Hàng tỷ USD mà Lầu Năm Góc phân bổ để huấn luyện và trang bị cho quân đội Afghanistan đã chẳng đi đến đâu. Một phần nguyên nhân của điều này là do nạn tham nhũng và biển thủ ngân sách trong cơ quan quân sự Mỹ. Bài viết của Sputnik nói về cách tiêu tiền tại Lầu Năm Góc.
Tiền ném theo cát sa mạc
Như đã rõ, nạn ăn cắp thường mạnh nhất ở nơi nào có nhiều tiền nhất. Người Mỹ với ngân sách quân sự lớn nhất thế giới cũng không phải là ngoại lệ. Năm này qua năm khác, Lầu Năm Góc không thể tính được hàng tỷ USD đã chi. Bây giờ một Ủy ban đặc biệt của Quốc hội đang thống kê các khoản kinh phí đã phân bổ trong hơn 20 năm ở Afghanistan. Những cuộc kiểm toán trong quá khứ đã chỉ ra rằng cuộc chiến dài ngày nhất trong lịch sử Hoa Kỳ đã biến thành cái «hố đen» ngân sách, hay dùng hình ảnh gần gũi hơn thì là cái thùng không đáy.
Lần kiểm toán cuối cùng tiến hành vào năm 2019. Theo phát hiện của Ủy ban Tổng Thanh tra Đặc biệt về Tái thiết Afghanistan (SIGAR), kể từ năm 2008, Hoa Kỳ đã xây dựng hoặc đã mua khoản có tài sản ở nước này với giá 7,8 tỷ USD, trong đó 6,5 tỷ USD do Lầu Năm Góc cung cấp. Nhưng khoảng 30% trong tổng số - 2,4 tỷ USD - chỉ đơn giản là biến đâu mất không tăm tích. Các tài sản được mua thì hoặc không được vận hành, hoặc sử dụng vào mục đích khác, hoặc là ném bỏ nói chung.
Ví dụ, người Mỹ đã tài trợ cho việc xây dựng Học viện Nữ cảnh sát ở tỉnh Bamiyan - gần 7 triệu USD. Tòa nhà đã được dựng lên, thế nhưng ở Afghanistan không được đào tạo phụ nữ làm những nghề thuộc công lực.
Một lô lớn máy bay vận tải dành cho Không quân Afghanistan trị giá gần nửa tỷ USD đã hoá ra không thích hợp để vận hành và đã bị biến thành hàng sắt vụn đồng nát. Một bệnh viện trị giá nửa triệu USD ở tỉnh Parwan luôn trống rỗng không hề có đồ đạc và trang thiết bị.
Trong báo cáo SIGAR có những thứ nói chung là đáng kinh ngạc. Chẳng hạn, từ 10 đến 43 triệu USD đã được chuyển đến một trạm xăng ở đâu đó trong vùng sâu vùng xa hoang dã của Afghanistan. Ít nhất 150 triệu USD đã rót vào việc xây dựng những dinh thự tư nhân sang trọng dành cho bộ chỉ huy quân đội Mỹ, mặc dù số tiền này lẽ ra cần phải dùng để củng cố nền kinh tế của Afghanistan. Hàng chục triệu USD nữa bị nuốt chửng bởi các chương trình chưa hề được thực hiện về hiện đại hóa công nghiệp, cũng như khai thác khoáng sản.
Hậu phương «bẩn»
Những trường học xây dở dang, các cơ sở quân sự bị bỏ hoang phế, những tòa nhà không có điện và chưa ngăn phòng, đường rải nhựa rẻ tiền, trang thiết bị và vũ khí chất lượng thấp ... Nhiều cấu trúc trụ sở Chính phủ ở Afghanistan vẫn dựa vào cơ sở hạ tầng cũ kỹ do các chuyên gia Liên Xô tạo lập hơn 30 năm trước. Không thể tính đếm bao nhiêu tiền đã vào túi các nhà thầu không trung thực, các nhà vận động hành lang và các nhà tài chính từ Washington. Nhưng tổng khoản ấy ít nhất là tới chín con số.
