Trong cuộc đàm đạo với quan sát viên Alexei Panshin của Sputnik, anh Oleg Mutovin phi công thử nghiệm của Tập đoàn «Irkut» (trong thành phần Liên hiệp Tập đoàn Rostec) đã kể về cuộc thử nghiệm với mẫu máy bay triển vọng, cho biết cái gì sẽ được nâng cấp trong chiếc máy bay huấn luyện-chiến đấu Yak-130, và anh cũng giải đáp thắc mắc – bay trên máy bay quân sự hoặc dân dụng thì cái nào dễ dàng hơn.
Sputnik: Hãy kể về kinh nghiệm của anh với chuyến bay trên Yak-130. Các đồng nghiệp nước ngoài của anh nói gì khi điều khiển chiếc máy bay này?
Tôi bắt đầu bay trên Yak-130 vào năm 2015, trước đó đã tích luỹ khá nhiều kinh nghiệm bay trên các mẫu máy bay thuộc lớp tương tự, như là T-29 và L-39 của Tiệp Khắc.
Điều đập ngay vào mắt đó là «Yak» là máy bay thế hệ kế tiếp, tiên tiến hơn rất nhiều, nhưng đồng thời lại đơn giản khi điều khiển, theo tôi thấy, đơn giản hơn cả L-39. Tuy nhiên, theo khả năng của khoang và hệ thống vũ khí, nó đích thực là máy bay ném bom chiến đấu rất tuyệt. Nói ngắn gọn thì như người ta thường biểu đạt, tôi đã mê chiếc máy bay này ngay từ cái nhìn đầu tiên.
Hiện nay, các phi công tương lai lái tiêm kích của Lực lượng Không quân-Vũ trụ Nga đang được đào tạo trên cỗ máy này. Những trải nghiệm mà họ thu nhận được trên Yak-130 sẽ cho phép họ dễ dàng làm chủ các chiến đấu cơ thế hệ thứ tư và thứ năm, kể cả loại máy bay siêu cơ động.
Nhân tiện phải nói luôn, các khách hàng nước ngoài sử dụng Yak-130 không chỉ như một phương tiện huấn luyện, mà còn như máy bay chiến đấu hạng nhẹ. Tất cả không ngoại trừ ai, các phi công nước ngoài từng bay trên «Yak» đều đánh giá cao nó, một mặt, vì chất lượng bay tuyệt vời và mặt khác, vì sự đơn giản.
Nhưng mọi người cũng lập tức trở nên nghiêm túc khi lần đầu nhìn thấy chiếc máy bay với giá súng treo, bom 500 kg, cặp tên lửa và container gây nhiễu. Máy bay có tiềm năng hiện đại hóa rất lớn, đặc biệt là về phần thiết bị điện tử và vũ khí.
Một số học viên nước ngoài của tôi đã từng lái máy bay Trung Quốc, một số điều khiển MiG-21 sản xuất từ thời Liên Xô, có cả những người vừa tốt nghiệp trường đào tạo phi công. Khi tái đào tạo trên Yak-130, cảm xúc cơ bản là ngưỡng mộ và tự hào, đặc biệt là khi cho máy bay bay ở góc tấn công đến 45 độ, lượn hình quả chuông hoặc hình xoắn nút chai.
Sputnik: Anh đang thực hiện các chuyến bay thử nghiệm với Yak-152. Có thể nói gì chăng về sản phẩm mới này?
Yak-152 là máy bay dành mở đầu khoá huấn luyện. Khác với máy bay huấn luyện- chiến đấu Yak-130, máy bay này cho phép đào tạo loạt phi công rộng mở hơn, trong đó có cả các nhà thể thao.
Máy bay hoàn toàn bằng kim loại với động cơ diesel 500 mã lực mạnh mẽ, cánh quạt có thể thay đổi tự động và hệ thống điện tử hàng không khá tiên tiến. Máy bay vừa tầm và đơn giản về thuật lái, dễ điều khiển. Trên chiếc máy bay này, viên phi công tương lai cần thực hành những bước đi đầu tiên trong không trung, học cách cất cánh và hạ cánh, nhào lộn trên không, nắm vững cách định vị và điều hướng trên bầu trời.
Nhưng theo quan điểm của tôi điều chính yếu nhất là học viên cần cảm nhận được sức mạnh của luồng không khí trên tay lái và bàn đạp, cảm nhận được sự thay đổi của tải trọng trong những chuyển động khác nhau, bởi vì sau đó phi công sẽ phải bay trên máy bay hiện đại, nơi tất cả các tải trọng này được mô phỏng đơn giản. Điều đó cũng giống như các thủy thủ tương lai được dạy chèo thuyền trên con tàu huấn luyện để họ tiếp thu toàn bộ con đường tiến hóa của nghề đi biển. Tôi thấy sảng khoái khi bay trên chiếc 152, tôi nghĩ nó hoàn toàn phù hợp với chức năng mục đích thiết kế.
Sputnik: Trong chương trình thử nghiệm bao gồm những gì? Những mục nào là nhất thiết? Có khác biệt gì chăng đối với những máy bay khác nhau?
