Theo các chuyên gia Fitch, trong năm 2021, tỷ trọng nhiệt điện than sẽ giảm ít nhất 3% so với cùng kỳ năm ngoái, và Trung Quốc sẽ gia tăng tỷ trọng các nguồn năng lượng tái tạo trong tổng cán cân năng lượng.
Trung Quốc cam kết đạt trung hòa carbon trước năm 2060. Tuy nhiên, một số nhà phân tích phương Tây tỏ ra nghi ngờ về điều này và chỉ ra rằng, Trung Quốc tiếp tục chủ yếu dựa vào than đá. Vào năm 2018, tổ chức quốc tế CoalSwarm giám sát các nhà máy điện than toàn cầu, đã phân tích những bức ảnh chụp từ không gian và cho biết rằng, Trung Quốc được cho là đang tích cực xây dựng các nhà máy điện than mới, và nếu chúng được khởi động, tổng công suất nhiệt điện than của nước này sẽ tăng thêm một phần tư. Có lẽ, dựa vào nghiên cứu này, các nhà phân tích phương Tây đã đi đến kết luận rằng, các nhà máy nhiệt điện than ở Trung Quốc là tương đối trẻ (thậm chí tuổi trung bình của chúng đã được tính toán - 14 năm), và do đó, không nên chờ đợi Trung Quốc sớm giảm nhiệt điện than.
"Coal power capacity in China, gigawatts, 2005-2030. Historical data is in black.
— kegasa (@kegasa2007) August 20, 2020
Scenarios for the future are shown in red (CEC)
shades of blue (pathways for 1.5 or 2C).
Global Energy Monitor, China Electricity Council, International Energy Agency, CNRC, CoalSwarm Greenpeace" pic.twitter.com/cfJFKEYoY4
Trung Quốc giảm mạnh số lượng nhà máy nhiệt điện than
Tuy nhiên, chính quyền CHND Trung Hoa đang giảm dần số lượng nhà máy nhiệt điện than, mặc dù việc xây dựng chúng có thể kích thích tăng trưởng GDP trong thời kỳ khủng hoảng và giúp giải quyết các vấn đề ngắn hạn. Năm 2017, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã thông qua quyết định - Trung Quốc cần giảm sản lượng nhiệt điện chạy bằng than. Ngoài ra, Ủy ban Cải cách và Phát triển đã công bố quyết định không xây dựng các nhà máy nhiệt điện than mới. Như vậy, Trung Quốc có mục tiêu hạn chế công suất nhà máy điện chạy than ở mức 1.100 GW vào năm 2020.
Ngoài ra, vào cuối năm ngoái, Trung Quốc đã công bố sách trắng về sự phát triển năng lượng trong kỷ nguyên mới, trong đó Trung Quốc cam kết giảm phát thải hydrocacbon, cũng như giảm các nguồn năng lượng hóa thạch trong cán cân năng lượng của đất nước.
Một số khu vực, chẳng hạn như tỉnh Hà Bắc, đã đưa ra các biện pháp cứng rắn để kiểm soát và giảm lượng khí thải carbon từ các ngành gây ô nhiễm cao, bao gồm cả ngành sản xuất thép. Chính quyền tỉnh đã yêu cầu một số nhà máy thép ngừng sản xuất. Nhân tiện, Bắc Kinh đã giải thích thêm rằng, chính những cân nhắc về môi trường chứ không phải vấn đề chính trị là nguyên nhân dẫn đến việc Trung Quốc dừng nhập khẩu than Úc.
Export financing via the #BeltandRoad Initiative threatens to lock #China’s partners into the high-emissions #coal development that China is trying to exit https://t.co/dIzwPEjVWF via @YaleE360 and @CoalSwarm #BeyondCoal pic.twitter.com/VAKOfBTSMS
— Carbon Tracker (@CarbonBubble) January 3, 2019
Mục tiêu trung lập carbon của Trung Quốc
Vài năm trước, ít người tin rằng, trong tương lai gần Trung Quốc có thể giảm tỷ trọng than trong cán cân năng lượng xuống còn 50%. Tuy nhiên, báo cáo của Fitch cung cấp bằng chứng có sức thuyết phục cao về việc Trung Quốc đang đấu tranh chống ô nhiễm một cách nghiêm túc, - chuyên gia Huang Xiaoyong, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu An ninh Năng lượng Quốc tế tại Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, nhận xét trong cuộc phỏng vấn của Sputnik.
