Cách nhìn khác nhau của Việt Nam và Nga về việc dạy môn Sử ở trường phổ thông

Trong tuần qua, công luận Nga đã sôi động bởi thông tin là các trường phổ thông trong nước sẽ bắt đầu dạy môn Lịch sử từ lớp I. Chuyên gia Việt Nam học Piotr Tsvetov của Sputnik có bài viết về vấn đề này.

Bộ trưởng Nga muốn nói gì?

Khi phát biểu tại Diễn đàn Lịch sử Trường học toàn Nga lần thứ nhất «Sức mạnh trong sự thật!», Bộ trưởng Bộ Giáo dục LB Nga Sergei Kravtsov tuyên bố: "Tôi đã thông qua quyết định rằng việc giáo dục lịch sử sẽ bắt đầu trong các trường phổ thông ngay từ lớp I".

Đầu tháng 9 ở Nga

© Sputnik / Vitaly Timkiv

/

Chuyển đến kho ảnh

Nhưng ngay từ trước đó, một số nghị sĩ trong Duma Quốc gia Nga cũng đã nêu ý tưởng tương tự.

Những tuyên bố này đã gây tiếng vang cộng hưởng rộng rãi trong xã hội Nga. Hầu hết các bậc cha mẹ đều lo sợ rằng những học sinh nhỏ tuổi nhất sẽ phải gánh thêm khối lượng bài vở lớn hơn. Còn các giáo viên tỏ ra lúng túng trước câu hỏi, làm sao mà những đứa trẻ 6-7 tuổi có thể hiểu được lịch sử? Học theo sách giáo khoa nào đây, nếu như hiện vẫn không có?

Bộ trưởng Kravtsov nhanh chóng đính chính, ông tuyên bố rằng chuyện ở đây không phải là những giờ học bổ sung về lịch sử, mà là cuộc thảo luận «về lịch sử của một vùng, lịch sử của quê hương gần gũi» của học trò trong khuôn khổ môn học chuyên đề «Thế giới xung quanh».

Dù giáo dục lịch sử ở các lớp tiểu học của nhà trường Nga sẽ có hình thức như thế nào chăng nữa, mục tiêu chính vẫn là phục vụ nuôi dưỡng và phát triển lòng yêu nước trong lớp trẻ.

Xin dẫn lại ở đây câu nói mà ông Bộ trưởng phát biểu tại Diễn đàn lịch sử toàn Nga: "Chúng tôi sẽ làm mọi cách để lưu giữ ký ức lịch sử".

Thêm sự đổi mới nữa trong các trường phổ thông ở Nga cần phục vụ cho sự nghiệp giáo dục lòng yêu nước: đó là đề xuất để tuần lễ học tập ở mỗi trường bắt đầu bằng nghi thức chào cờ và hát quốc ca Nga. Ở một số vùng của nước Nga đã thực hiện việc này.

Ở Việt Nam, Lịch sử sẽ không còn là môn học bắt buộc

Trong khi ở Nga đề xuất dạy môn Lịch sử từ lớp I thì ở Việt Nam Bộ Giáo dục và Đào tạo tuyên bố rằng từ năm học 2022-2023, Lịch sử sẽ không còn là môn học bắt buộc đối với học sinh phổ thông. Môn Sử chuyển sang loại tự chọn, vì theo quan điểm của Bộ chủ quản, học sinh các lớp cuối cấp ở trường trung học cần tập trung nhiều hơn vào khâu hướng nghiệp chuyên môn cho tương lai.

Chuyên gia Piotr Tsvetov chia sẻ: Là người được đào tạo chuyên môn về Lịch sử, tôi không hiểu là kiến ​​thức lịch sử có thể gây cản trở gì cho một chuyên gia tương lai? Xét cho cùng, không ngẫu nhiên mà lịch sử thường được gọi là «Mẹ của các khoa học», vì trong bất kỳ ngành nghề nào lịch sử cũng cho phép nhận thức được con đường mà thế hệ trước đã trải qua, và giúp không lặp lại sai lầm. Quả là nhiều người chẳng mấy tin vào những bài học lịch sử. Nhưng về chuyện này sử gia Nga lỗi lạc Vasily Klyuchevsky (1841-1911) đã viết rằng «lịch sử không dạy gì, nhưng trừng phạt nghiêm khắc vì không hiểu bài học».

Mikhail Lomonosov

© docs

Không thể phủ nhận tầm quan trọng của lịch sử như một bộ môn giáo dục, cụ thể là giáo dục chủ nghĩa yêu nước. Một bác học vĩ đại khác của nước Nga là Mikhail Lomonosov (1711 - 1765) đã vững tin khẳng định rằng:

"Dân tộc nào không biết quá khứ của mình thì sẽ không có tương lai".

Ở Việt Nam, kể từ thời điểm thành lập đảng Cộng sản, lịch sử đã thực hiện cả hai chức năng: vừa là chìa khóa để hiểu các tiến trình xã hội, vừa là vũ khí giáo dục lòng yêu nước. Hoàn toàn không ngẫu nhiên mà trước ngưỡng Cách mạng Tháng Tám, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết diễn ca «Lịch sử Việt Nam» bằng thơ để quần chúng nhân dân hiểu biết và yêu quý lịch sử đất nước mình hơn. Những người cộng sản Việt Nam lỗi lạc thuộc thế hệ tiên phong như Trần Văn Giàu, Trần Huy Liệu, Nguyễn Khánh Toàn đã trở thành những học giả kiệt xuất, coi công việc viết lịch sử dân tộc là công cụ quan trọng để bồi dưỡng lòng yêu nước của nhân dân Việt Nam.

Ngày nay, ý nghĩa quan trọng của kiến ​​thức lịch sử không hề suy giảm. Ở Nga, hiện đang trải qua giai đoạn khó khăn, hứng chịu sự tấn công từ nước ngoài, chủ nghĩa yêu nước vẫn được yêu cầu hơn bao giờ hết. Và lịch sử nước Nga giờ đây không chỉ được giảng dạy trong các trường đại học xã hội nhân văn, mà còn được dạy cả trong các trường kỹ thuật, ví dụ như tại Học viện Dầu khí Gubkin hay Học viện Giao thông vận tải (trước đây gọi là trường MIIT).

Quan sát viên Piotr Tsvetov nêu ý kiến: "Tôi cho rằng ở Việt Nam việc phổ biến kiến ​​thức lịch sử nhiều hơn vẫn là yêu cầu có tính thời sự. Vẫn như trước, tại nhiều nước phương Tây người ta chưa thôi hy vọng thấy «diễn biến hoà bình» ở nước CHXHCN Việt Nam. Nhiều người trong giới trẻ Việt Nam mù quáng chạy theo mốt, bắt chước cách hành xử của dân tộc khác, tuân theo những chuẩn mực đạo đức của xã hội tiêu dùng hải ngoại mà quên đi cội nguồn quê hương dân tộc của mình. Vì vậy, không nên để môn học lịch sử rời khỏi chương trình đào tạo bắt buộc đối với lớp trẻ. Hơn nữa, khi mà dân tộc Việt Nam có lịch sử hào hùng vẻ vang như vậy khiến thế giới trọng nể ngưỡng mộ…"