Loại vắc xin có thể ngăn chặn và đẩy lùi đại dịch COVID-19

Các nhà khoa học gọi vắc-xin COVID-19 ở dạng dung dịch nhỏ mũi hoặc xịt (phun sương) là một bước đột phá. Loại vắc xin xịt mũi có thể cung cấp khả năng miễn dịch khử trùng, sẽ phá vỡ chuỗi nhiễm trùng và ngăn chặn đại dịch.

Một số loại vắc xin xịt mũi đang được thử nghiệm trên thế giới. Chúng hoạt động như thế nào và có những lợi thế nào? Những chi tiết - trong tài liệu của Sputnik.

Vắc xin dưới dạng xịt mũi được tạo ra bằng cách nào?

Trên thực tế, các nhà khoa học ngay từ đầu đã nói về những lợi thế của vắc-xin COVID-19 ở dạng xịt mũi so với những loại thuốc tiêm.

Vào tháng 8 năm ngoái, các nhà khoa học từ Đại học Washington đã công bố một trong những nghiên cứu đầu tiên trong lĩnh vực này. Họ đã lấy virus cúm A làm cơ sở, đưa vào bộ gen của nó những đột biến khiến nó không thể sinh sản được, cụ thể là họ đã xóa gen sản xuất Neuraminidase protein. Thay vào đó, họ đã chèn vào nó một vùng mã hóa thụ thể của đột biến protein gai coronavirus.

Thuốc đã được phun trên chuột. Các nhà khoa học phát hiện ra rằng, thuốc này không độc hại và không dẫn đến dịch bệnh. Ba tuần sau, trong máu của động vật đã xuất hiện các kháng thể trung hòa SARS-CoV-2 với số lượng tương đương với số lượng kháng thể trong máu của những người đã khỏi bệnh Covid-19.

Các tác giả của nghiên cứu lưu ý rằng, vắc-xin xịt mũi tạo ra một loại miễn dịch đặc biệt ở niêm mạc. Ngoài ra, nếu các nhà khoa học tìm cách không tước bỏ vectơ mang Neuraminidase protein, thì có thể tạo ra một loại vắc xin tác dụng kép - chống lại bệnh cúm và coronavirus.

Niêm mạc là một lớp bảo vệ bên trong mũi

Hàng tỷ vi khuẩn tác động lên chúng ta mỗi ngày qua mũi và miệng. Không có gì ngạc nhiên, trong quá trình tiến hóa đã xuất hiện một tuyến phòng thủ chống lại mầm bệnh - hệ thống miễn dịch rất nhạy cảm trong màng nhầy có khả năng nhanh chóng nhận ra “kẻ xâm lược”.

Miễn dịch niêm mạc hoạt động trong khoang mũi, hầu họng, amiđan, adenoids, ống eustachian và tai giữa, các mô thanh quản, phế quản và phổi. Tực là bất cứ nơi nào có màng nhầy: trong ống tiêu hóa, ống lệ, mạch máu, da. Nhiệm vụ chính của hệ miễn dịch là tạo ra các kháng thể đặc biệt, các globulin miễn dịch loại A (IgA), ngăn chặn mầm bệnh bám vào các tế bào niêm mạc và xâm nhập vào bên trong.

Trong vòm mũi họng có rất nhiều thụ thể ACE2 - cửa ngõ của coronavirus. Trên bề mặt của virus corona có một đột biến gần vị trí protein gai nhọn bám vào các thụ thể này để xâm nhập vào tế bào. Bên dưới phế nang, số lượng thụ thể ACE2 là ít hơn nhiều, vì thế, nếu sử dụng vắc-xin dạng xịt qua mũi, con đường lây nhiễm sẽ bị chặn lại.

