Việt Nam và cơ hội nghìn năm có một

Việt Nam đang có “cơ hội nghìn năm có một” để tham gia vào chuỗi giá trị ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu – theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa chủ trì Hội nghị phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp bán dẫn của Việt Nam.

Việt Nam đào tạo ra hàng trăm nghìn lập trình viên

Mở đầu hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ ra, hiện nay, ngành công nghiệp bán dẫn trên thế giới phân bố và phát triển không đều, tập trung tại một số nền kinh tế như Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, châu Âu, Đài Loan (Trung Quốc).

Do nhiều lý do khác nhau, ngành công nghiệp bán dẫn đang có xu hướng đa dạng hóa, chuyển dịch chuỗi liên kết, cung ứng, sản xuất, nghiên cứu sang các quốc gia khác, trong đó có Việt Nam.

“Đây là cơ hội và cũng là thách thức với Việt Nam”, - Thủ tướng nói, lưu ý đến đòi hỏi phải có hạ tầng, thể chế và nhân lực phù hợp để đáp ứng yêu cầu phát triển, thu hút đầu tư ngành công nghiệp bán dẫn.

Người đứng đầu Chính phủ bày tỏ, nhân lực cũng một trong những yếu tố được các đối tác trông chờ ở Việt Nam. Nếu chuẩn bị tốt nguồn nhân lực thì Việt Nam sẽ nhận được các đối tác tin tưởng, xúc tiến thu hút đầu tư, phát triển chuỗi sản xuất và cung ứng bán dẫn.

Việt Nam đã có Trung tâm đổi mới sáng tạo, các khu công nghệ cao TPHCM, Hoà Lạc, Viettel, VNPT, FPT, CMC…đều định hướng sản xuất chip. Đất nước có khoảng 240 trường đại học, trong đó gần 160 trường có chuyên ngành đào tạo kỹ thuật, có khả năng chuyển đổi để đào tạo nhân lực bán dẫn; có 35 cơ sở đào tạo đang đào tạo các ngành có liên quan đến công nghiệp bán dẫn. Hà Nội, Bắc Giang, Giải Phòng, Đà Nẵng, TP.HCM đều quan tâm lĩnh vực này.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị phát triển nguồn nhân lực bán dẫn

© Ảnh : TTXVN - Dương Văn Giang

Trong 20 năm qua, Việt Nam đã đào tạo ra hàng trăm nghìn lập trình viên, hàng triệu nhân lực công nghệ thông tin, đây là cơ sở quan trọng khẳng định khả năng đào tạo 50.000-100.000 nhân lực ngành bán dẫn đến năm 2030.

Ông gợi ý, từ nền tảng điện tử, công nghệ thông tin có sẵn, Việt Nam có thể dịch chuyển chương trình đào tạo nhân lực công nghệ thông tin, điện tử sang lĩnh vực bán dẫn. Có thể mở thêm một số khoa tại các cơ sở đào tạo, một số phòng tại các đơn vị nghiên cứu.

Sau hội nghị, Thủ tướng dự kiến sẽ ban hành kể luận hướng đến chiến dịch đào tạo nhân lực ngành bán dẫn trên cơ sở tận dụng cơ sở vật chất, nguồn lực hiện có, điều chỉnh phù hợp để đạt mục tiêu đề ra nhưng không xáo trộn quá nhiều tại Việt Nam.

Cơ hội nghìn năm có một

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhắc lại, công nghiệp bán dẫn là ngành công nghiệp lõi.

Trong 20 năm qua, ngành công nghiệp bán dẫn đã có sự tăng trưởng nhanh và tác động lớn ở nhiều quốc gia, nền kinh tế trên thế giới. Từ năm 2001 đến năm 2021, ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu đã tăng 14% mỗi năm, đạt doanh thu gần 600 tỷ USD tính đến năm 2023. Ngành bán dẫn được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ, đạt đến 1.000 tỷ USD vào năm 2030.

