Chỉ còn 2.000 đồng nữa: Giá xăng sẽ ‘phá vỡ’ kỷ lục

HÀ NỘI (Sputnik) - Trong thời gian gần đây, giá xăng liên tục tăng mạnh, gây “sốc” cho người tiêu dùng cũng như doanh nghiệp tại Việt Nam. Mỗi lít xăng RON 95 đắt thêm gần 1.500 đồng, lên mức 24.330 đồng, cao nhất 7 năm qua do áp lực tăng "thẳng đứng" của giá thế giới.

Theo nhận định của giới chuyên gia, cách nhanh nhất để giảm giá xăng dầu hiện nay đó là thuế. Trong đó, giảm thuế bảo vệ môi trường đang ở mức "kịch khung" cần được tính đến.

Quỹ bình ổn giá có thể gánh được không?

Điểm lại tình hình “lên xuống” của giá xăng dầu từ năm 2014 cho tới nay có thể thấy, giá bán xăng RON 95 niêm yết tại thời điểm 23/6/20214 là 25.730 đồng một lít (vùng một). Với các địa bàn xa trung tâm, cảng biển (vùng hai), xăng RON 95 có giá là 26.240 đồng một lít.

Đây được coi là mức giá cao nhất trong lịch sử của RON 95. Kỷ lục này đến nay chưa bị phá vỡ. Tuy nhiên, thời gian gần đây, giá xăng dầu liên tục tăng mạnh, đặc biệt là giá xăng RON 95 đang hướng đến vùng giá cao nhất lịch sử thiết lập vào tháng 6/2014. Giá xăng RON 95 đạt 22.190 đồng/lít vào tháng 5/2019. Tuy nhiên vẫn chưa “soán ngôi” được kỷ lục.

Nhưng lần này, vùng “đỉnh” lịch sử của giá xăng năm 2014 rất có khả năng bị phá vỡ khi giá cả các mặt hàng năng lượng như xăng, dầu đang tạo sóng trên khắp thế giới. Giá bán xăng RON95 tại Việt Nam đã đạt mức giá 24.330 đồng/lít, chỉ còn chưa đến 2.000 đồng nữa là sẽ thiết lập “đỉnh mới”.

Theo Bộ Công Thương, kỳ điều hành ngày 26/10, nếu không thực hiện tăng chi Quỹ Bình ổn giá đối với xăng E5RON92 và xăng RON95, giá các mặt hàng xăng sẽ tăng từ 1.859 đồng/lít đến 2.527 đồng/lít. Tuy nhiên, Quỹ bình ổn giá cũng khó có thể gồng gánh thêm nữa.

Tại thời điểm đầu tháng 5/2019, Quỹ bình ổn giá xăng dầu của nhiều doanh nghiệp đầu mối lớn đã âm nặng. Petrolimex thời điểm đó âm 355 tỷ đồng. PVOil cũng âm gần 500 tỷ đồng. Quỹ âm nặng trong khi vẫn xả Quỹ bình ổn khiến nhiều doanh nghiệp “kêu ca” khi tạm thời phải dùng tiền tự có/hoặc vay ngân hàng để bù vào.

Lúc này, tình trạng tương tự đang diễn ra. Quỹ bình ổn giá xăng dầu tại nhiều doanh nghiệp đầu mối cũng đã âm nặng hơn năm 2019. Trước thời điểm 16h00 ngày 26/10, Quỹ bình ổn giá xăng dầu (BOG) hình thành tại Petrolimex âm (-262) tỷ đồng. Tại thời điểm 11/10, PVOil cũng âm quỹ bình ổn giá lên tới gần 700 tỷ đồng.

Do đó, nếu thời gian tới giá xăng dầu thế giới tiếp tục leo thang, thì giá xăng dầu trong nước cũng không thể dựa vào Quỹ bình ổn giá để kiềm chế đà tăng.

