Báo phương Tây nêu tên Việt Nam trong hồ sơ Pandora?

Tờ The Guardian của Anh nêu tên Việt Nam trong hồ sơ Pandora (Pandora papers). Đây là vụ rò rỉ tài liệu về tài sản bí mật, trốn thuế, rửa tiền quy mô lớn nhất lịch sử các công ty ngoại biên (offshore) so với hồ sơ Panama hay hồ sơ Paradise trước đó.

Theo báo chí phương Tây, các công ty thuộc hồ sơ ‘bom tấn’ Pandora có trụ sở trải rộng từ Việt Nam tới Belize, Singapore, cho đến các quần đảo xa xôi như Bahamas và Seychelles.

Hồ sơ Pandora là gì?

Như Sputnik đã thông tin, hồ sơ Pandora là vụ rò rỉ gần 12 triệu hồ sơ tiết lộ về các tài sản bí mật, hành vi trốn thuế, rửa tiền của giới siêu giàu và nhiều lãnh đạo chính trị quyền lực thế giới do Liên đoàn các nhà báo điều tra quốc tế (ICIIJ) công bố.

Liên đoàn nhà báo điều tra quốc tế hoặc Hiệp hội Nhà báo Điều tra Quốc tế là một mạng lưới quốc tế có trụ sở tại Washington do nhà báo Chuck Lewis thành lập năm 1997 như một dự án của Trung tâm Liêm chính Công nhằm tập trung điều tra ba vấn đề chính gồm tội phạm xuyên biên giới, tham nhũng và trách nhiệm của nhà cầm quyền.

Tờ The Guardian của Anh cho rằng, hồ sơ Pandora (Pandora Papers) là vụ rò rỉ dữ liệu quy mô lớn nhất lịch sử về các công ty "ngoại biên" (offshore).

Thông tin trong hồ sơ được tập hợp từ các nhà cung cấp dịch vụ offshore hoạt động tại Anguilla, Belize, Singapore, Thụy Sĩ, Panama, Barbados, Cyprus, Dubai, Bahamas, British Virgin Islands (quần đảo Virgin thuộc Anh), Seychelles và Việt Nam.

Như Sputnik đưa tin, hồ sơ Pandora, vừa được công bố bởi Liên đoàn Nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ), chứa khoảng 6,4 triệu tập tài liệu, gần 3 triệu hình ảnh, 1,2 triệu email, nửa triệu bảng tính liên quan tới hồ sơ thành lập, hồ sơ ngân hàng.

Các tài liệu này được viết bằng tiếng Anh, Tây Ban Nha, Mandarin, Hàn Quốc, Nga và Hy Lạp, đến từ hàng chục nghìn công ty offshore “ngoại biên”.

Hồ sơ chứa tất cả 12 triệu tài liệu từ 14 công ty dịch vụ tài chính từ các nơi khác nhau trên thế giới, bao gồm quần đảo Virgin thuộc Anh, Panama, Belize, CH Síp, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất, Singapore và Thụy Sĩ.

Hồ sơ Pandora đã đề cập đến nhiều lãnh đạo thế giới, chính trị gia và tỷ phú và cách họ sử dụng các tài khoản ở các thiên đường thuế nhằm tích lũy tài sản và thực hiện các giao dịch.

Hồ sơ Pandora.

© AFP 2023 / Loic Venance

Hồ sơ Pandora cũng vạch trần tình hình tài chính bí mật của trên 300 quan chức công như các bộ trưởng, thẩm phán, thị trưởng, tướng lĩnh quân đội ở trên 90 quốc gia.

Cùng với đó là hơn 100 tỷ phú được “gọi tên”. Nhiều người nổi tiếng, ngôi sao nhạc rock, lãnh đạo doanh nghiệp cũng xuất hiện trong hồ sơ Pandora lần này.

Những nhân vật này đã sử dụng các tài khoản ngân hàng ẩn danh, cùng với các công ty vỏ bọc để nắm giữ số tài sản đắt tiền như bất động sản, du thuyền...

Ngoài ra, trong số những tài sản giá trị bị che giấu còn có các tác phẩm nghệ thuật như tranh của Picasso, bích họa của Banksy hay đồ cổ được đánh cắp từ Campuchia.

Tờ The Guardian nhận định, những nhân vật giàu có và quyền lực của thế giới đã cố gắng “mua sự bí mật” khi tích trữ tiền và tài sản của họ ở các "thiên đường thuế".

Bí mật mà họ muốn che giấu chính là những "kẽ hở" trong các hoạt động tài chính ở nước ngoài, cho phép họ thực hiện hành vi trốn thuế.

Những người này sẽ chi tiền để thuê trung gian thành lập các chủ thể pháp lý như công ty vỏ bọc, quỹ ủy thác… bên ngoài quốc gia họ sinh sống.

Dù đó không phải là điều bất hợp pháp khi sở hữu tài sản bí mật ở nước ngoài, nhưng việc xây dựng một mạng lưới phức tạp các công ty bí mật để chuyển tiền và tài sản là cách hoàn hảo để che giấu số tài sản có được thông qua các hoạt động vi phạm pháp luật.