Các chương trình thử nghiệm của tất cả các máy bay gần tương tự nhau và bao gồm các chuyến bay để xác định các hiệu chỉnh khí động học - đây là «hạng mục nóng» để từ đó có điểm tham chiếu.
Tiếp theo là các chuyến bay để xác định hiệu suất kỹ thuật (phạm vi tốc độ, trần bay, tầm xa), tính chất ổn định và điều khiển, khả năng cơ động, độ bền. Sẽ đánh giá «hành vi» của chiếc máy bay trong chế độ kịch tính: rung, chao đảo, lượn xoắn mở nút chai, các tư thế khác nhau và những sự cố giả định. Tất cả những chi tiết này được đánh giá ban đầu ở giai đoạn thử nghiệm nhà máy, đồng thời tất cả các hệ thống máy bay được đưa đến trạng thái chắc chắn, làm việc hiệu quả.
Hundreds attend launch of new MC-21 passenger plane Full Video: https://t.co/CBoA1aSzLO https://t.co/oEowxli4P3
— Ruptly (@Ruptly) June 8, 2016
Sputnik: Anh đang thử nghiệm MС-21, kể cả trong những chế độ có thể tối đa. Vậy máy bay «cư xử» ra sao?
Nói chung, máy bay cư xử rất tốt trong mọi chế độ bay, kể cả những chế độ kịch tính. Là một cỗ máy hoạt động trên không, máy bay được thử nghiệm trong tất cả khuôn khổ độ cao và vận tốc, trong các chuyến bay dài ở khoảng cách đặc trưng với lớp máy bay này, trong toàn bộ phạm vi trọng lượng và bố trí thiết bị. Thực tế là nó đạt toàn bộ các thông số ấn định.
Đương nhiên, trong những chuyến bay đầu tiên, có thể có những trục trặc khác nhau, nhưng đó lại là một phần trong công việc thử nghiệm và chúng tôi sẵn sàng đảm nhận. Càng nhiều lần trục trặc chúng tôi càng nắm bắt được nhiều hơn trong quá trình thử nghiệm, càng phát hiện nhiều «nút thắt» mà các chuyên viên thiết kế và nhà sản xuất có thể chỉnh sửa loại bỏ. Theo kết quả công việc chung của chúng tôi, việc vận hành máy bay sẽ an toàn hơn cho các hành khách và đạt hiệu suất cao hơn cho các hãng hàng không.
Khi các hệ thống kỹ thuật của máy bay được trau chuốt hoàn thiện, ngày càng ít có sự cố. Bắt đầu từ một giai đoạn nhất định, tương ứng với chương trình thử nghiệm, chúng tôi dành riêng giới thiệu các trục trặc để đánh giá chức năng của các hệ thống trùng lặp và tái cấu hình khoang chống lại hậu quả sự cố. Ví dụ, gần đây, chúng tôi và các đồng nghiệp một lần nữa bay trên chiếc MС-21 với một động cơ tắt trong hơn 2 giờ liền, để đánh giá hoạt động của các hệ thống trên máy bay trong tình huống «tai nạn» giả định như vậy.
Tôi được giao nhiệm vụ trở thành chỉ huy phi hành đoàn của chiếc MС-21-300 thử nghiệm thứ tư trong chuyến bay đầu tiên và trong quá trình «hành quân» đến Zhukovsky hồi tháng 3 năm nay. Ngay từ chuyến bay đầu tiên, chiếc máy bay đã thể hiện độ chắc chắn đáng tin cậy cao ở tất cả các hệ thống.
Thời gian gần đây, chúng tôi đã gia tăng cường độ các chuyến bay thử nghiệm. Thường thì trong một ngày có hai chiếc máy bay cất cánh, còn từ đầu tháng 6, cùng lúc mỗi ngày ba chiếc MС-21-300 đồng loạt bay lên bầu trời.
Sputnik: Có ý kiến cho rằng bay trên máy bay dân dụng dễ dàng hơn nhiều so với máy bay quân sự. Thật vậy không?
Nói thật là tôi không biết ở đâu ra cái ý kiến cho rằng lái máy bay dân dụng dễ dàng hơn nhiều. Bởi mọi nơi đều có những đặc điểm cụ thể riêng biệt.
Nếu không nói về các thử nghiệm bay, thì việc bay trên máy bay này hay phi cơ kia đều không phải là mục đích tự thân. Khi thực hiện công việc của mình, phi công nào trước hết cũng phải hoàn thành nhiệm vụ mục tiêu: một là phục vụ lợi ích duy trì khả năng quốc phòng của đất nước, hoặc thứ hai là tạo điều kiện thuận tiện thoải mái cho cuộc sống của mọi người.
Tất nhiên, làm phi công quân sự có khó khăn, đặc biệt khi cần thực hiện nhiệm vụ chiến đấu trên chiếc máy bay đa chức năng.
Nhưng phi công lái máy bay chở khách lại có trách nhiệm đạo đức rất to lớn về đảm bảo an toàn, thực hiện hành trình bay phức tạp, trong bối cảnh thời tiết và vùng không gian dày đặc tại khu vực các phi trường.
Mỗi người chọn nghề phi công cho cuộc đời mình đều phải tự xác định với bản thân xem gửi gắm tâm trí ở đâu.