Khẩu hiện thực hiện 5K phòng chống COVID -19 của Bộ Y tế được dán ở một cửa hàng xăng dầu tại đường Mê Linh, thành phố Vĩnh Yên Vĩnh Phúc

© Ảnh : Hoàng Hùng -TTXVN

Lý do khiến xăng tăng giá cao nhất trong 7 năm nay

Sự tăng mạnh của giá xăng trong nước do chịu ảnh hưởng của giá nhiên liệu thế giới. Ngày 25/10, giá dầu thô đã ghi nhận phiên tăng lịch sử, khi giá dầu ngọt nhẹ Mỹ (WTI) giao kỳ hạn có thời điểm chạm mức 85,41 USD một thùng, cao nhất kể từ tháng 10/2014, trước khi giảm về 83,76 USD một thùng ở cuối phiên. Dầu thô Brent cùng lúc cũng tăng lên 86,43 USD một thùng, mức cao nhất kể từ tháng 10/2018. Cả hai loại dầu chủ chốt trên đều tăng khoảng 20% so với đầu tháng 9.

Mức giá kỷ lục được thiết lập do nguồn cung toàn cầu vẫn bị thắt chặt trong bối cảnh nhu cầu nhiên liệu ở Mỹ và các nơi khác trên thế giới không ngừng tăng, sau khi các nền kinh tế dần mở cửa trở lại sau đại dịch Covid-19.

Ngoài ra, thiếu nguồn cung khí đốt tại Trung Quốc, Ấn Độ, châu Âu trong khi mức dự trữ dầu thô của Mỹ giảm... cũng khiến giá dầu đi lên. Goldman Sachs dự báo, giá dầu Brent khả năng vượt mức 90 USD một thùng.

Trước đà tăng giá của thế giới, giá bán lẻ xăng dầu trong nước đã tăng tổng cộng 4 lần từ đầu tháng 9, với mức tăng hơn 3.200 đồng một lít với xăng, trên 2.100-3.000 đồng mỗi lít với dầu. So với tháng 2, mỗi lít xăng RON 95 đã đắt thêm gần 7.200 đồng; xăng E5 RON 92 thêm 6.800 đồng.

Người dân Hà Nội mua xăng sau khi tăng giá

© Ảnh : Trần Việt - TTXVN

Giá dầu thế giới tác động tới kinh tế Việt Nam như thế nào?

Giá dầu tăng giúp tăng thu ngân sách từ dầu thô; tăng thu gián tiếp từ các loại thuế nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt với xăng, dầu nhập khẩu. Tuy nhiên, giá dầu tăng khiến giá bán lẻ xăng dầu trong nước tăng theo, tác động tới các ngành sản xuất trong nước do đây là nhiên liệu đầu vào.

Bên cạnh tác động trực tiếp làm tăng giá thành sản phẩm, giá xăng dầu tăng còn làm tăng giá hàng hoá trong khâu lưu thông, tạo áp lực lên lạm phát, giảm sức cạnh tranh của hàng hoá sản xuất trong nước và thu nhập, chi tiêu của người dân.

Ông Ngô Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục thống kê ước tính, khi giá xăng dầu tăng 10% làm GDP giảm khoảng 0,5%, nhưng lại làm CPI tăng 0,36 điểm phần trăm. Điều này phản ánh tác động rất mạnh của biến động giá xăng dầu tới tăng trưởng kinh tế.

Rosneft khai thác dầu mỏ

© REUTERS / Sergei Karpukhin/File Photo

Ở khía cạnh này, chuyên gia Ngô Trí Long cho rằng sẽ ảnh hưởng tới phục hồi sản xuất, kinh doanh sau thời gian ngưng trệ.

“Nhà điều hành cần sử dụng linh hoạt hơn các công cụ điều hành, như Quỹ bình ổn giá xăng dầu để điều tiết, giữ mức tăng giá trong nước không đột biến để giảm bớt gánh nặng, chi phí đầu vào cho doanh nghiệp” - Ông Long nói

Có thể thấy Quỹ bình ổn xăng dầu trong trường hợp giá thế giới đang tăng theo "chiều thẳng đứng", khi đã vượt 100 USD một thùng với RON 95 được coi là công cụ giúp giá trong nước giữ nhịp tăng chậm hơn giá thế giới. Nhưng hiện số dư quỹ này tại các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh, nhập khẩu xăng dầu không còn nhiều, thậm chí nhiều đơn vị ghi nhận mức âm quỹ lên tới hàng trăm tỷ đồng.