Trong xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng và diễn biến phức tạp về địa chính trị trên thế giới, các doanh nghiệp ngành công nghiệp bán dẫn đã và đang chuyển hướng đến các nước khu vực châu Á để đặt trụ sở, nhà máy.

“Việt Nam có một số lợi thế chính để khẳng định mình đã sẵn sàng cho ngành công nghiệp bán dẫn”, - Bộ trưởng nói.

Theo ông Dũng, đó là: Quyết tâm chính trị cao từ trung ương đến địa phương; Môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi thu hút được nhiều doanh nghiệp FDI lớn trong lĩnh vực điện tử; Có lực lượng lao động có chất lượng, chi phí hợp lý đã và đang hoạt động trong ngành công nghiệp điện tử dễ dàng chuyển đổi sang...

Cùng với đó, Bộ trưởng nhấn mạnh, Việt Nam đã nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với hầu hết các nước có ngành công nghiệp bán dẫn phát triển. Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện nêu rõ 02 nội dung hợp tác đột phá là đổi mới sáng tạo và công nghệ cao trong đó có ngành công nghiệp bán dẫn.

“Đặc biệt, Việt Nam là một trong số ít quốc gia mà Hoa Kỳ ký Biên bản ghi nhớ hợp tác nhằm phát triển hệ sinh thái ngành công nghiệp bán dẫn, trong đó nhấn mạnh đến việc hợp tác phát triển nguồn nhân lực cho ngành”, - Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu.

Lãnh đạo Bộ KH&ĐT lưu ý, cuộc đua chip toàn cầu đang "nóng" lên và Việt Nam có cơ hội đặc biệt để khẳng định mình là một trong những nước tham gia vào chuỗi giá trị ngành công nghiệp bán dẫn.

Ước tính nhu cầu thế giới sẽ cần tăng thêm hơn 1 triệu nhân sự vào năm 2030 cho tất cả các khâu thiết kế, sản xuất, lắp ráp, đóng gói và kiểm thử chip.

“Với nguồn cung lao động dồi dào và lực lượng lao động có chất lượng, có thể khẳng định nguồn nhân lực chính là lợi thế lớn nhất và nổi bật nhất của Việt Nam so với các quốc gia, nền kinh tế khác trên thế giới”, - ông tự tin.

Theo Bộ trưởng, Chính phủ cần có những hành động quyết liệt và kịp thời để phát triển một hệ sinh thái ngành công nghiệp bán dẫn và tận dụng những cơ hội to lớn trước mắt.

“Với bối cảnh và lợi thế trên, Việt Nam đang có “cơ hội nghìn năm có một” để tham gia vào chuỗi giá trị ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu”, - Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định.

Bộ trưởng lưu ý, việc tập trung đầu tư, đào tạo, đào tạo lại cho lực lượng lao động để trong thời gian sớm nhất có thể gia nhập vào thị trường lao động là một hướng đi chiến lược, để có thể tận dụng cơ hội hợp tác đầu tư, tiếp cận, chuyển giao công nghệ, thúc đẩy sự phát triển kinh tế nhanh và bền vững dựa trên khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Ông cho rằng, Việt Nam cũng không thể đi đến đích nếu chỉ đi một mình, mà hơn lúc nào hết, ở giai đoạn và thời cơ quan trọng này, cần có sự hợp tác nhanh, mạnh và toàn diện với các quốc gia, nền kinh tế và các doanh nghiệp, đối tác hàng đầu thế giới về bán dẫn.

“Như thế thì mới có thể đứng trên vai những người khổng lồ, tận dụng lợi thế nguồn nhân lực để vươn lên thành một quốc gia có vị thế trong phát triển ngành công nghiệp bán dẫn”, - Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng bày tỏ.

“Việt Nam là trung tâm toàn cầu”

Nói về ngành công nghiệp bán dẫn, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng chỉ ra lợi thế địa chính trị của Việt Nam.

