Các chuyên gia đi đến kết luận rằng quá trình so sánh các bộ gen chỉ thu được những kiến thức hạn chế về các sinh vật đơn bào cổ đại, bao gồm cả vi khuẩn (bacteria) và vi khuẩn cổ (archaea). Các nhà khoa học đã phân tích hàng ngàn cây phát sinh chủng loại được xây dựng trên cơ sở tương đồng DNA của hàng nghìn vi sinh vật để xác định các gen cổ xưa nhất và theo dõi quá trình tiến hóa của chúng.
Kết quả cho thấy ở giai đoạn tiến hóa ban đầu của các cơ thể sống, các loại gen khác nhau đã thay đổi với tốc độ khác nhau.
Điều này có nghĩa là tần số đột biến gen ở giai đoạn tiến hóa sơ khai cao hơn nhiều so với hiện tại. Điều đó co thấy sự sống đã phát triển rất nhanh, điều này làm phức tạp hơn hình dung về cách vi khuẩn cổ và vi khuẩn làm thế nào để tiếp nhận năng lượng phục vụ sự sống, và chúng sống trong môi trường như thế nào.
Các nhà sinh học phân loại tất cả các cơ thể sống thành ba nhóm chính được gọi là vực. Hai trong số các vực này - vi khuẩn và vi khuẩn cổ - bao gồm các sinh vật đơn bào, vực thứ ba - sinh vật nhân chuẩn (eukaryote)- bao gồm hầu hết các sinh vật đa bào. Sinh vật nhân chuẩn tiến hóa tương đối muộn hơn, nhưng lịch sử tiến hóa của hai vực đầu tiên vẫn chưa được nghiên cứu nhiều.