Khai thác dầu mỏ và khí đốt

© Sputnik / Alexei Danichev

Giảm thuế có giảm giá xăng?

Cần lưu ý rằng, giá xăng dầu trong nước thời gian tới có thể rơi vào trạng thái tăng - giảm không nhịp nhàng theo giá thế giới. Thời gian qua, Bộ Công Thương đánh giá, việc sử dụng công cụ Quỹ Bình ổn giá đã giúp giá xăng dầu trong nước có mức biến động thấp hơn mức biến động của giá xăng dầu thế giới.

“Quỹ bình ổn giá như cái sổ tiết kiệm trong gia đình, phải biết chi tiêu vào thời điểm nào và chi bao nhiêu thì phù hợp hoàn cảnh kinh tế. Lúc dịch bệnh phức tạp, người dân phải ở nhà, nhà máy đóng cửa, sản xuất đình trệ mà vẫn chi Quỹ là không phù hợp. Giờ đây nhịp sống đã trở lại bình thường, người dân đi lại nhiều, nhà máy sản xuất phục hồi thì giá xăng dầu có thể lại tăng mạnh khi Quỹ bình ổn giá đã chi hết”, một chuyên gia xăng dầu chia sẻ.

Khu khai thác dầu tại mỏ Bạch Hổ (thuộc Petrovietnam), Tập đoàn Dầu khí Việt Nam giữ vị trí thứ 4 trong Top Doanh nghiệp lợi nhuận tốt nhất Việt Nam năm 2021

© Ảnh : Huy Hùng – TTXVN

Cụ thể, giá xăng dầu thành phẩm bình quân trên thị trường thế giới dùng để tính giá cơ sở tăng từ 59,08% đến 76,03% trong khi giá xăng dầu trong nước từ đầu năm đến nay chỉ tăng 40,23% đến 52,59%.

Trong kịch bản nếu giá xăng dầu thời gian tới giảm, thì giá xăng dầu trong nước chắc chắn sẽ xảy ra tình trạng giảm chậm hơn giá thế giới. Bởi vì nhà điều hành sẽ phải cân nhắc để trích lập lại Quỹ bình ổn giá để dùng khi cần.

Đối với kịch bản giá xăng dầu thế giới tiếp tục tăng, thì giá xăng dầu trong nước cũng sẽ khó có thể diễn biến khác. Như vậy, gánh nặng lên người dân, doanh nghiệp sẽ là rất lớn.

Chính phủ Việt Nam từng yêu cầu tìm giải pháp cho vấn đề giảm giá xăng trong nước. Nhưng đây là nhiệm vụ không hề dễ dàng. Về cơ bản, giá xăng dầu trong nước vẫn biến động cùng chiều với giá thế giới.

Do vậy, một công cụ của Nhà nước để giải quyết vấn đề xăng tăng giá đó chính là Thuế. Trong đó giảm thuế bảo vệ môi trường là công cụ hữu hiệu nhất. Từ 1/1/2019, thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý tăng kịch khung. Thuế môi trường với xăng tăng thêm 1.000 đồng/lít, lên kịch khung 4.000 đồng. Dầu diesel tăng từ 1.500 đồng/lít lên kịch trần 2.000 đồng/lít.

Cho đến nay, ngoại trừ việc giảm thuế bảo vệ môi trường với xăng máy bay vào năm 2020, thì thuế bảo vệ môi trường với xăng E5, xăng RON 95 và các mặt hàng dầu vẫn giữ nguyên trên “đỉnh”. Muốn giảm sức ép lên giá xăng dầu thì giảm mức thuế này là hữu hiệu nhất.

Mặc dù đóng góp hàng chục tỷ đồng vào ngân sách, những trong bối cảnh ngân sách nhà nước chi chủ yếu cho công tác phòng, chống dịch Covid-19 và phục hồi kinh tế thì việc giảm thuế phải có sự đồng thuận từ phía Bộ Tài chính, sau đó trình lên Ủy ban Thường vụ Quốc Hội.

Vì thế, để giảm sức ép tăng giá xăng dầu lúc này hành động của Bộ Tài chính đóng vai trò quan trọng.