Đại sứ Đặng Đình Quý phát biểu tại LHQ cho biết, khủng bố đe dọa an ninh và hòa bình trên toàn cầu. Việt Nam giữ lập trường nhất quán về bảo đảm truy cứu trách nhiệm đối với các vi phạm nghiêm trọng luật nhân đạo, luật nhân quyền và ủng hộ công việc của Nhóm điều tra tội ác của IS*.
Việt Nam ủng hộ Nhóm điều tra tội ác của IS
Cùng với al-Qaeda, tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS* là một trong những mạng lưới khủng bố quốc tế mạnh nhất hiện nay. Thế giới liên tục chứng kiến những vụ tấn công đẫm máu liên quan đến ‘chân rết’ của IS.
Tội ác man rợ của những thành phần phiến quân Hồi giáo cực đoan này đã được cộng đồng quốc tế lên án từ lâu.
Trong bối cảnh này, ngày 12/5, Vương quốc Anh phối hợp với Hoa Kỳ, Bỉ, Iraq, Hà Lan, các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) tổ chức cuộc họp theo thể thức Arria của Hội đồng Bảo an (HĐBA) Liên Hợp Quốc.
Cuộc họp đặc biệt theo thể thức Arria bàn thảo về vấn đề ứng dụng công nghệ và quan hệ đối tác nhằm bảo đảm công lý đối với tội ác chống nhân loại, tội ác chiến tranh và tội diệt chủng mà đối tượng áp dụng chính ở đây là tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS*.
Đáng chú ý, tại cuộc họp này, Việt Nam lên tiếng bày tỏ quan điểm ủng hộ công việc của Nhóm Điều tra tội ác của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS*) tự xưng UNITAD nhằm hỗ trợ các nỗ lực quốc gia mang lại công lý cho các nạn nhân trên toàn thế giới.
Tại cuộc họp theo thể thức Arria của Hội đồng Bảo an, Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng Phái đoàn Việt Nam tại LHQ nhắc lại quan điểm, lập trường của Hà Nội đối với vấn đề khủng bố và chống các tội ác vi phạm luật nhân đạo, luật nhân quyền quốc tế.
Theo đó, Trưởng Phái đoàn Việt Nam tại LHQ lên án mạnh mẽ chủ nghĩa khủng bố và ủng hộ hoạt động điều tra tội ác của IS*.
“Chủ nghĩa khủng bố là mối đe dọa nghiêm trọng đối với hòa bình và an ninh quốc tế, Việt Nam ủng hộ công việc của Nhóm điều tra tội ác của IS nhằm hỗ trợ các nỗ lực quốc gia mang lại công lý cho các nạn nhân tại Iraq”, Đại sứ Đặng Đình Quý nhấn mạnh.
Ông Quý cũng cho rằng quốc gia có trách nhiệm hàng đầu trong truy cứu trách nhiệm, đồng thời, đề nghị cộng đồng quốc tế hỗ trợ tăng cường năng lực của quốc gia theo yêu cầu và phù hợp với hoàn cảnh mỗi nước.
Trưởng Phái đoàn Việt Nam tại LHQ nêu khuyến nghị rằng việc thu thập, quản lý và chuyển giao chứng cứ cần phù hợp với tiêu chuẩn tố tụng hình sự phù hợp với luật pháp quốc tế và thực tiễn tốt nhất và đặc biệt là cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương LHQ.
“Việc ứng dụng công nghệ có thể hỗ trợ và góp phần khắc phục các định kiến đối với nạn nhân của bạo hành tình dục và bạo lực về giới”, đại diện chính quyền Việt Nam tại LHQ nêu quan điểm.
Phái bộ Liên Hợp Quốc: IS phạm tội diệt chủng
Cuộc họp theo thể thức Arria như ngày 12/5 là một hình thức họp không chính thức của của HĐBA LHQ nhằm thảo luận về các vấn đề quan trọng, mới nổi, có sự tham dự của các nước trong và ngoài Hội đồng Bảo an cùng các tổ chức quốc tế.
Riêng đối với cuộc họp ngày hôm qua do Anh phối hợp với Mỹ, Bỉ, Iraq, Hà Lan, các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE) tổ chức có sự góp mặt đại diện của hơn 20 nước là ủy viên HĐBA và thành viên tích cực của Liên Hợp Quốc tham dự và phát biểu.
Tại sự kiện này, trưởng Phái bộ Liên Hợp Quốc về điều tra tội ác của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS* (UNITAD), đại diện nạn nhân người Yazidi và một số đại diện phi chính phủ khác được mời báo cáo tại cuộc họp.
Phát biểu với các bên, trưởng Phái bộ UNITAD thông tin về các kết quả điều tra, thu thập chứng cứ chứng minh tội ác của IS thông qua sử dụng công nghệ tiên tiến, nền tảng kỹ thuật số, trí tuệ nhân tạo (AI), qua đó tổng hợp, phân tích các thông tin thu thập được, nhận dạng nạn nhân và trao trả hài cốt cho các gia đình.
Qua đó, công nghệ, kỹ thuật số cũng giúp tổng hợp các chứng cứ xác định rõ IS thực hiện các tội ác nhằm vào người Yazidi (nhóm sinh sống ở khu vực biên giới Iraq - Syria), trong đó có hàng nghìn phụ nữ và trẻ em.
