Việt Nam cần hành động khi sức mạnh nền kinh tế ngày một yếu đi

Bộ Kế hoạch và Đầu tư thừa nhận, dịch bệnh Covid-19 kéo dài khiến GDP Việt Nam sụt giảm, năng lực nội tại, sức chống chịu của nền kinh tế ngày càng giảm sút, doanh nghiệp bị bào mòn, đời sống của người dân đầy khó khăn.

Bộ KH&ĐT cũng đề xuất 8 nhóm nhiệm vụ giải pháp phục hồi và phát triển kinh tế Việt Nam giai đoạn 2022-2023.

“Sức chống chịu của nền kinh tế Việt Nam ngày càng giảm sút”

Ngày 1/10, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ KH&ĐT) tổ chức Hội nghị tham vấn đề án Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế gắn với nâng cao năng lực nội tại, tính tự chủ của nền kinh tế Việt Nam giai đoạn 2022-2023.

Phát biểu mở đầu, ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho hay, từ đầu năm ngoái đến nay, đại dịch Covid-19 ảnh hưởng nặng nề, toàn diện đến mọi mặt kinh tế - xã hội của các nước trên thế giới cũng như Việt Nam.

Dịch bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng không chỉ đối với kinh tế, hệ thống y tế mà còn với cả văn hóa, xã hội, sức khỏe, tinh thần người dân, người lao động, tạo ra những thay đổi không chỉ trong ngắn hạn, mà còn cả về trung và dài hạn.

Ông Dũng tổng kết ngắn gọn, đợt dịch thứ 4 bùng phát khiến nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng chậm lại. GDP quý III vừa rồi âm (-6,17%). Tăng trưởng 9 tháng chỉ đạt 1,42%.

Cùng với đó, hoạt động sản xuất, lưu thông hàng hóa, các chuỗi cung ứng, tiêu dùng bị gián đoạn đứt gãy, chi phí sản xuất tăng cao.

“Năng lực nội tại, sức chống chịu của nền kinh tế ngày càng giảm sút, nguồn lực của cộng đồng doanh nghiệp ngày càng bị bào mòn, đời sống của người dân, người lao động gặp nhiều khó khăn”, Bộ trưởng Dũng thừa nhận.

Từ đó, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, từ kinh nghiệm quốc tế, cần nghiên cứu, xây dựng và thực hiện Chương trình phục hồi kinh tế Việt Nam để không “lỡ nhịp” khi bước vào “trạng thái bình thường mới”.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng báo cáo tình hình 9 tháng qua và các giải pháp đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công những tháng cuối năm 2021

© Ảnh : Dương Giang-TTXVN

Đặc biệt, nhờ vào một chương trình phục hồi cụ thể mà có được những chính sách đúng đắn, tập trung mọi nguồn lực nhanh chóng, kịp thời và hiệu quả nhất để kiểm soát dịch bệnh, hỗ trợ người dân, người lao động trong giai đoạn khó khăn như hiện nay.

Bộ trưởng Dũng lưu ý, chương trình phục hồi kinh tế của Việt Nam hướng tới mục tiêu tạo nền tảng, hỗ trợ các động lực tăng trưởng giai đoạn phục hồi khi dịch được kiểm soát.

Cùng với đó phải đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, phù hợp với các mục tiêu, định hướng, tầm nhìn dài hạn. Đặc biệt là hướng đến mục tiêu tạo việc làm cho người dân, người lao động và đào tạo, đào tạo lại lao động thích ứng với bối cảnh mới, nâng cao năng suất lao động, chất lượng hiệu quả, bền vững.

Có gì trong Chương trình phục hồi kinh tế của Việt Nam?

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương là người chia sẻ những phác thảo ban đầu về chương trình phục hồi, phát triển kinh tế giai đoạn 2022-2023 của Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương phát biểu.

