với các nước lớn, gồm các đồng minh và trong mạng lưới đối tác của Mỹ", Tiến sĩ Collin Koh Swee Lean, Trường nghiên cứu quốc tế S. Rajaratnam, Singapore (RSIS) đánh giá.
Theo Jay Batongbacal, giám đốc Viện Hàng hải và Luật biển thuộc Đại học Philippines, các chuyến thăm của các nước đến Việt Nam và ngược lại là dấu hiệu hợp tác với một cộng đồng lớn hơn, đa chiều hơn của các nước cùng chí hướng về vấn đề an ninh hàng hải. Các chuyến thăm cảng thường xuyên cho thấy Việt Nam thiện chí hơn trong việc có quan hệ hữu nghị với các nước.
"Việt Nam biết rằng không thể trông đợi vào việc dựa vào nhiều nước trong khủng hoảng, nhưng việc đạt được đòn bẩy trong đàm phán với Trung Quốc tạo ra những lợi ích trước mắt cho chính phủ", Blaxland nói.
Tiến sĩ Collin cho rằng các chuyến thăm Việt Nam của các nước hầu hết được coi là hoạt động hiện diện trên biển, không phải là thách thức với yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông. Nó nhấn mạnh tầm quan trọng của tự do hàng hải và hàng không, vì thế có giá trị khi giương cờ, thể hiện mối quan ngại của quốc tế về bảo vệ tự do trên biển.
"Những nỗ lực này sẽ ngăn Trung Quốc đòi bất cứ sự chấp thuận của bất cứ nước nào, Trung Quốc không bao giờ có thể hợp pháp hóa bất cứ yêu sách nào vượt quá UNCLOS", Batongbacal nhấn mạnh.
Giáo sư Blaxland, Đại học Quốc gia Australia (ANU), cho rằng các chuyến thăm khiến Trung Quốc "khó chịu" khi các bên bác bỏ yêu sách của Bắc Kinh ở khu vực. Tại Biển Đông, Trung Quốc đòi yêu sách ở hầu hết khu vực, chồng lấn với các vùng thuộc Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei.
Giáo sư Carl Thayer, Học viện Quốc phòng Australia, Đại học New South Wales, nhận định các nước lớn muốn thể hiện họ có thể đóng góp vào an ninh khu vực. Một số đồng minh của Mỹ có thể muốn "đáp lời" Tổng thống Mỹ Trump, người coi họ là những kẻ ăn theo.
"Canada, Nhật Bản và Hàn Quốc đều thể hiện rằng họ có thể đóng góp vào liên minh", Thayer nói.
Vị trí quan trọng của Việt Nam ở khu vực
Giáo sư Blaxland nói các nước hy vọng sẽ thúc đẩy quyết tâm của Việt Nam trong bảo vệ lợi ích trên biển và tìm kiếm các cơ hội xây dựng quan hệ, nhằm chuẩn bị cho các kịch bản khủng hoảng có thể xuất hiện.
"Độ mở của Việt Nam với các quan hệ an ninh hàng hải đa dạng có thể đóng một vai trò rất quan trọng và chiến lược, xét về vị trí của Việt Nam ở Biển Đông", Batongbacal nói.