Ai đứng sau vụ rò rỉ hồ sơ Pandora?

Việc công bố hồ sơ Pandora đã đặt ra câu hỏi về sự cân bằng giữa quyền riêng tư, bảo mật và lợi ích công.

Các thiên đường thuế được cho là đã khiến chính phủ các nước thiệt hại khoảng 400 tỷ đến 800 tỷ USD mỗi năm do thất thu thuế từ các tập đoàn và cá nhân.

Trong những năm gần đây, đã xuất hiện nhiều vụ rò rỉ dữ liệu tương tự như "Hồ sơ Panama" (2016) và "Hồ sơ Paradise" (2017). Tuy nhiên, "Hồ sơ Pandora" với 2,94tb dữ liệu được xem là vụ rò rỉ có quy mô lớn nhất.

Việc xác minh tính xác thực của “hồ sơ Pandora” được ICIJ đảm trách với sự tham gia của hơn 600 nhà báo đến từ 150 cơ quan truyền thông, bao gồm những hãng tin lớn như Washington Post, The Guardian, BBC và Le Monde.

Cũng theo ICIJ, những người tiết lộ thông tin cho Hồ sơ Pandora tới từ 14 công ty hoạt động ở 13 khu vực. Trong khi đó, vụ Hồ sơ Panama năm 2016 chỉ dựa trên hồ sơ của một công ty luật duy nhất ở Panama là Mossack Fonseca.

Được biết, những người hỗ trợ tài chính của ICIJ gồm Quỹ tài trợ Adessium, Quỹ tài trợ Xã hội mở (OSF), Quỹ tín thác Sigrid Rausing, Quỹ tài trợ Ford, Quỹ tài trợ Fritt Ord và Trung tâm Báo cáo Khủng hoảng Pulitzer và ông trùm truyền thông Australia Graeme Wood.

Những cái tên nổi tiếng và quyền lực nào xuất hiện trong hồ sơ Pandora?

Theo Giám đốc ICIJ Gerard Ryle, việc nhiều chính trị gia có tài sản ở các thiên đường thuế sẽ góp phần cản trở cải cách kinh tế thiên đường thuế. Hồ sợ Pandora được kỳ vọng sẽ tác động lớn tới các hồ sơ tương tự từng bị rò rỉ trước đây vì được tung ra trong thời điểm đại dịch Covid-19. Dịch bệnh đã khiến tình trạng bất bình đẳng gia tăng và buộc các chính phủ vay mượn số tiền chưa từng có tiền lệ mà người đóng thuế sẽ phải gánh chịu cuối cùng.

Tổ chức Phát triển và Hợp tác Kinh tế ước tính, ít nhất 11,3 nghìn tỷ USD tài sản đang được cất giấu ở các thiên đường thuế. Theo người đứng đầu ICIJ, đây là số tiền mà các kho bạc khắp thế giới thất thu và lẽ ra nó có thể được dùng để phục hồi sau đại dịch.

Trong số những nhân vật được đề cập trong Hồ sơ Pandora, vua Abdullah II của Jordan chiếm một vị trí nổi bật.

Thông tin tiết lộ, ông sở hữu số bất động sản bí mật trị giá 100 triệu USD tại nhiều quốc gia, từ Malibu, Washington tới London. Vua Jordan được cho là đã mua 15 ngôi nhà từ khi lên nắm quyền năm 1999 thông qua các công ty ở thiên đường thuế.

Về phần mình, vua Abdullah II cho rằng việc ông sở hữu bất động sản thông qua các công ty ở thiên đường thuế là không có gì sai trái. Jordan có vẻ như cũng đã chặn trang web của ICIJ ngày 3/10, chỉ vài giờ trước khi hồ sơ Pandora được công bố.

Hoàng gia Jordan cho rằng việc quốc vương có bất động sản ở Mỹ và Anh không phải là điều bí mật, đồng thời khẳng định việc không tiết lộ số tài sản là do lý do an ninh và vấn đề riêng tư.

Quốc vương Abdullah bị cáo buộc đã sử dụng các tài khoản nước ngoài để chi hơn 100 triệu USD cho số bất động sản sang trọng ở Anh và Mỹ.

Tại Azerbaijan, Tổng thống Ilham Aliyev được cho là đã thực hiện giao dịch trên 540 triệu USD đối với các bất động sản ở Anh trong những năm qua. Một trong số bất động sản đó được bán cho tổ chức quản lý bất động sản Crown Estate của Nữ hoàng Anh.

Tại Cộng hòa Séc, Thủ tướng Andrej Babis, người đang tranh cử trong cuộc bầu cử tuần này, bị đặt nghi vấn về việc sử dụng công ty đầu tư ở thiên đường thuế để mua một lâu đài 22 triệu USD tại miền nam nước Pháp.

Ông Babis đã phản đối thông tin này và cho rằng đây là nỗ lực nhằm làm ảnh hưởng tới cuộc bầu cử tháng này.

“Tôi chưa từng làm gì phi pháp hay sai trái, nhưng điều đó không ngăn cản họ tìm cách bôi nhọ tôi lần nữa và tác động tới bầu cử quốc hội Séc”, Thủ tướng Cộng hòa Séc viết trên Twitter.

