Những gì được mong đợi từ cuộc bầu cử ở Đài Loan?

Ngày 13/1, Đài Loan sẽ tổ chức các cuộc bầu cử ổng thống và ủy viên lập pháp. Tình hình an ninh ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, đặc biệt là mối quan hệ giữa hai bên eo biển Đài Loan trong 8 năm tới, sẽ phụ thuộc phần lớn vào kết quả cuộc bầu cử.

Theo truyền thống, hai đảng lớn ở Đài Loan là Quốc dân đảng (KMT) và Đảng Tiến bộ Dân chủ (DPP) đối đầu trực tiếp và người chiến thắng là người giành được đa số phiếu. Các chu kỳ bầu cử của hòn đảo thường được đặc trưng bởi cái gọi là "xoay chuyển tình thế chính trị". Dựa trên kết quả bầu cử, quyền lực thuộc về đảng này hay đảng khác. Năm 2016, ứng cử viên DPP bà Thái Anh Văn đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, thay thế người tiền nhiệm - Tổng thống Mã Anh Cửu (Quốc Dân Đảng). Trong cuộc bầu cử đó, bà Thái đã vượt trước đối thủ Zhu Lilun với 25,04%. Bốn năm sau, vào năm 2020, bà Thái lặp lại thành công của mình, nhưng khoảng cách so với ứng cử viên Quốc dân đảng Han Guoyu chỉ là 18,52%.

Lần này sự lựa chọn không còn dễ dàng nữa, và người chiến thắng sẽ không thể chiếm đa số áp đảo. Ông Kha Văn Triết của Đảng Nhân dân Đài Loan (TPP), cựu thị trưởng Đài Bắc, cũng tham gia cuộc chạy đua Tổng thống. Như vậy, cử tri Đài Loan sẽ phải lựa chọn giữa ông Kha Văn Triết, ông William Lai (Lại Thanh Đức) Chủ tịch Đảng Dân chủ Tiến bộ (DPP) cầm quyền và ứng cử viên Quốc dân đảng Hầu Hữu Nghi. Vào ngày 13/1, cử tri Đài Loan cũng sẽ bầu các ủy viên của Lập pháp viện là cơ quan lập pháp tối cao gồm 113 thành viên.

Lại Thanh Đức, Chủ tịch Đảng Dân chủ Tiến bộ

© AFP 2023 / Sam Yeh

Các chiến dịch tranh cử của tất cả các ứng cử viên đều rất giống nhau

Tất cả các ứng cử viên đều cố gắng đáp ứng kỳ vọng của cử tri về việc cải thiện tình hình kinh tế - xã hội ở Đài Loan. Trong mấy thập kỷ qua, Đài Loan đã có những bước nhảy vọt về phát triển kinh tế và công nghệ. Hiện tại, các nhà sản xuất theo hợp đồng của Đài Loan chiếm hơn 60% tổng doanh thu thị trường thiết bị bán dẫn toàn cầu. Đối với các chất bán dẫn tiên tiến nhất, Đài Loan chiếm hơn 90% sản lượng.

Tuy nhiên, trong 25 năm qua, mức lương tối thiểu đã tăng ít hơn gấp hai lần. Đồng thời, tại các khu đô thị lớn nhất, giá bất động sản đã tăng 180-200% trong 20 năm qua. Như vậy, mức thu nhập của người dân đang tăng trưởng rất chậm, không tương xứng với giá bất động sản. Mậc dù Đài Loan đã đối phó tương đối tốt với hậu quả đại dịch COVID-19 (lạm phát ở mức 3% là thấp hơn nhiều so với nhiều nền kinh tế phát triển), nhưng, thế hệ trẻ đang phải vật lộn để đáp ứng nhu cầu nhà ở.

Thêm vào đó là vấn đề già hóa dân số - thách thức lớn đối với nhiều nước châu Á. Kết quả là bộ phận người Đài Loan hoạt động kinh tế đang phải đối mặt với gánh nặng ngày càng gia tăng. Họ cần phải đảm bảo phúc lợi người già, đồng thời sắp xếp cuộc sống của mình bằng cách nào đó.