“Trung Quốc đặt mục tiêu phát thải CO2 lên mức cao nhất và sau đó đưa về 0 trước năm 2060. Vì vậy, mọi chính sách và biện pháp đều tập trung vào mục tiêu này. Do đó, trong tương lai chúng ta sẽ quan sát xu hướng phát triển một số ngành nhất định. Tôi tin rằng, mục tiêu sẽ đạt được theo đúng kế hoạch, nhưng, trên con đường thực hiện mục tiêu này có thể có những cạm bẫy".
Trung Quốc đang tích cực phát triển năng lượng xanh. Trong hai năm qua, hơn 2 nghìn tỷ nhân dân tệ đã được đầu tư vào ngành này. Trung Quốc dẫn đầu thế giới về sản xuất tấm pin mặt trời. Ngoài ra, Trung Quốc đang tích cực phát triển thủy điện, xây dựng các nhà máy điện gió. Theo tính toán của Hiệp hội Điện gió Toàn cầu (GWEC), trong 10 năm tới, tổng công suất các nhà máy điện gió ngoài khơi trên thế giới sẽ tăng đến 234 GW, và 1/5 công suất sẽ thuộc về Trung Quốc. Đồng thời, trong thời gian dài, nhiên liệu hóa thạch sẽ vẫn là trụ cột quan trọng nhất của ngành năng lượng Trung Quốc, và không nên chờ đợi quá trình chuyển dịch nhanh chóng sang năng lượng tái tạo, chuyên gia Huang Xiaoyong nhận xét.
“Theo tôi, trong 5-10 năm tới, nhiên liệu hóa thạch sẽ vẫn là ưu tiên trong cán cân năng lượng của đất nước. Mặc dù Trung Quốc tích cực đầu tư vào năng lượng tái tạo trong những năm gần đây và trong một số trường hợp chúng tôi thấy có công suất điện gió, thủy điện và điện mặt trời dư thừa, nhưng, nhìn chung, các nguồn năng lượng này chỉ chiếm một phần nhỏ trong cán cân năng lượng của Trung Quốc. Tôi e rằng, trong ngắn hạn, Trung Quốc không thể loại bỏ nhiên liệu hóa thạch. Quá trình này sẽ kéo dài bao lâu? Điều này chủ yếu phụ thuộc vào trình độ phát triển công nghệ và tốc độ giảm chi phí”.
Cuộc khủng hoảng năng lượng ở Texas
Thực tiễn cho thấy, tiến bộ công nghệ vẫn chưa thể đảm bảo độ tin cậy tuyệt đối của năng lượng tái tạo. Ví dụ, tiểu bang Texas của Mỹ, nơi điện gió đáp ứng 1/4 nhu cầu năng lượng, đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng năng lượng. Do nhiệt độ xuống thấp bất thường, gần một nửa tuabin gió ngừng hoạt động vì bị đóng băng. Kết quả là, hơn 2 triệu hộ dân Texas mất điện, buộc phải ở trong những ngôi nhà tối và lạnh. Trung Quốc là một đất nước rộng lớn với những điều kiện khí hậu khác nhau. Đa dạng hóa các nguồn năng lượng là một phần quan trọng trong chiến lược củng cố an ninh năng lượng của đất nước.
Về mặt này, trong những năm tới, dầu khí sẽ ngày càng có tầm quan trọng lớn hơn đối với Trung Quốc. Trong một thời gian dài, Trung Quốc phụ thuộc vào nhập khẩu LNG của Mỹ. Tuy nhiên, mối quan hệ với Hoa Kỳ trong giai đoạn xấu đi đã khiến Bắc Kinh phải đa dạng hóa các nguồn cung cấp. Và Trung Quốc đang ngày càng quan tâm đến nguồn cung cấp từ Nga. Ngoài các hợp đồng dài hạn về cung cấp khí đốt đường ống đảm bảo nguồn cung cấp nhiên liệu xanh một cách ổn định, Nga cũng đang tăng cường cung cấp LNG cho Trung Quốc. Vào năm 2020, xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng của Nga sang Trung Quốc đã tăng gấp đôi lên 5 triệu tấn. Kết quả là, Nga vào Top 5 nhà cung cấp LNG lớn nhất cho Trung Quốc. Ngoài Nga, Trung Quốc đang tích cực mua LNG từ Australia, Qatar, Malaysia và Indonesia.
