"Vũ khí" mới của Nga có thể phá vỡ thế độc tôn đồng đô la Mỹ?

HÀ NỘI (Sputnik) – Trong khoảng một thập kỷ trở lại đây, đồng đô la Mỹ cho thấy dấu hiệu suy giảm và có sự trỗi dậy của các cường quốc về mặt kinh tế. Theo đó, Nga và các cường quốc khác đang tạo ra “vũ khí số” có thể thay thế dần cho vị thế độc tôn của đồng đô la Mỹ trong các giao dịch quốc tế.

Bắt đầu thử nghiệm từ 15/8

Việc sử dụng tiền điện tử đã trở thành một biến xu hướng phổ biến trên toàn cầu. Sau đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số của Trung Quốc, từ ngày 15/8 tới đây, Ngân hàng Trung ương Nga sẽ bắt đầu triển khai hoạt động đồng Rúp kỹ thuật số trên các giao dịch thực từ ngày 15/8 với sự tham gia của 13 ngân hàng tại 11 tỉnh thành. Sau đó, sẽ đưa vào lưu thông đại chúng dựa trên kết quả thử nghiệm theo từng giai đoạn. Trước mắt, đồng Rúp kỹ thuật số sẽ được thử nghiệm trong tàu điện ngầm ở Moskva.

Động thái này sẽ cho phép các cá nhân và công ty mở ví kỹ thuật số trên nền tảng của Ngân hàng trung ương và có thể truy cập được thông qua bất kỳ ngân hàng nào của Nga. Nhưng mỗi ví chỉ cho một người dùng. Tài khoản mở ví phải được xác minh trên Dịch vụ Nhà nước. Các giao dịch bằng đồng Rúp kỹ thuật số sẽ miễn phí cho các cá nhân, trong khi các công ty sẽ phải trả phí 0,3% cho các giao dịch. Ví dụ: công dân có thể thiết lập thanh toán tự động cho các dịch vụ và các công ty có thể đặt các tham số để trả lương,…

Ngân hàng Nga sẽ chịu trách nhiệm về sự an toàn của hình thức tiền tệ quốc gia mới và đang phát triển các tiêu chuẩn bảo mật thông tin mà tất cả các ngân hàng tham gia vào nền tảng đồng rúp kỹ thuật số sẽ phải tuân thủ. Mỗi giao dịch bằng đồng rúp kỹ thuật số đều yêu cầu xác nhận bằng chữ ký điện tử.

Theo Ủy ban Tài chính Duma Quốc gia Nga, sau khi ra mắt, đồng Rúp kỹ thuật số sẽ được sử dụng trong thanh toán song phương với Trung Quốc - quốc gia cũng đang thử nghiệm đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số.

Phá thế độc tôn đồng đô la Mỹ

Liên quan đến sự phát triển đồng Rúp kỹ thuật số của Nga dựa trên nền tảng công nghệ blockchain, cho phép tạo ra các đồng tiền kỹ thuật số, đảm bảo các chức năng của đồng tiền (thanh toán, dự trữ,...); trả lời phỏng vấn Sputnik, TS. Vũ Đình Ánh, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường - giá cả (Bộ Tài chính), chuyên gia tài chính kinh tế phân tích những lý do Nga triển khai đồng Rúp kỹ thuật số:

“Trong khoảng một thập kỷ trở lại đây, đồng đô la Mỹ cho thấy dấu hiệu suy giảm và có sự trỗi dậy của các cường quốc về mặt kinh tế. Theo đó, các cường quốc khác sẽ tìm các phương thức tạo ra đồng tiền có thể thay thế dần cho vị thế độc tôn của đồng đô la Mỹ trong các giao dịch quốc tế. Ngoài ra, việc phát triển đồng kỹ thuật số gắn với chủ quyền quốc gia. Bên cạnh đó đồng kỹ thuật số sẽ khắc phục những nhược điểm của đồng tiền kỹ thuật số hơn chục năm nay”.

Để giảm thiểu khả năng bị tổn thương của Nga trước các lệnh trừng phạt của Mỹ và đồng minh, trong đó có lĩnh vực tài chính - tiền tệ; Nga đã tăng tốc triển khai việc sử dụng đồng Rúp kỹ thuật số.

Đồng rúp Nga

© Sputnik / Igor Russak

Việc sử dụng loại hình tiền tệ mới, theo TS. Vũ Đình Ánh là giải pháp hiệu quả để thực hiện các khoản thanh toán quan trọng ở trong và ngoài nước, giúp Moskva giảm sự phụ thuộc vào hệ thống tài chính phương Tây.