Trong mô lympho của màng nhầy có các tế bào B có thể trở thành các tế bào tạo kháng thể. Khi vi khuẩn tấn công vào niêm mạc mũi hoặc cổ họng của một người chưa từng gặp nó trước đây, các tế bào B sẽ được kéo đến hiện trường và biến thành các protein IgA tiết, giúp chống lại các mầm bệnh ở cấp độ cục bộ. Vài ngày sau, các kháng thể IgM và IgG xuất hiện trong máu, gây sốc phản vệ toàn thân chống lại “kẻ xâm lược”. Tuy nhiên, vấn đề là ở chỗ: SARS-CoV-2 có khả năng đánh lừa khả năng miễn dịch bẩm sinh để lây nhiễm sang toàn bộ cơ thể. Vì thế, điều quan trọng nhất là hệ miễn dịch phải "làm quen" từ trước với coronavirus - với sự trợ giúp của vắc xin.

Một người đàn ông sử dụng thuốc xịt mũi.

© Depositphotos.com / Sudok1

Vắc xin xịt mũi được cho là có khả năng cung cấp khả năng miễn dịch khử trùng. Một người sẽ không bị nhiễm coronavirus trong một thời gian nhất định, điều này sẽ giúp chặn đứng chuỗi lây nhiễm và sẽ làm chậm quá trình lây lan của đại dịch. Điều tương tự xảy ra ở những người mới khỏi bệnh COVID-19 - họ vẫn có kháng thể IgA đặc hiệu trong niêm mạc mũi họng.

Tuy nhiên, các bác sĩ cho rằng, tốt hơn hết là sử dụng thuốc xịt mũi cùng với thuốc dạng tiêm.

Các loại vắc xin xịt mũi

Một số loại vắc-xin xịt mũi đang được thử nghiệm lâm sàng. Tất cả các loại vắn xin xịt mũi đều ở giai đoạn đầu, ngoại trừ một loại thuốc Trung Quốc được tạo ra theo công nghệ vector virus cúm.

Ở Nga, vắc xin xịt mũi bắt đầu được phát triển cách đây một năm tại Trung tâm Nghiên cứu Nhà nước về Virus và Công nghệ Sinh học "Vector" và Viện Y học Thực nghiệm ở St.Petersburg.

Vào giữa tháng 10, Bộ Y tế Liên bang Nga đã cho phép thử nghiệm lâm sàng một loại vắc-xin xịt mũi được phát triển tại Trung tâm Gamaleya. Theo thông tin trên báo chí, đây là một trong những thành phần của vắc xin Sputnik V, tức là phiên bản suy yếu của virus adeno hoạt động như vật mang protein đột biến.

Viện nghiên cứu bệnh cúm mang tên Smorodintsev ở St.Petersburg đã tạo ra vắc xin Korfluvek dựa trên virus cúm tuýp A, từ đó loại bỏ protein mất chức năng làm cấu trúc.

Vào tháng 9, Giám đốc Viện Nghiên cứu Cúm Dmitry Lioznov cho biết rằng, loại vắc xin này đã được thử nghiệm trên tế bào nuôi cấy và động vật mẫu. Kết quả rất đáng khích lệ: vắc xin an toàn và tạo ra phản ứng miễn dịch như mong đợi. Các thử nghiệm lâm sàng trên người dự kiến ​​sẽ bắt đầu vào đầu năm sau. Rất có thể vắc-xin mới cũng sẽ tạo ra phản ứng miễn dịch chống lại bệnh cúm.

Vắc xin xịt qua đường mũi có rất nhiều lợi thế. Nó xâm nhập vào cơ thể theo cách giống như coronavirus, do đó, phản ứng miễn dịch mà nó kích hoạt có thể tạo ra một rào cản ngăn chặn mầm bệnh hoặc kháng nguyên lạ xâm nhập vào cơ thể. Ngoài ra, bạn không cần kim tiêm, thậm chí bạn có thể tự tiêm phòng bằng cách sử dụng một vòi phun được đưa vào mũi. Phương pháp này không gây đau đớn. Ngoài ra, việc sản xuất và phân phối vắc xin xịt mũi sẽ rẻ hơn nhiều so với vắc xin dạng tiêm. Tuy nhiên, tất cả điều này chỉ là sau khi hoàn thành các giai đoạn thử nghiệm lâm sàng.