“Nếu như lấy Việt Nam làm tâm quay vòng tròn thì sẽ gồm 80% ngành công nghiệp bán dẫn thế giới. Nghĩa là Việt Nam là trung tâm toàn cầu”, - báo Chính phủ dẫn lời Bộ trưởng nói.

Yếu tố thuận lợi thứ hai – theo Bộ trưởng Hùng là người Việt Nam có gene về khoa học công nghệ. Thứ ba - thế giới đang cơ cấu lại ngành công nghiệp bán dẫn theo hướng (X+1), hiện Mỹ cũng có nhu cầu thêm nguồn sản xuất nhân lực thiết kế chip từ các quốc gia khác, Việt Nam là một trong số ít nước này.

“Việt Nam là nước thứ hai trên thế giới về trữ lượng đất hiếm phục vụ cho công nghiệp bán dẫn, sau Trung Quốc, bằng nửa Trung Quốc. Việt Nam cũng là một trong số ít nước có 20 năm làm công nghiệp bán dẫn, có những nền tảng bước đầu. Chúng ta có lắp ráp, có thiết kế, casting với khoảng trên 6.000 kỹ sư hoạt động trong lĩnh vực này”, - Bộ trưởng nói.

Ông lưu ý, phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam một cách hoàn chỉnh nhưng phải có lộ trình, gần 30 năm (thực ra là 26 năm) chia làm 3 giai đoạn: Từ nay đến năm 2030; giai đoạn 2030-2040 và giai đoạn 2040-2050.

Trong lộ trình 30 năm này, công nghiệp bán dẫn Việt Nam không chỉ làm một số công đoạn mà chúng ta sẽ tự chủ đầy đủ các công đoạn bán dẫn và Việt Nam là thị trường chủ lực.

Thứ hai, phát triển công nghiệp bán dẫn đi cùng phát triển công nghiệp chủ lực và công nghiệp chuyển đổi số. Ông dẫn chứng, tất cả quốc gia trong khu vực như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc thành công về ngành công nghiệp bán dẫn đều có ngành công nghiệp điện tử phát triển - không có bất kỳ quốc gia nào "hóa rồng", "hóa hổ" mà không có ngành công nghiệp điện tử.

Thứ ba, trước mắt xây dựng Việt Nam thành tháp nhân lực toàn cầu về ngành công nghiệp bán dẫn từ nay đến năm 2030. Từ tháp nhân lực này tiến tới ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam. Theo Bộ trưởng, các nước khác muốn đào tạo một kỹ sư điện tử làm về công nghiệp bán dẫn phải đào tạo trong khoảng 2 năm nhưng ở Việt Nam chỉ cần 3-6 tháng hoặc 12 tháng.

Thứ tư là sự kết hợp giữa FDI và tự cường. Bộ trưởng nhấn mạnh, Việt Nam đang làm tốt FDI những chưa làm tốt tự cường nên “chúng ta cần đi đều cả hai chân”. Thứ năm là xây dựng hệ sinh thái về công nghiệp bán dẫn, đặc biệt phải lưu ý đến vai trò dẫn dắt của Nhà nước.

Về mục tiêu 50 nghìn kỹ sư đến năm 2030, theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, mức này là hoàn toàn khả thi, thậm chí còn có thể đào tạo được nhiều hơn.

Ước tính, tổng kinh phí thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu đến năm 2030 khoảng 26.000 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước 17.000 tỷ và nguồn xã hội hóa 9.000 tỷ đồng.

Bộ trưởng cho rằng, giai đoạn đầu, Việt Nam tập trung đào tạo nguồn nhân lực để tham gia công đoạn thiết kế, đóng gói, kiểm thử và một số công đoạn khác liên quan đến sản xuất thiết bị, vật liệu, hóa chất.

“Chúng ta cũng không quá cầu toàn, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, sửa đổi, bổ sung theo yêu cầu thực tiễn trong nước và thế giới”, - lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu quan điểm.