Người Việt đặt hàng Trung Quốc sản xuất rồi dán nhãn "Made in Vietnam"

Hiện có tình trạng nhiều doanh nghiệp sở hữu thương hiệu điện máy, điện gia dụng nội địa tìm đến các nhà sản xuất ở Trung Quốc để lựa chọn một số mặt hàng phù hợp về tiêu chuẩn và giá cả rồi đóng gói đưa về nước tiêu thụ. Những sản phẩm này thường có giá rất rẻ, được sản xuất hàng loạt.

Theo một số chuyên gia, việc sản xuất sản phẩm điện tử, điện lạnh hiện nay khá dễ dàng. Việc của các doanh nghiệp chỉ là nhập các cụm linh kiện về lắp ráp, in ấn bao bì, đăng ký chất lượng là có thể tung sản phẩm ra thị trường.

Mập mờ thương hiệu, xuất xứ

Tại các siêu thị, trung tâm điện máy trên địa bàn TP.HCM, có thế thấy một số mặt hàng như tủ đông, tủ mát, nồi cơm điện, bếp từ, bếp hồng ngoại, lò nướng, máy hút mùi... có ghi xuất xứ khá mù mờ như: "Nơi sản xuất: Chính hãng", "Sản xuất từ thương hiệu"...

Bên cạnh đó, nhiều sản phẩm điện máy thương hiệu Việt Nam nhưng trên nhãn hàng lại ghi nơi sản xuất là Trung Quốc hoặc quốc gia khác. Thậm chí, có sản phẩm còn không ghi thông tin nơi sản xuất trên nhãn.

Hiện có tình trạng nhiều doanh nghiệp sở hữu nhãn hàng điện máy, điện gia dụng nội địa tìm đến các công xưởng sản xuất ở Trung Quốc để chọn một số mặt hàng có tiêu chuẩn, giá cả phù hợp rồi đóng gói đưa về nước tiêu thụ. Những sản phẩm này có giá rất rẻ, được sản xuất hàng loạt.

Ngoài ra, cũng có những doanh nghiệp điện máy tự thiết kế, lên mẫu sẵn và gửi mẫu đặt hàng sản xuất theo yêu cầu tại công xưởng ở Trung Quốc. Một số doanh nghiệp khác nhập linh kiện theo cụm từ Trung Quốc, sau đó lắp ráp thành sản phẩm hoàn chỉnh rồi dán nhãn "Made in Vietnam".

Theo ông Bùi Minh Hòa, nhân viên kinh doanh tại một siêu thị điện máy ở TP.HCM, sản phẩm điện máy thương hiệu Việt được sản xuất tại Trung Quốc khá phổ biến trên thị trường hiện nay.

"Thay vì để trống thông tin về nơi sản xuất thì hãng điện máy ghi rõ nơi sản xuất tại Trung Quốc, điều này phần nào tránh gây hiểu nhầm rằng đây là sản phẩm nhãn hiệu Việt được sản xuất tại Việt Nam. Tuy nhiên, cần làm rõ quy định cụ thể về thông tin trên nhãn sản phẩm để ngăn ngừa tình trạng doanh nghiệp ghi nhãn mập mờ, gây hiểu nhầm, đánh lừa người tiêu dùng", - ông Hòa nhận định.

Theo ông, nhiều thương hiệu điện tử lớn của nước ngoài như Toshiba, Panasonic, LG, Samsung, Media... đã đầu tư xây dựng nhà máy tại Việt Nam. Tuy nhiên, do nguồn linh kiện trong nước không đủ cung ứng nên các hãng này vẫn phải phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu. Rất nhiều sản phẩm của các hãng này không đạt tiêu chí xuất xứ Việt Nam mà chỉ được dán nhãn "lắp ráp tại Việt Nam".

Vì sao doanh nghiệp Việt ưu tiên đặt hàng nước ngoài?