© Ảnh : Nguyễn Điệp - TTXVN

Theo Thứ trưởng, trong thời gian qua, nhiều tổ chức quốc tế như Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Ngân hàng Thế giới (WB), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) đã đưa ra nhiều khuyến nghị giải pháp hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế khu vực ASEAN, cũng như Việt Nam.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư xét thấy, một trong những khuyến nghị quan trọng, đó là chính sách cần được thực hiện hợp lý theo từng giai đoạn của diễn biến dịch bệnh, năng lực nội tại, khả năng thực thi và giám sát của khu vực nhà nước, các đặc điểm của nền kinh tế, dư địa chính sách hiện có của Việt Nam.

Ngoài ra, sự phục hồi bền vững phụ thuộc vào việc bảo đảm ổn định tài chính, cân bằng rủi ro giữa việc gia tăng nợ công, nợ của khu vực tư nhân với quy mô và thời hạn các chính sách hỗ trợ tài chính.

Theo Thứ trưởng Phương, với Việt Nam, kinh nghiệm được rút ra là cần có một chương trình tổng thể với quy mô đủ lớn, phù hợp với năng lực nội tại và các đặc điểm của nền kinh tế để hỗ trợ nền kinh tế, đồng thời bảo đảm ổn định ngân sách, tài chính quốc gia.

Theo Thứ trưởng Bộ KH&ĐT, kinh nghiệm của các nước đặt ra yêu cầu đối với Việt Nam khi thực hiện phục hồi kinh tế, đó là trước hết phải xác định nhu cầu nguồn lực hỗ trợ phục hồi nền kinh tế, tránh nguy cơ lỡ nhịp, phục hồi chậm hơn các quốc gia khác.

Điều này sẽ làm giảm năng lực cạnh tranh, năng lực nội tại của nền kinh tế và sức hấp dẫn của môi trường đầu tư kinh doanh trong trung và dài hạn.

Theo đại diện Bộ KH&ĐT, Việt Nam cũng phải xác định khả năng huy động nguồn lực, nhất là ngân sách nhà nước, bảo đảm các chỉ tiêu về tài chính quốc gia 5 năm 2021-2025, cũng như cần cân đối, bảo đảm hài hòa giữa quy mô hỗ trợ và khả năng huy động nguồn lực, nhất là nguồn ngân sách nhà nước.

Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh, để phục hồi và phát triển kinh tế, cần thực hiện đồng bộ, hiệu quả, kịp thời và ổn định các giải pháp chính sách hỗ trợ, trong đó có cả chính sách tài khóa và tiền tệ.

“Tuy nhiên, sẽ tập trung vào các ngành, lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch bệnh nhưng có năng lực cạnh tranh, khả năng phục hồi nhanh như du lịch, dịch vụ lưu trú và ăn uống, công nghiệp chế biến nông, lâm sản, thủy sản, vận tải hành khách”, ông Phương cho biết.

Cùng với đó, các ngành, lĩnh vực có cơ hội phát triển nhanh, tạo ra lợi thế cạnh tranh trong dài hạn cho nền kinh tế, nhất là thương mại điện tử, chuyển đổi số, kinh tế số cũng sẽ được chú trọng.

“Chính sách hỗ trợ sẽ tập trung vào khu vực doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa để hỗ trợ dòng tiền, ổn định tài chính cho doanh nghiệp”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nói.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng cho hay, việc hỗ trợ này dự kiến được áp dụng cho các doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả, có năng lực cạnh tranh nhưng gặp khó khăn về dòng tiền do tác động của đại dịch.

“Chính sách cần bảo đảm rõ ràng, minh bạch, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nêu rõ.

Theo đó, bên cạnh các giải pháp hỗ trợ ngắn hạn, cần tiếp tục thực hiện các chính sách hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế hậu Covid-19 trong dài hạn, tập trung vào các xu hướng tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, kinh tế số.

Đồng thời, Việt Nam cũng cần tăng cường hợp tác quốc tế để vượt qua dịch bệnh và phục hồi bền vững.