Phát biểu tại cuộc họp, đại diện UNITAD nhấn mạnh, tội ác của IS có thể cấu thành tội diệt chủng.
Nhiều quan điểm, thảo luận, báo cáo khác tại cuộc họp cũng nhấn mạnh tội ác nghiêm trọng của IS đối với người Yazidi đồng thời đánh giá cao việc thành lập Phái bộ UNITAD đã thể hiện sự đoàn kết, quyết tâm của HĐBA nhằm đem lại công lý cho nạn nhân.
Các nước trong và ngoài HĐBA cũng đánh giá cao công việc của UNITAD trong cách tiếp cận chú trọng đến vấn đề tâm lý, sức khoẻ tâm thần cho những người sống sót và ứng dụng trí tuệ nhân tạo thu thập chứng cứ, đồng thời, kêu gọi sử dụng các chứng cứ này nhằm truy tố, xét xử tội ác của IS* tại các cơ chế quốc gia và quốc tế.
Xuyên suốt cuộc họp này, đại diện các nước cho rằng, cần thiết phải điều tra, truy tố, xét xử tội ác nghiêm trọng của IS tại Iraq, qua đó gửi đi thông điệp khẳng định không dung thứ tội ác và đóng góp quan trọng vào cuộc chiến chống khủng bố quốc tế.
Các ý kiến cũng đánh giá tích cực kết quả hoạt động của UNITAD, đánh giá cao kết quả hợp tác tích cực giữa UNITAD và chính quyền Iraq trong đào tạo năng lực, xây dựng hồ sơ vụ việc.
Các bên cũng đồng thời đề nghị LHQ hỗ trợ các nước ngăn ngừa, truy tố tội phạm nghiêm trọng và chống khủng bố trong giai đoạn hiện nay và thời gian sắp tới.
Liên Hợp Quốc điều tra tội ác của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS
Trước đó, ngày 10/5, tại trụ sở LHQ, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc cũng đã họp trực tuyến thảo luận Báo cáo tình hình hoạt động của Phái bộ UNITAD điều tra thúc đẩy truy cứu tội ác của IS*.
Theo ông Khan, Phái bộ đã hoàn tất hồ sơ điều tra các cuộc tấn công nhằm vào cộng đồng Yazidi, xác định được hơn 1.400 nghi phạm, vụ giết hàng loạt học viên không vũ trang và quân nhân tại Học viện Hàng không Tikrit vào tháng 6/2014.
Bên cạnh đó, Phái bộ hiện cũng đang triển khai tốt công tác điều tra các vụ hành quyết tập thể tại nhà tù Badush, các tội ác nhằm vào cộng đồng Kito giáo, người Kaka’i, Shabak và Shia Turkmen.
Ngoài ra, UNITAD điều tra cũng cho thấy IS* từng nhiều lần triển khai vũ khí hóa học chống lại dân thường ở Iraq từ năm 2014 đến năm 2016, cũng như việc thử nghiệm các tác nhân sinh học trên tù nhân.
Phát biểu tại phiên họp này, Đại sứ Đặng Đình Quý đánh giá cao các kết quả UNITAD đã đạt được trong hoạt động điều tra, thu thập chứng cứ trong thời gian qua cho dù gặp rất nhiều khó khăn do đại dịch Covid-19 trên toàn thế giới nói chung và tại Iraq nói riêng.
Đại diện chính quyền Hà Nội đánh giá cao hiệu quả hoạt động của Phái bộ với việc sử dụng các công nghệ tiên tiến trong công tác điều tra cũng như các nỗ lực tranh thủ sự tham gia của chính quyền địa phương và người dân.
Đại sứ Đặng Đình Quý cũng đề nghị UNITAD tiếp tục tập trung vào các ưu tiên chiến lược trong thời gian tới, tăng cường hợp tác với chính phủ Iraq, chính quyền khu vực và địa phương, lãnh đạo tôn giáo, áp dụng tất cả các quy trình, biện pháp bảo vệ nạn nhân và nhân chứng dám dũng cảm nêu lên tội ác của IS*.
Đặc biệt, đại diện Việt Nam cũng lên tiếng kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng cường hỗ trợ UNITAD thực hiện nhiệm vụ của mình, phù hợp với luật pháp quốc tế, các nghị quyết liên quan của Hội đồng Bảo an và các nguyên tắc của Hiến chương LHQ, trong đó có tôn trọng chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, độc lập và thống nhất của Iraq.
Về UNITAD - Nhóm điều tra tội ác của IS
Phái bộ UNITAD được thành lập theo Nghị quyết 2379 ngày 21/9/2017 của Hội đồng Bảo an LHQ và chính thức đi vào hoạt động từ giữa tháng 8/2018.
UNITAD có nhiệm vụ trọng tâm là thu thập, bảo vệ, lưu giữ chứng cứ nhằm hỗ trợ Iraq truy cứu, trừng phạt các tội ác do IS* gây ra tại quốc gia này. Phái bộ này hiện có khoảng 130 chuyên gia, điều tra viên, nhân viên an ninh và nhân viên hỗ trợ công tác điều tra về tội ác man rợ của IS*.
* Tổ chức khủng bố bị cấm ở Nga.
