IMF gióng chuông cảnh báo: các lệnh trừng phạt chống Nga đe dọa đồng đô la

Các biện pháp trừng phạt chống Nga có nguy cơ làm suy giảm vai trò của đồng đô la như đồng tiền dự trữ chính của thế giới. Kết luận này đã được đưa ra bởi Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Ngoài ra còn có các mối đe dọa đối với nợ công của Hoa Kỳ.Thế giới từ lâu đã nghiêng về một hệ thống tài chính thay thế.

Cuộc tấn công kinh tế vào Nga đã đẩy nhanh các quá trình này. Các sự kiện có thể phát triển tiếp theo như thế nào – câu trả lời trong tài liệu của Sputnik.

Hiệu ứng boomerang

Người Mỹ ở khắp mọi nơi sử dụng các biện pháp trừng phạt cho các mục đích chính trị. Họ có thể cho phép mình làm việc đó: đồng tiền dự trữ chính của thế giới mở ra cơ hội rộng mở đến các hạn chế thương mại ngoài lãnh thổ.

Nhưng cũng sẽ xuất hiện hiệu ứng boomerang. Năm ngoái, cơ quan nghiên cứu của quốc hội đã cố gắng thu hút sự chú ý về vấn đề này. Những nước đã bị trừng phạt đang làm mọi cách để giảm bớt sự phụ thuộc vào đồng đô la.

Bản báo cáo đó hầu như không được chú ý, và sau khi chiến dịch quân sự đặc biệt của Liên bang Nga ở Ukraina bắt đầu, Washington hành động “theo tất cả mọi thứ nặng nề nhất”, vượt qua ranh giới của lý trí.

IMF đã gióng lên hồi chuông cảnh báo. Đồng đô la đang bị đe dọa mạnh mẽ bởi sự phân mảnh của hệ thống tiền tệ quốc tế. Quá trình này hiện nay đang tăng tốc đột biến.

Như Gita Gopinath, Phó Giám đốc điều hành thứ nhất của IMF đã chỉ ra rằng, các nhóm quốc gia khác nhau giao dịch với nhau, hình thành khối tiền tệ. Tỷ trọng của đồng đô la trong thanh toán quốc tế đang thu hẹp. Vị trí thủ lĩnh sớm muộn gì cũng phải nhường bước. Người ta cho rằng cuối cùng sẽ có một hệ thống gồm ba loại tiền tệ: đồng đô la, đồng euro và có lẽ là đồng nhân dân tệ.

Thậm chí cách đây 30 - 40 năm, đơn vị tiền tệ của Mỹ đã chiếm hơn 70% các giao dịch. Các đồng tiền trong khu vực quá yếu và ít được quan tâm.

Vào tháng 1, theo dữ liệu SWIFT, 39,92% các khoản thanh toán trong thương mại thế giới là bằng đô la. Đồng euro có 36,65%, bảng Anh có 6,3%. Đồng yên Nhật đứng vị trí thứ tư trong tháng 1 năm 2020 với 3,32%. Bây giờ - đồng nhân dân tệ của Trung Quốc từ 3,2% (đồng yên - 2,79%). Top 10 gồm có đô la Canada, Úc, Hồng Kông, Singapore và Thái Lan.

Kể từ năm 2019, EU đã sử dụng cơ chế INSTEX, nhằm "đơn giản hóa các giao dịch thương mại hợp pháp giữa các bên tham gia kinh tế châu Âu và Iran" và cho phép thương mại với Tehran “lách” qua hệ thống tài chính của Mỹ. Để tránh lưu thông tiền thật, INSTEX sử dụng điểm tín dụng.

Năm 2016, đồng nhân dân tệ trở thành đồng tiền dự trữ của Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Đây là kết quả từ chương trình quốc tế quy mô lớn của Trung Quốc “Một vành đai- một con đường”. Bước quan trọng tiếp theo là bắt đầu giao dịch trên Sàn giao dịch Thượng Hải bằng hợp đồng dầu tương lai bằng đồng tiền Trung Quốc. Quả thực, việc mở rộng đồng nhân dân tệ bị cản trở do thiếu sự chuyển đổi tự do, sự bất ổn định và hệ thống tài chính không rõ ràng.