Bộ KH&ĐT nêu 8 nhóm giải pháp để phục hồi và phát triển kinh tế Việt Nam

Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, cơ bản, sẽ có 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế Việt Nam.

Theo kế hoạch, Dự thảo Chương trình sẽ sớm được Bộ Kế hoạch và Đầu tư hoàn thiện, trình Chính phủ.

Thời gian thực hiện Chương trình dự kiến đến năm 2023, với mục tiêu là tạo cơ sở phục hồi mạnh mẽ, vững chắc cho doanh nghiệp, nền kinh tế, góp phần phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế bình quân cả giai đoạn 2021-2025 là 6,5-7%/năm.

“Với mục tiêu hướng tới tạo nền tảng, hỗ trợ các động lực tăng trưởng giai đoạn phục hồi khi dịch Covid-19 được kiểm soát đồng thời phải đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, phù hợp với các mục tiêu, định hướng, tầm nhìn dài hạn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư dự kiến đề xuất 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp hỗ trợ nền kinh tế”, ông Phương nói.

Trước nhất và quan trọng nhất là kiểm soát dịch bệnh Covid-19, nâng cao năng lực của hệ thống y tế, nhất là y tế cơ sở, y tế dự phòng.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá đây là nhóm nhiệm vụ giải pháp quan trọng, cấp bách ngay từ đầu năm 2022 nhằm thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả với dịch bệnh Covid-19, tạo nền tảng cho quá trình phục hồi và phát triển kinh tế bền vững.

“Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả với dịch bệnh Covid-19 là yếu tố tiên quyết, không thể thiếu để thực hiện phục hồi kinh tế”, Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định.

Nhóm giải pháp thứ hai sẽ tập trung vào duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, kiểm soát lạm phát.

Theo đó, Việt Nam sẽ tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa, tiền tệ mở rộng hợp lý, bảo đảm an toàn tài chính quốc gia, đồng thời, kiểm soát lạm phát, giá cả các mặt hàng nguyên, nhiên vật liệu đầu vào cho sản xuất, tiết kiệm chi thường xuyên.

Vấn đề thứ ba cần hướng đến, theo ông Phương là hoàn thiện thể chế, cải cách hành chính, thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh.

Tiếp đó là phục hồi và phát triển ngành du lịch, kích cầu tiêu dùng trong nước (sau một thời gian ngưng trệ).

Thứ năm, theo Bộ KH&ĐT, cần hỗ trợ phục hồi doanh nghiệp trong một số ngành, lĩnh vực ưu tiên bằng các giải pháp về hỗ trợ tín dụng (tạo điều kiện thuận lợi nhất để doanh nghiệp, người dân có thể tiếp cận tín dụng, hỗ trợ lãi suất với một số đối tượng cụ thể), tài chính (miễn, giảm thuế, phí), sản xuất, phát triển chuỗi cung ứng bền vững nhất là các chuỗi giá trị ngành nông nghiệp, thủy sản. Cùng với đó là hỗ trợ chuyển đổi số cho doanh nghiệp, thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp thứ 6 trong chương trình của Bộ Kế hoạch và Đầu tư là phục hồi, huy động nguồn lực cho đầu tư phát triển, bao gồm cả đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp FDI. Ngoài ra cũng cần thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, tập trung đầu tư các công trình hạ tầng quan trọng…

Thứ bảy, cần phát triển vùng, đô thị, tháo gỡ thể chế để phát triển các đô thị lớn của cả nước.

Tiến đến nhóm giải pháp thứ 8, theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, là phát triển thị trường lao động và lực lượng lao động, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, tăng cường kết nối cung- cầu lao động, hỗ trợ chuyển đổi nghề bền vững cho người lao động.

Để thực hiện chương trình, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết, dự kiến kinh phí sẽ được bảo đảm từ các nguồn vốn ngân sách nhà nước và vốn huy động từ các nguồn hợp pháp khác, trong đó có các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách như Quỹ bảo hiểm thất nghiệp, Quỹ công đoàn.

