Trong bài bình luận mới đây, tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) cho rằng không nơi nào mà trật tự chiến lược bị "thách thức nghiêm trọng" như ở Đông Nam Á khi các mục tiêu chính trị, quân sự và kinh tế của Trung Quốc đang hội tụ tại khu vực này. Theo đánh giá của giới chuyên gia, Nhật Bản có lợi ích trong việc bảo vệ tự do hàng hải, duy trì ổn định an ninh chính trị và thúc đẩy sự tôn trọng trật tự toàn cầu dựa trên luật lệ giữa thời điểm Bắc Kinh cho thấy họ sẵn sàng phá vỡ các nguyên tắc quốc tế trên Biển Đông và Biển Hoa Đông.
Thay đổi chiến lược quốc phòng, an ninh và kinh tế
Kể từ khi nhậm chức năm 2012, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã đưa ra nhiều sáng kiến trong hợp tác với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và có những điều chỉnh bước ngoặt trong chính sách an ninh. Tại Đối thoại Shangri-la năm 2014, ông Abe tiếp tục mở ra cơ hội hợp tác với cam kết tăng cường hỗ trợ ASEAN duy trì quyền tự do hàng hải, hàng không cũng như đảm bảo khả năng an ninh của các quốc gia thành viên.
Cam kết này được nhắc lại vào năm 2016 khi Tokyo bắt tay với Mỹ trong chiến lược “Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở” nhằm đối phó những thách thức có thể lật đổ trật tự thế giới thiết lập sau Thế chiến thứ hai. Với an ninh biển là ưu tiên hàng đầu, chính quyền Abe một mặt tối ưu hóa và nâng cao khả năng tác chiến nhằm mở rộng vai trò, nhiệm vụ của Lực lượng Phòng vệ Biển. Mặt khác, Tokyo chủ trương tập trung vào quan hệ đối tác quốc phòng với những quốc gia có cùng chí hướng trong và ngoài khu vực; đặc biệt tăng cường hỗ trợ một số nước Đông Nam Á ven biển phát triển cơ sở hạ tầng, cảng và cung cấp những thiết bị cần thiết cho nhiệm vụ giám sát, bảo vệ chủ quyền và quyền tài phán quốc gia.
Tại cuộc họp với các đối tác ASEAN hôm 17-11 ở Thái Lan, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Taro Kono tiếp tục nêu đề xuất cụ thể về “Tầm nhìn Vientiane 2.0”, ưu tiên lĩnh vực đảm bảo luật pháp, tăng cường an ninh hàng hải và hợp tác ứng phó thảm họa cùng những tình huống khẩn cấp. Dựa trên các hướng dẫn sửa đổi, Tokyo có kế hoạch chuyển giao thiết bị quốc phòng và những công nghệ liên quan, mở rộng tập trận chung với ASEAN cũng như triển khai Lực lượng Phòng vệ đến từng quốc gia trong khối để đào tạo các quy tắc quốc tế trong lĩnh vực hàng hải và hàng không.