Ngoài ra còn có đồng nhân dân tệ kỹ thuật số, việc thanh toán bằng ngoại tệ này nhanh hơn so với hệ thống SWIFT và CHIPS của Mỹ. Trong khuôn khổ dự án “Một vành đai, một con đường”, điều này có thể bảo vệ các nước tham gia trước các lệnh trừng phạt của Washington.

Theo Financial Times, những căng thẳng địa chính trị hiện tại sẽ là nguyên nhân thúc đẩy việc áp dụng tích cực tài chính kỹ thuật số - cả tiền điện tử và stablecoin, và tiền kỹ thuật số do các ngân hàng trung ương phát hành.

Đồng tiền thanh toán riêng

Cho đến nay, tiền tệ quốc gia trông giống như sự thay thế đơn giản và hợp lý nhất cho đồng đô la.

Nếu như năm 2015, gần 90% giao dịch giữa Nga và Trung Quốc là bằng đô la, thì năm 2020 là 46%. Và các khoản thanh toán bằng tiền tệ quốc gia của Trung Quốc và đồng euro đã tăng lên mức cao nhất trong lịch sử - lần lượt là 24 và 30%.

Đồng rúp thống trị thương mại trong Liên minh Kinh tế Á-Âu (EAEU). Đối với kim ngạch thương mại của Nga với Belarus, con số này là 82%, với Kazakhstan - 63%, với Kyrgyzstan - 58%.

Giờ đây, các kế hoạch của EAEU bao gồm việc hình thành một hệ thống tài chính và tiền tệ quốc tế độc lập thống nhất, điều này sẽ làm giảm hơn nữa sự phụ thuộc vào đồng đô la và đơn giản hóa sự tương tác của Nga với các nước thân thiện. Trung Quốc, Ấn Độ, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ cũng có thể quan tâm đến điều này.

Hiện giờ vẫn chưa rõ ràng : phương tiện thanh toán mới sẽ được tạo ra trên cơ sở loại tiền tệ nào. Tuy nhiên, các nhà kinh tế không loại trừ việc EAEU sẽ chuyển hoàn toàn sang đồng rúp, do Nga là quốc gia có nền kinh tế mạnh nhất trong tổ chức.

Theo The Wall Street Journal, Saudi Arabia đang thảo luận với Trung Quốc về khả năng bán dầu lấy đồng nhân dân tệ. Tờ báo lưu ý các cuộc đàm phán xảy ra là do bất hòa giữa Riyadh và Washington.

Bóp hết số tiền dự trữ

Việc chuyển đổi sang các cơ chế thanh toán giữa các nước bằng tiền tệ quốc gia được IMF coi là một xu hướng bất lợi cho đồng đô la.

"Các quốc gia có xu hướng tích lũy tiền bằng các loại tiền tệ mà họ giao dịch với phần còn lại của thế giới và trong đó họ vay từ phần còn lại của thế giới. Chúng ta sẽ sớm nhìn thấy cơ cấu tài sản dự trữ sẽ thay đổi như thế nào", - Gita Gopinath nhấn mạnh.

Trong hai thập kỷ qua, tỷ trọng của đồng đô la trong dự trữ quốc tế đã giảm từ 70% xuống 60%. Lý do chỉ là 1 - việc tăng cường vai trò của các loại tiền tệ khác. Đồng nhân dân tệ của Trung Quốc "ăn" khoảng một phần tư. Mặc dù cho đến nay chưa đến 3% dự trữ của các ngân hàng trung ương là ngoại tệ này.

Có một khía cạnh khác. Trong khi tăng áp lực trừng phạt, Washington thực sự đang sử dụng đồng USD như một vũ khí tài chính. Và đây là tín hiệu cho phần còn lại: Tài sản của người Mỹ không đáng tin cậy, cần phải đa dạng hóa.

Theo dự đoán của Bank of America, kết quả cuối cùng của việc " biến đồng đô la thành vũ khí trong kỷ nguyên trừng phạt mới" sẽ là sự mất giá của chính nó.