Trong khi đó, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, người dân về tài chính, tín dụng, đào tạo lao động, đầu tư phát triển được huy động từ các nguồn của doanh nghiệp, vốn hỗ trợ một phần từ ngân sách nhà nước, Quỹ dự trữ ngoại hối, hợp tác công - tư và các nguồn hợp pháp khác

IMF, cộng đồng doanh nghiệp khuyến nghị gì với Chính phủ?

Tại Hội nghị hôm nay, đại diện Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tại Việt Nam đưa ra nhiều khuyến nghị cho chương trình phục hồi, phát triển của đất nước thời gian tới.

Theo IMF, quá trình tiêm vaccine không đồng đều giữa các quốc gia trên thế giới, với các quốc gia phát triển có quá trình tiêm chủng nhanh tạo điều kiện hồi phục kinh tế, trong khi ở các quốc gia mới nổi, trong đó có Việt Nam, quá trình này diễn ra khá chậm.

“Covid-19 chưa được kiểm soát cũng sẽ khiến bội chi ngân sách và tài khóa nghiêm trọng hơn”, IMF cảnh báo.

Trước thực trạng này, IMF khuyến nghị Việt Nam cần có các biện pháp đẩy mạnh hơn chính sách tài khóa. Cùng với đó là đẩy mạnh hỗ trợ tiền mặt năm 2021 và nới lỏng điều kiện để các đối tượng có thể tiếp tục tiếp cận các gói hỗ trợ.

Đại diện Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam kiến nghị, Chính phủ, Bộ Tài chính giảm 30% thuế thu nhập doanh nghiệp, 30% thuế thuê đất cho tất cả doanh nghiệp, tất cả ngành nghề trong năm 2021 và 2022.

“Chính phủ và ngân hàng nhà nước cần chỉ đạo điều chỉnh để lãi suất cho vay trong 2021 và 2022 tối đa là 8% cho tất cả các khoản vay cũ và mới của doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi hoạt động sản xuất, kinh doanh”, phía doanh nghiệp lưu ý.

Đối với các ngành dịch vụ như du lịch bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh, đại diện Hiệp hội Du lịch Việt Nam cho biết, khoảng 90% các doanh nghiệp và nguồn nhân lực bị ảnh hưởng và phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa bị tê liệt, đặc biệt có 60% doanh nghiệp rất khó để phục hồi.

Do đó, để giải quyết vấn đề phá sản, chấm dứt hoạt động của các doanh nghiệp khó hồi phục, Chính phủ cần có những chương trình giải quyết khoản vay, lương của người lao động đối với các doanh nghiệp này.

“Đối với những doanh nghiệp vẫn đang duy trì yếu ớt, cần có những chính sách hỗ trợ cho họ như hỗ trợ vốn để tái tạo hoạt động. Đặc biệt là chính sách thu hút lực lượng lao động trở lại”, đại diện Hiệp hội Du lịch đề xuất.

Vị này cũng cho biết, đến giữa năm 2022, hiệp hội đặt chương trình phục hồi ngành du lịch lên hàng đầu.

Trên cơ sở các giải pháp chính sách, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã dự kiến các nhiệm vụ phân công thực hiện của bộ, cơ quan trung ương, địa phương.

Theo đó, ngoài các “nhiệm vụ” có tính chất thường xuyên, liên tục theo các chính sách đã được ban hành trước đây về cải cách hành chính, phát triển công nghiệp hỗ trợ, xúc tiến thương mại, đầu tư..., cũng sẽ xác định các nhiệm vụ cụ thể, có tính chất trọng tâm, trọng điểm, đột phá của bộ, cơ quan trung ương, địa phương, thời gian thực hiện trong giai đoạn tới.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan đầu mối, theo dõi tình hình thực hiện, báo cáo Chính phủ về kết quả triển khai, đề xuất, kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các giải pháp, chính sách bổ sung trong trường hợp cần thiết, trình Chính phủ tại phiên họp thường kỳ tháng 6 và tháng 12 năm 2022, 2023.