Về vấn đề này, Giám đốc Kỹ thuật Công ty TNHH Điện tử Sharp Việt Nam Phùng Đình Luật thì nhận định, việc sản xuất sản phẩm điện tử, điện lạnh hiện nay khá dễ dàng. Việc của các doanh nghiệp chỉ là nhập các cụm linh kiện về lắp ráp, in ấn bao bì, đăng ký chất lượng là có thể tung sản phẩm ra thị trường.

Theo Tổng Giám đốc Công ty CP Viettronics Tân Bình Vũ Dương Ngọc Duy, giá thành sản xuất linh kiện của các nhà máy tại Việt Nam còn cao. Do đó, doanh nghiệp thường không đặt nhiều hàng mà phần lớn chỉ nhập linh kiện giá rẻ từ các quốc gia có quy mô sản xuất cao hơn.

Theo Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI), đến năm 2021, Việt Nam chỉ có hơn 300 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ thuần Việt là nhà cung cấp linh kiện cho các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam như Samsung, Canon, Sony... Tổng doanh thu của 300 nhà cung cấp này trung bình chỉ vào khoảng 300 triệu USD/năm.

VASI nhận định, hiện ngành công nghiệp điện tử nội địa nhập khẩu đến gần 90% linh kiện. Trong số đó, linh kiện cơ bản nhập khẩu đến 97%, linh kiện chuyên dụng nhập khẩu 92%, linh kiện cơ khí nhập khẩu 82%, linh kiện cao su nhập khẩu 87%.

Theo các chuyên gia, doanh nghiệp Việt Nam có thể liên kết với các công ty đa quốc gia để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhà nước cũng đã liên tục xúc tiến đẩy mạnh các hoạt động liên kết nhưng chưa mấy thanh công bởi nhà cung cấp Việt chưa đáp ứng đủ năng lực về chất lượng, giá cả, thời gian giao hàng...

Theo các chuyên gia, giá linh kiện của doanh nghiệp Việt luôn cao hơn các nhà cung ứng quốc tế khoảng 20% nên khó có thể cạnh tranh với các nhà cung cấp hiện có trong chuỗi của các tập đoàn.

Bên cạnh đó, các tập đoàn đa quốc gia cũng không có kế hoạch nội địa hóa rõ ràng nên doanh nghiệp Việt càng khó tham gia vào chuỗi. Đặc biệt, những doanh nghiệp điện máy nội địa muốn tung ra những sản phẩm giá cả phải chăng sẽ ưu tiên tìm đến các đầu mối nhập khẩu giá rẻ, đặc biệt là các công xưởng Trung Quốc.

Nhập khẩu linh kiện điện tử vào Việt Nam

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, tháng 12/2021, nhập khẩu máy tính và linh kiện điện tử của cả nước đạt trên 7,34 tỷ USD, giảm 5,87% so với tháng 11/2021 và tăng 14,84% so với tháng 12/2020.

Tính đến hết năm 2021, kim ngạch nhập khẩu máy tính và linh kiện điện tử đạt 75,44 tỷ USD, tăng 17,93% so với năm 2020, chiếm 22,71% tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của cả nước.

Trong đó, kim ngạch nhập máy tính và linh kiện từ thị trường Trung Quốc đạt trên 2,14 tỷ USD, tăng 4,51% so với cùng kỳ năm 2020 và chiếm 29,19% kim ngạch nhập khẩu.

Trong tháng 12/2021, kim ngạch nhập máy tính và linh kiện từ thị trường Hàn Quốc đạt trên 2,03 tỷ USD, tăng 22,85% so với cùng kỳ năm 2020, chiếm 27,75% kim ngạch nhập khẩu.

Thị trường Đài Loan (Trung Quốc) đạt 832,29 triệu USD, tăng 19,99% so với tháng 12/2020 và chiếm 11,34% kim ngạch nhập khẩu.

Tính đến hết năm 2021, các thị trường chính mà Việt Nam nhập khẩu máy tính và linh kiện điện tử là Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Nhật Bản, Hoa Kỳ và các nước ASEAN. Kim ngạch nhập khẩu từ các thị trường này chiếm trên 90,24% tổng kim ngạch nhập khẩu nhóm sản phẩm này của cả nước trong năm 2021.