Vào sáng sớm, máy bay Đức bắt đầu ném bom xuống thành phố đang ngủ. Còn binh lính Đức và các thiết bị quân sự bắt đầu di chuyển về phía thành phố. Quân Đức đã lên kế hoạch chớp nhoáng xâm chiếm Kiev.
Cuộc phòng thủ anh hùng
Vào ngày 6 tháng 7, Ban chỉ huy Phòng thủ Thành phố được thành lập. Từ ngày này bắt đầu cuộc đấu tranh anh hùng bảo vệ Kiev kéo dài 72 ngày.
Tham gia bảo vệ Kiev đã có không chỉ những người lính Hồng quân mà còn nhiều người dân thành phố. Các đơn vị dân quân có sự đóng góp lớn lao vào cuộc phòng thủ. Vào đầu tháng 7, ở Kiev đã có tổng cộng 19 đơn vị dân quân. Cư dân thành phố đã thành lập 13 tiểu đoàn bộ binh. 33 nghìn người Kiev đã tham gia bảo vệ thành phố. Trong những ngày tháng Bảy khó khăn đó, cư dân thành phố đã xây dựng hơn 1.400 hỏa điểm, lô cốt, đào 55 km hầm hào chống tăng.
Sự can đảm và lòng dũng cảm của những người bảo vệ thành phố đã ngăn chặn cuộc tấn công của kẻ thù trên tuyến phòng thủ đầu tiên. Kế hoạch của quân Đức quốc xã đánh chiếm Kiêv một cách nhanh chóng đã thất bại. Tuy nhiên, vào ngày 30 tháng 7 năm 1941, quân Đức đã phát động một đợt tấn công mới, và vào ngày 10 tháng 8 đã chọc thủng tuyến phòng thủ ở ngoại ô phía tây nam, nhưng, nhờ những nỗ lực chung, lực lượng dân quân và quân đội chính quy đã giáng trả được đợt tấn công của kẻ thù.
Đến ngày 15 tháng 8 năm 1941, Hồng quân đã đẩy quân Đức quốc xã trở lại vị trí cũ. Thiệt hại của kẻ thù gần Kiev lên tới hơn 100 nghìn người. Quân phát xít Đức không còn thực hiện những đợt tấn công trực tiếp vào thành phố. 17 sư đoàn phát xít đã bị sa lầy trong trận đánh gần Kiev trong một thời gian dài. Sau khi gặp phải sự kháng cự dài như vậy của những người bảo vệ thành phố, quân Đức đã điều động một phần lực lượng từ hướng Matxcơva về phía nam - vào hậu phương của các đơn vị Hồng quân đang bảo vệ Kiev. Quân đội Liên Xô buộc phải rút lui vào ngày 19 tháng 9 năm 1941.
778 ngày đêm khủng khiếp
Sau khi xâm chiếm thành phố, quân Đức đã bắt làm tù binh hơn 665 nghìn binh sĩ và chỉ huy, bắt giữ 884 xe bọc thép, 3.718 khẩu pháo và nhiều trang thiết bị khác. Đến thời điểm đó, 200 nghìn người dân Kiev đã ra mặt trận chiến đấu, 325 nghìn người đã được sơ tán. Khoảng 400 nghìn người ở lại thành phố đã làm việc tại các cơ sở công nghiệp, giao thông và các dịch vụ công cộng. Cuộc xâm chiếm đã kéo dài 778 ngày đêm.
Theo kế hoạch của bộ chỉ huy Đức, Ukraina phải trở thành một trong những thuộc địa của Đức và cư dân địa phương phải được gọi là "thổ dân". Ngoài ra, theo kế hoạch này, 31 triệu người dân Ukraina phải bị đưa đến Đức lao động cưỡng bức.
Quân Đức đã gây ra nhiều tội ác tàn nhẫn trong thành phố. Vụ thảm sát Babi Yar - nơi bọn phát xít đã hành quyết hàng loạt thường dân, chủ yếu là người Do Thái, người Digan, người Ba Lan, cũng như các tù binh Liên Xô, do lực lượng chiếm đóng Đức và cộng tác viên Ukraina gây ra trong năm 1941.
Theo một số dữ liệu, quân phát xít đã bắn chết hơn 150 nghìn người dân ở Kiev và các thành phố khác của Ukraina. Và ở đây không nói về những đứa trẻ dưới ba tuổi, vì không ai ghi lại cái chết của họ. Các vụ hành quyết hàng loạt đã tiếp tục cho đến khi quân Đức rời khỏi Kiev vào năm 1943.
Quân Đức đã xây dựng hai trại tập trung "Darnitsky" và "Syretsky" trên địa bàn Kiev, nơi giam giữ các tù binh Liên Xô, cũng như những người Do Thái, đảng viên Cộng sản, thành viên Komsomol và chiến sĩ du kích. Khoảng 100 nghìn người đã chết ở đó. Hơn 100 nghìn thanh niên từ Kiev đã bị đưa đến Đức lao động cưỡng bức. Đến cuối năm 1943, dân số của thành phố đã giảm xuống còn 180 nghìn người. Cuộc chiếm đóng đã đi kèm với nạn đói trong cư dân địa phương, mà một trong những nguyên nhân là lệnh của Đức quốc xã.
Chiến dịch tấn công chiến lược Kiev
Vào tháng 11 năm 1943, chiến dịch tấn công Kiev bắt đầu. Các đội du kích đã giúp Hồng quân giải phóng thành phố khỏi quân xâm lược Đức Quốc xã. Cùng nhau, các lượng lực này đã đánh chiếm 12 cây cầu qua sông Desna và Dniepr.
Dưới sự tấn công ồ ạt, những người lính Đức bắt đầu rút lui, đốt cháy thành phố. Đêm 6/11/1943, Hồng quân đã vượt qua sự kháng cự không đáng kể của quân Đức và tiến vào thành phố rực lửa gần như trống rỗng.
Vào ngày 8 tháng 5 năm 1965, Kiev đã được tặng phong hiệu cao quý nhất -"Thành phố anh hùng" vì chủ nghĩa anh hùng và lòng dũng cảm trong các trận đánh bảo vệ Tổ quốc trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại vào những năm 1941-1945.