Ngân sách quân sự của Hoa Kỳ hầu như không bao giờ tương ứng với chi tiêu thực của Bộ. Chẳng hạn, chỉ riêng trong năm 2018, cuộc kiểm toán độc lập tại Lầu Năm Góc đã phát hiện ra rằng hơn 800 triệu USD đã được chi vào mục đích gì đó mà không một ai hay. Các chuyên viên của Ernst & Young đã kiểm tra chứng từ tài chính của Cục Hậu cần Bộ Quốc phòng và không sao tìm thấy hoá đơn chi số tiền 465 triệu USD. Cũng không có tài liệu nào về 384 triệu USD được phân bổ cho các dự án gọi là «đang triển khai».
Chỉ riêng bộ phận dịch vụ hậu phương của Lầu Năm Góc đã chi khoảng 40 tỷ USD mỗi năm, mà chừng đó là chỉ ít hơn một chút so với toàn bộ ngân sách quân sự của LB Nga. Kinh phí này được quản lý bởi 25 nghìn nhân viên, những người thực hiện 100 nghìn đơn đặt hàng quân sự mỗi ngày. Thật sự là mảnh đất màu mỡ dành cho tham nhũng. Theo báo cáo của Quốc hội, chính trong túi các quan chức hậu phương có một phần rất ấn tượng là tiền ngân sách chưa được quyết toán.
Hơn nghìn vụ việc
Tổng số tiền mà Washington phân bổ cho quốc phòng và biến mất không dấu vết là điều nói chung khó tưởng tượng. Vào năm 2020, các phương tiện truyền thông Mỹ ước tính «lỗ đen» kế toán của Lầu Năm Góc là 35 nghìn tỷ USD. Theo dữ liệu của cổng thông tin YahooFinance, đó chính là số tiền mà cơ quan quân sự đã đưa vào «các điều chỉnh báo cáo kế toán». Năm 2018, con số này ít hơn, là 30,7 nghìn tỷ USD.
Tất nhiên, không phải tất cả mọi thứ đều bị đánh cắp sạch bách. Các nhà kinh tế cho rằng những thay đổi về kế toán đang cố tình gây nhầm lẫn cho bộ phận tài chính quốc phòng. 35 nghìn tỷ USD này bao gồm các khoản đã được tính đến nhiều lần trong quá trình di chuyển giữa các tài khoản.
Rõ ràng, như vậy cực kỳ thuận tiện cho Lầu Năm Góc. Sự thiếu minh bạch trong tài chính của cơ quan quân sự cho phép chi ngân sách kếch xù vào những chương trình đáng ngờ không rõ ràng.
Năm 2017, trong Hải quân Hoa Kỳ xảy ra vụ xì-căng-đan. Hàng chục sĩ quan đương nhiệm và cựu chỉ huy bị cáo buộc nhận hối lộ trong việc thực hiện các đơn đặt hàng Nhà nước, tiết lộ thông tin mật và hợp đồng gian dối móc ngoặc với nhà thầu. Gần 440 nhân vật rơi vào diện bị điều tra.
Còn tổng cộng, theo dữ liệu của Government Executive, từ năm 2013 đến năm 2017, các tòa án Hoa Kỳ đã xét xử hơn một nghìn vụ gắn với gian lận và tham nhũng trong Lầu Năm Góc. 1.087 nhân viên bị truy tố hình sự.
Bất kể là nước có ngân sách quốc phòng lớn nhất thế giới, Hoa Kỳ cũng phải đối mặt với những vấn đề trong cơ quan quân sự tương tự như các quốc gia kém phần thịnh vượng. Việc vơ vét tiền, biển thủ ngân quỹ, lạm dụng ưu tiên tài chính không đúng là những thuộc tính cố hữu của Lực lượng vũ trang Hoa Kỳ. Người ta chỉ đơn thuần là chọn cách không nói về chuyện muôn thuở này một lần nữa.
*Tổ chức khủng bố bị cấm ở LB Nga.
