Đây không phải là phát hiện duy nhất trong giải phẫu học vào những năm gần đây. Kính hiển vi mạnh mẽ giúp phân biệt các cấu trúc trong cơ thể mà trước đây không ai thấy được vì chúng có kích thước rất nhỏ.
Đột nhiên tìm thấy
Năm ngoái, các bác sĩ từ bệnh viện Mount Sinai (Mỹ) đã khám bệnh cho bệnh nhân bị nghi là có thể mắc bệnh ung thư. Họ sử dụng một kỹ thuật mới gọi là nội soi laser đồng tụ cho phép kiểm tra rất kỹ các mô sống. Trong quá trình nội soi túi mật của bệnh nhân, các chuyên gia đã nhận thấy một cấu trúc bất thường trong các mô liên kết - những khoảng không mở, đầy chất lỏng, tạo thành một loại mạng.
Các phân tích cho thấy rằng, một lớp các gói collagen nằm trên mỗi khe hở và trông nó giống như một bức tường bằng collagen. Chất lỏng này rất giàu protein, được chảy vào hệ bạch huyết - mạng lưới các mạch chuyên chở bạch huyết, vốn là chất lỏng chứa các tế bào bạch cầu có chức năng giúp cơ thể chống đỡ bệnh tật.
Descubren nuevo órgano corporal: Structure and Distribution of an Unrecognized Interstitium in Human Tissues Scientific. Benias PC et al. Reports volume 8, Article number: 4947 (2018)
— Jesús Almeda Ortega (@JAlmedaOrtega) 5 апреля 2018 г.
doi:10.1038/s41598-018-23062-6 https://t.co/lhLwRkj81m https://t.co/hZvr1ifWQ8 @Maikelnaiblog pic.twitter.com/H6BwcMFj4x
Sau đó các nhà khoa học đã phát hiện các cấu trúc tương tự trong các mô khác - trong lớp dưới niêm mạc của toàn bộ đường tiêu hóa, bàng quang và các mô mềm xung quanh phế quản và động mạch. Nói cách khác, ở tất cả những nơi mà cơ thể bị nén hoặc ép liên tục. Đây là lý do tại sao các nhà nghiên cứu cho rằng, cơ quan mới này có chức năng cơ học, và cũng có thể đóng một vai trò nhất định trong quá trình hình thành phù nề và tích tụ các mô liên kết sợi dư thừa (quá trình được gọi là xơ hóa).
Cơ chế phòng thủ
Nửa năm sau, các nhà khoa học từ Viện nghiên cứu y khoa Garvan (Úc) cho biết về việc phát hiện một vi sinh vật mới chưa được biết đến. Trong quá trình nghiên cứu các mẫu của các hạch bạch huyết lấy từ động vật và con người, các chuyên gia đã thấy các cấu trúc phẳng mỏng trong đó, hóa ra là một phần của hệ miễn dịch. Những cấu trúc này bao gồm chủ yếu các tế bào miễn dịch - tế bào lympho B có thể biến thành một loại tế bào T ghi nhớ phản ứng miễn dịch đối với nhiễm trùng.
Cơ quan mới này được đặt tên là "tổn thương tăng sinh dưới vỏ". Nó hình thành ở phần trên các hạch bạch huyết khi vi khuẩn gây bệnh tái sinh nội bào. Các tế bào bộ nhớ trong nó chủ động phân chia và biến thành huyết tương tồn tại trong thời gian ngắn, tạo ra các kháng thể để vô hiệu hóa mầm bệnh.
Chức năng chính của cơ quan này là ngay lập tức phản ứng miễn dịch, nếu không thì con người có thể chết. Được biết, cứ mỗi 20 phút vi khuẩn có thể tăng số lượng gấp đôi. Đây là lý do tại sao cần phải tiêm chủng để rèn luyện khả năng miễn dịch, để phản ứng ngay khi gặp lại mầm bệnh.
Phức hợp thần kinh đệm đau đớn
Trong một thời gian dài người ta tin rằng, các sợi thần kinh trong da chịu trách nhiệm thu nhận các kích thích khó chịu như cảm giác châm chích và các dạng đau đớn khác và gửi tín hiệu đau trực tiếp đến não. Nhưng, mới đây các nhà khoa học phát hiện ra rằng, động vật (và rất có thể là con người) có một cơ quan đặc biệt chịu trách nhiệm về cảm giác đau. Cơ quan mới ẩn dưới da, được tạo thành bởi vô số tế bào thần kinh đệm dạng tế bào Schwann (dạng tế bào thần kinh đệp chính của hệ thần kinh ngoại biên). Tuy nhiên, các tế bào này cũng có liên hệ với da nhờ phần đuôi mở rộng dài, bao quanh đầu của các tế bào thần kinh cảm giác đau trong da, nhờ đó tạo nên một cơ chế chặt chẽ cho sự đau đớn. Tức là, chúng hoạt động như một cơ quan cảm giác.
Specialized cutaneous Schwann cells initiate pain sensation https://t.co/k5aMAziunl
— EJNeuroscience (@EJNeuroscience) 19 августа 2019 г.
Glia in the skin activate pain responses https://t.co/3w4wS8RS8N pic.twitter.com/WgNw9LuYqZ
Các nhà khoa học từ Viện Karolinska ở Thụy Điển đã giới thiệu hoạt động của cơ quan thần kinh mới được gọi là "phức hợp thần kinh đệm đau đớn" ở chuột. Một gen đặc biệt bảo đảm phản ứng của các tế bào Schwann với các sóng ánh sáng có độ dài nhất định đã được đưa vào các tế bào của chuột thí nghiệm. Khi ánh sáng chiếu vào bàn chân của con chuột, nó hành động như cảm thấy đau - liếm và lắc chân. Khi các tế bào Schwann bị chặn, chuột trở nên ít nhạy cảm hơn - không phản ứng với các vật sắc nhọn, lạnh và nóng.
Não bộ tự làm sạch
Trong mấy năm qua, các nhà khoa học cũng tìm được câu trả lời cho một câu hỏi quan trọng khác: làm thế nào bộ não có thể tự làm sạch để loại bỏ các sản phẩm phụ trao đổi chất. Hóa ra, trong màng não được gọi là mater dura có các mạch bạch huyết vào hệ bạch huyết của toàn bộ cơ thể. Các phân tử nhỏ của chất ô nhiễm - ví dụ, beta amyloid liên quan đến sự phát triển của bệnh Alzheimer - xâm nhập vào chúng cùng với bạch huyết và được loại bỏ khỏi não.
Nhờ năm tình nguyện viên từ 28 đến 53 tuổi, cả thế giới đã thấy hệ thống này hoạt động như thế nào. Các tình nguyện viên đã được tiêm gadobutrol, một chất có phân tử đủ nhỏ để rò rỉ từ mạch máu vào mạch bạch huyết nhưng không thể vượt qua hàng rào máu não để lọt vào các phần khác của não bộ. Trên các hình ảnh MRI, mọi người đã thấy được mạng lưới mạch bạch huyết rộng lớn.
Mạch bạch huyết là chất lỏng không màu chứa các tế bào miễn dịch và các sản phẩm trao đổi chất được chuyển từ não bộ đến các hạch bạch huyết của cổ tử cung. Các tế bào bạch cầu cũng vào đó, nhưng , thông qua các mạch máu. Với sự giúp đỡ của chúng, các hạch bạch huyết kích hoạt các tế bào miễn dịch lần thứ hai. Bằng cách này, cơ chế phòng thủ của cơ thể được thông báo khi có bất kỳ cơ quan nào đang bị đe dọa.