Tất cả các ứng cử viên đều hứa sẽ giải quyết những vấn đề này, sự khác biệt chỉ là ở cách tiếp cận.

Ứng cử viên Quốc dân đảng Hầu Hữu Nghi

© AFP 2023 / I-Hwa Cheng

Ứng cử viên của Quốc Dân Đảng đề xuất bảo hiểm y tế miễn phí cho người già cũng như tài trợ của chính phủ cho giáo dục mầm non. Ứng cử viên của đảng DPP hứa hẹn sẽ miễn học phí cho học sinh trung học, đề xuất học sinh có thêm mấy ngày nghỉ để duy trì sức khỏe tinh thần và thậm chí có tới 3 buổi tư vấn miễn phí mỗi năm với bác sĩ tâm lý cho những người từ 14 đến 30 tuổi. Đại diện Đảng Nhân dân Đài Loan chủ trương tăng chi tiêu ngân sách cho y tế lên 8% GDP, tăng thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản lên 14 tuần và trả tiền thai sản.

Nhìn chung, đối với hầu hết các vấn đề rắc rối trong xã hội Đài Loan, tất cả các ứng cử viên đều đưa ra một số giải pháp.

Cách tiếp cận của các ứng cử viên đối với vấn đề năng lượng có sự khác biệt đáng kể. Ví dụ, ứng cử viên của DPP đề xuất từ ​​bỏ hoàn toàn việc sử dụng năng lượng hạt nhân vào năm 2025 và ngừng phát thải carbon gây ô nhiễm vào năm 2050. Còn các ứng cử viên khác cho rằng, ở mức độ phát triển công nghệ "xanh" như hiện nay chưa thể từ bỏ năng lượng hạt nhân. Tất nhiên, không ai phủ nhận tầm quan trọng của việc giảm lượng khí thải carbon.

Đồng thời, cả Quốc dân đảng và Đảng Nhân dân Đài Loan đều cho rằng, việc chú trọng quá mức tới năng lượng xanh sẽ tạo ra mối đe dọa đối với an ninh năng lượng.

Cuối cùng, vẫn tồn tại những khác biệt nghiêm trọng giữa đảng DPP cầm quyền và các ứng cử viên khác về vấn đề quan hệ với Trung Quốc đại lục. Cả truyền thông phương Tây và Trung Quốc đều gọi DPP là "đảng chiến tranh", còn Quốc dân đảng (theo truyền thống thiên về quan hệ mang tính xây dựng hơn với đại lục) và Đảng Nhân dân Đài Loan là hai đảng hòa bình. Điều này trước hết là do những tuyên bố của ứng cử viên DPP William Lai về độc lập và chủ quyền của Đài Loan, trong khi chính quyền Bắc Kinh coi Đài Loan là một phần của Trung Quốc. Đặc biệt là dưới thời Tổng thống đương nhiệm Thái Anh Văn đã xảy ra nhiều vụ việc khiến căng thẳng dâng cao ở eo biển Đài Loan.

Một ví dụ nổi bật nhất là chuyến thăm Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi đã khiến Bắc Kinh đáp trả bằng việc tổ chức cuộc tập trận quân sự quy mô lớn. Mặc dù trước thềm cuộc bầu cử ứng cử viên DPP đã nhấn mạnh rằng ông và đảng của ông không tìm cách thay đổi hiện trạng, nhưng có lý do để cho rằng, Bắc Kinh sẽ đón nhận tích cực hơn chiến thắng của các ứng cử viên của Quốc Dân Đảng hoặc Đảng Nhân dân Đài Loan bởi vì những ứng cử viên này cam kết tương tác kinh tế thực tế với đại lục.

Dù sao đi nữa, vào ngày 13/1, cử tri Đài Loan sẽ đưa ra lựa chọn của mình. Tất nhiên, diễn biến tình hình trong khu vực không chỉ phụ thuộc vào chính quyền hòn đảo mà còn phụ thuộc vào những hành động tiếp theo của các nước láng giềng và đối tác của Đài Loan.