Mặc dù WTO không phủ nhận các vấn đề liên quan đến thương mại với Trung Quốc, nhưng Tổ chức này kết luận rằng các biện pháp trừng phạt của Mỹ là không hợp lý trong trường hợp này.
Khi Mỹ đưa ra mức thuế quan đầu tiên đối với các sản phẩm của Trung Quốc vào năm 2018, nó đề cập đến Mục 301 của Đạo luật Thương mại Hoa Kỳ. Điều khoản này cho phép Tổng thống Hoa Kỳ đơn phương hạn chế nhập khẩu hàng hóa và áp dụng các biện pháp khác để chống lại các chính sách thương mại không công bằng của các nước khác. Hoa Kỳ nhấn mạnh rằng Trung Quốc đang theo đuổi chính sách ép buộc chuyển giao công nghệ từ các công ty Mỹ để đổi lấy quyền tiếp cận thị trường Trung Quốc. Ngoài ra, Washington còn cáo buộc Bắc Kinh ăn cắp tài sản trí tuệ. Vì vậy, Hoa Kỳ khẳng định, Trung Quốc đang giành lợi thế cạnh tranh một cách không công bằng, vì vậy cần áp thuế đối với các sản phẩm của Trung Quốc.
The newest trade taxes imposed on imports from China under Section 301 of the Trade Act of 1974 take effect on September 1. https://t.co/c3WeqGP7R4 pic.twitter.com/RwNxYOOiwK
— National Taxpayers Union (@NTU) August 30, 2019
Ngay sau khi áp dụng thuế quan, Trung Quốc đã khiếu nại lên WTO, coi hành động của Hoa Kỳ là vi phạm quy tắc và nguyên tắc tự do thương mại quốc tế. Và giờ đây, theo kết quả của cuộc điều tra, các chuyên gia của WTO đã đi đến kết luận rằng Hoa Kỳ thực sự đã hành động trái với chuẩn mực của Tổ chức và nghĩa vụ của mình. Thứ nhất, Hoa Kỳ chỉ áp đặt thuế quan đối với các sản phẩm của Trung Quốc, điều này trái với nguyên tắc không phân biệt đối xử. Thứ hai, mức thuế vượt quá mức tối đa cho phép theo các điều kiện của WTO. Cuối cùng, Mỹ chưa bao giờ có thể đưa ra những lý lẽ thuyết phục về việc tại sao nên áp dụng các ngoại lệ đối với quy tắc chung đối với Trung Quốc.
Hoa Kỳ tuyên bố rằng các hành động của họ theo Điều 301 của Đạo luật Thương mại, được thông qua từ những năm 70, là chính đáng, vì tài liệu vẫn còn hiệu lực. Tuy nhiên, kể từ những năm 90, Hoa Kỳ đã không áp dụng bất kỳ biện pháp trừng phạt nào theo văn bản này, vì Washington đã cam kết giải quyết các tranh chấp thương mại thông qua các cơ chế của WTO. WTO cho rằng Điều 301 trong đạo luật thương mại của Hoa Kỳ, liên quan đến các biện pháp trừng phạt được áp dụng, là mâu thuẫn với các quy định hiện hành của WTO, nếu chỉ vì, theo các quy tắc của Tổ chức, trước khi đưa ra bất kỳ biện pháp trừng phạt thương mại đơn phương nào, các nước thành viên nên thử giải quyết tranh chấp trong phạm vi WTO. Do đó, quyết định hiện tại của Tổ chức là hoàn toàn phù hợp với chức năng ban đầu của nó - bảo vệ quyền thương mại của các thành viên, Li Siji, giáo sư Trung tâm Trung Quốc nghiên cứu WTO tại Đại học Kinh tế và Thương mại Quốc tế nói với Sputnik.
“Nhóm chuyên gia điều tra vụ DS543 đã đi đến kết luận rõ ràng rằng việc Mỹ tăng thuế đối với các sản phẩm của Trung Quốc vi phạm hai quy tắc quan trọng nhất của WTO, đó là điều đầu tiên của GATT 1994 - nguyên tắc tối huệ quốc. Ngoài ra, Điều 2, trong đó mô tả chế độ cắt giảm thuế quan, bị vi phạm. Ban hội thẩm cũng kết luận rằng Hoa Kỳ đã không cung cấp bằng chứng thuyết phục để biện minh cho việc áp dụng Điều 20A của GATT 1994 về các ngoại lệ chung cần thiết để bảo vệ đạo đức công cộng. Do đó, WTO kết luận rằng Hoa Kỳ đã vi phạm các quyền của Trung Quốc, thể theo việc nước này trở thành thành viên của Tổ chức, và kêu gọi Hoa Kỳ thực hiện các biện pháp thích hợp để loại bỏ những vi phạm này. Đối với vấn đề giải quyết tranh chấp pháp lý, có thể nói nhóm chuyên gia của WTO đã hoàn thành đầy đủ chức năng giải quyết tranh chấp của mình và thực hiện việc giải thích rõ ràng các quy phạm pháp luật của WTO. Cơ chế này nhằm bảo vệ lợi ích của các nước thành viên trong Tổ chức và giải quyết các tranh chấp thương mại bằng cách làm rõ các quyền và nghĩa vụ pháp lý trong WTO”.