Tại Cộng hòa Síp, nơi là một thiên đường thuế, Tổng thống Nicos Anastasiades nhiều khả năng sẽ phải đưa ra lý do công ty luật do ông thành lập bị cáo buộc che giấu tài sản của một tỷ phú Nga. Công ty này phủ nhận vụ việc, còn Tổng thống Nicos Anastasiades cho hay ông đã thôi tham gia vào các vấn đề của công ty luật trên sau khi trở thành lãnh đạo phe đối lập năm 1997.

Không phải mọi cái tên có mặt trong hồ sơ Pandora cũng bị cáo buộc có vi phạm. Vợ chồng cựu Thủ tướng Anh Tony và Cherie Blair là ví dụ. Bằng việc mua một tòa nhà ở London thuộc một phần sở hữu của một Bộ trưởng Bahrain, họ đã tiết kiệm 434.000 USD tiền thuế bất động sản.

Ông Blair và vợ mua tòa nhà văn phòng trị giá 6,5 triệu bảng nói trên ở Marylebone thông qua việc mua công ty ở thiên đường thuế là quần đảo Virgin thuộc Anh (BVI). Dù điều này không bất hợp pháp, nhưng nó cho thấy có lỗ hổng giúp chủ sở hữu bất động sản được miễn thuế theo cách bình thường.

Hồ sơ Pandora phơi bày vai trò điều phối trung tâm của London đối với các thiên đường thuế bí mật. London có nhiều công ty quản lý tài sản, công ty luật sinh ra để phục vụ giới siêu giàu. Nhiều người giàu có sinh ra ở nước ngoài được hưởng quy chế phi cư trú, đồng nghĩa với việc không phải đóng thuế cho tài sản ở nước ngoài.

Tổng thống Ukraina Vladimir Zelensky cũng bị gọi tên điểm mặt trong hồ sơ Pandora. Thông tin tiết lộ, trong chiến dịch tranh cử, ông Zelensky đã chuyển 25% cổ phần một công ty ở thiên đường thuế nước ngoài cho một người bạn thân – người hiện đang là cố vấn hàng đầu của ông. Nguyên thủ Ukraina từ chối bình luận thông tin ông vẫn là bên hưởng lợi của công ty nói trên.

Tại Pakistan, Bộ trưởng Tài nguyên nước Moonis Elahi được cho là đã liên lạc với một công ty tại Singapore về việc đầu tư 33,7 triệu USD.

Trong khi đó, Tổng thống Kenya Uhuru Kenyatta cùng với họ hàng gia đình của mình đã tích lũy tài sản trị giá hơn 30 triệu USD ở nước ngoài.

The The Guardian của Anh nêu tên Việt Nam trong hồ sơ Pandora

Đáng chú ý, tờ The Guardian của Anh cũng nhắc tới Việt Nam trong hồ sơ Pandora.

Hồ sơ Pandora.

© Ảnh : theguardian.com/Screenshot

“Chứa 2,94 terabyte, hồ sơ ‘bom tấn’ Pandora là vụ rò rỉ lớn nhất trong số ba vụ lọt tài liệu Panama/hồ sơ Panama và hồ sơ Paradise). Các thông tin dữ liệu của hồ sơ Pandora cũng đến từ một loạt các nhà cung cấp nước ngoài có quy mô rộng hơn nhiều so với những lần rò rỉ trước: tổng cộng có 14 đơn vị. Vị trí của những công ty thuộc hồ sơ Pandora trải dài từ Việt Nam đến Belize và Singapore, lan tới cả các quần đảo xa xôi như Bahamas và Seychelles”, The Guardian nhấn mạnh.

Như Sputnik đã thông tin, năm 2017, dữ liệu do ICIJ công bố cho thấy, Việt Nam có 13 công ty, 25 cá nhân và 20 địa chỉ được nhắc đến trong “hồ sơ Paradise”.

Trên trang https://offshoreleaks.icij.org, từ khóa tìm kiếm “Vietnam” cho ra 13 công ty có trụ sở ở các thiên đường thuế liên quan đến Việt Nam, trong đó có 11 công ty đặt tại quần đảo Cayman (lãnh thổ hải ngoại của Anh), 2 công ty còn lại đăng ký tại quần đảo British Virgin.

Trong số 20 địa chỉ liên quan, có 16 địa chỉ đặt tại TP. HCM, 4 địa chỉ còn lại ở Hà Nội, Bình Dương, Đồng Nai và Hải Phòng.

Mặc dù báo Anh nêu tên Việt Nam trong vụ liên quan hồ sơ Pandora, tuy nhiên, thực tế, tính chung dữ liệu từ “hồ sơ Panama” và “hồ sơ Offshore Leaks”, chỉ có 32 pháp nhân, 214 cá nhân, 23 trung gian và 205 địa chỉ liên quan đến Việt Nam trên trang của ICIJ. Hầu hết đều được bao gồm trong hồ sơ Panama, Offshore Leaks, Bahamas Leaks và Paradise.