WTO Panel finds that US tariffs on Chinese product are inconsistent with its GATT 1994 obligations.
— John Boscariol (@tradelawyer) September 15, 2020
Rejects US position that they were justified as emergency trade actions "to protect public morals."https://t.co/bj0wNAUn6Y pic.twitter.com/eBnHzz4Sr2
Trong khi Bộ Thương mại CHND Trung Hoa bày tỏ sự ủng hộ đối với "quyết định công bằng và khách quan của nhóm chuyên gia", Hoa Kỳ phản ứng tiêu cực với quyết định của WTO. Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer cho biết trong một tuyên bố rằng báo cáo của hội đồng chuyên gia WTO chỉ chứng minh một luận điểm mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đã lặp đi lặp lại trong 4 năm. Luận điểm này là WTO không có khả năng ngăn chặn thỏa đáng các hành vi được cho là có hại của Trung Quốc đối với công nghệ. Do đó, Mỹ phải được phép tự vệ trước các hành vi thương mại “không công bằng” của Trung Quốc.
Hoa Kỳ có thể khiến quyết định hiện tại của WTO không hiệu quả về mặt kỹ thuật. Ví dụ, nếu Washington nộp đơn kháng cáo trong vòng 60 ngày, nó sẽ "treo" vô thời hạn, vì công việc của cơ quan kháng cáo WTO bị tê liệt, nhân tiện xin nhắc, nhờ Hoa Kỳ. Washington đã ngăn chặn việc bổ nhiệm các thẩm phán mới cho Cơ quan Phúc thẩm của WTO trong nhiều năm nay, và hai trong số ba thẩm phán còn lại đã hết hạn vào tháng 12 năm ngoái. Vì vậy, không chắc rằng quyết định hiện tại của nhóm chuyên gia WTO sẽ ảnh hưởng phần nào đến chính sách thương mại của Mỹ đối với Trung Quốc. Tuy nhiên, đối với Trung Quốc, quyết định này có ý nghĩa chính trị. Như vậy, tổ chức quốc tế công nhận nguyên tắc thương mại đa phương do Trung Quốc chủ trương, và trên thực tế, giống như Trung Quốc, công nhận các hành động của Hoa Kỳ là không công bằng và trái với các chuẩn mực quốc tế, chuyên gia Li Siji nói.
“Quyết định này rất quan trọng đối với Trung Quốc. Trung Quốc đã chuyển sang các cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO, chỉ ra những thực hành không công bằng của Mỹ về chủ nghĩa đơn phương và chủ nghĩa bảo hộ. Trung Quốc khẳng định cần phải bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Nó cũng thể hiện cam kết mạnh mẽ của Trung Quốc đối với các nguyên tắc và quy tắc của WTO, vốn được thiết lập để bảo vệ hệ thống thương mại đa phương. Kết luận công bằng và có cơ sở của nhóm chuyên gia WTO một lần nữa chứng tỏ tầm quan trọng của Tổ chức trong việc bảo tồn hệ thống thương mại đa phương dựa trên các quy tắc”.
Không phải ngẫu nhiên mà Tổng thống Mỹ đã tuyên bố rằng "ông ấy sẽ phải làm gì đó với WTO, vì Tổ chức này đã cho phép Trung Quốc không bị trừng phạt". Mỹ đã nhiều lần đe dọa sẽ rút khỏi tổ chức thương mại này nếu tổ chức này không được cải tổ. Xét rằng dưới thời chính quyền Trump, Hoa Kỳ đã rút khỏi UNESCO và WHO, quyết định WTO hiện tại của Washington có thể là một lý do khác để rời khỏi Tổ chức và do đó, loại bỏ các nghĩa vụ thương mại quốc tế. Với quy mô của nền kinh tế Mỹ và quy mô của thị trường tiêu dùng, việc Hoa Kỳ mất tư cách thành viên WTO sẽ gây ra một số thiệt hại cho hệ thống thương mại quốc tế hiện tại. Tuy nhiên, về kế hoạch lâu dài, Hoa Kỳ khó có thể là một thành viên không thể thay thế. Họ đang được thay thế bởi các nước dẫn đầu kinh tế mới, trước hết là Trung Quốc, nước có thể sớm trở thành nền kinh tế số 1 trên thế giới.