“Mỹ với vị thế của mình, họ áp dụng biện pháp trừng phạt kinh tế với quốc gia được cho không đúng đường lối của họ. Để thoát ra khỏi trừng phạt kinh tế, trong đó có vấn đề thanh toán hay sử dụng đồng tiền trong các giao dịch, việc tìm kiếm các đồng tiền khác sẽ có ưu thế là giảm bớt thiệt hại do các lệnh trừng phạt Mỹ gây ra. Đây được cho là một trong những động cơ và lý do Nga triển khai đồng kỹ thuật số đó”, ông Ánh nhấn mạnh.

Trong khi Nga đang đẩy mạnh quan hệ đối tác thương mại ở châu Á và châu Phi, thúc đẩy thương mại là mục tiêu chính của Nga khi tránh các biện pháp trừng phạt hiện nay và giảm sự phụ thuộc vào hai trong số các loại tiền tệ dự trữ toàn cầu chính của thế giới trong thời gian dài.

Ngoài ra, theo chuyên gia Ánh, những liên minh về kinh tế và chính trị giữa các cường quốc đang được thiết lập. Việc tạo ra đồng tiền có chủ quyền quốc gia gắn với công nghệ hiện đại, đồng thời gắn với hoạt động kinh tế và giao dịch tài chính sẽ củng cố liên minh đó, điển hình là khối BRICS. Ông đánh giá, một đồng tiền kỹ thuật số chung rất có thể sẽ được triển khai trong thời gian tới.

Đồng quan điểm với TS. Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế PGS. TS Đinh Trọng Thịnh cũng cho rằng, một loại tiền kỹ thuật số chung có thể thúc đẩy mối quan hệ kinh tế mạnh mẽ hơn giữa các quốc gia trong khối và mở đường cho một hệ thống tài chính thay thế ngoài các loại tiền tệ thống trị truyền thống.

“Về lâu dài, các nước sẽ phải đưa ra phương án sử dụng một đồng tiền chung, không phụ thuộc vào đồng tiền của bất kỳ quốc gia nào, cũng không phụ thuộc vào đóng góp của các quốc gia, được đảm bảo bởi vàng. Từ đó, nhằm tách khỏi đồng đô la Mỹ, tránh phụ thuộc vào đồng tiền này. Giao thương trên cơ sở đó sẽ thuận lợi và phù hợp hơn cho các bên”, ông Thịnh nhận định.

Kỷ nguyên thanh toán mới?

Ngân hàng trung ương đang tiến hành dự án sau khi bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt do Mỹ và các đồng minh áp đặt và cắt đứt các ngân hàng Nga khỏi hệ thống tài chính toàn cầu. Các ngân hàng nước ngoài cũng đã áp dụng các chính sách ngày càng hạn chế đối với các khoản thanh toán từ Nga, vốn đang tìm cách làm suy yếu tác động của các biện pháp trừng phạt bằng cách thúc đẩy giao dịch bằng tiền tệ quốc gia với các quốc gia khác như Trung Quốc và Ấn Độ.

Thực tế vào tháng 3/ 2022, 7 ngân hàng Nga (bao gồm VTB và Sovcombank,…) đã bị loại khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT. Để ngăn chặn rủi ro ngắt kết nối các ngân hàng khác khỏi SWIFT, một năm sau, Ngân hàng Trung ương đã công bố kế hoạch ngừng chuyển tiền qua hệ thống này toàn Nga. Việc loại trừ khỏi SWIFT và các biện pháp trừng phạt khác đang dần hình thành một cuộc tái cơ cấu lớn nền kinh tế Nga.

Trong khi đó, nhiều tổ chức xem đồng rúp kỹ thuật số là một cách tiềm năng để Nga giảm bớt các khoản thanh toán xuyên biên giới. Khi các nền tảng tiền kỹ thuật số của các quốc gia khác nhau được tích hợp, các khoản thanh toán bằng tiền kỹ thuật số của các quốc gia này sẽ bắt đầu hoạt động, bỏ qua cơ sở hạ tầng cũ - SWIFT. Liệu một kỷ nguyên mới sẽ đến dưới hình thức phi tập trung, nơi sẽ không có nhà độc quyền nào có thể đưa ra các điều khoản của họ?

Bày tỏ quan điểm với Sputnik, TS. Vũ Đình Ánh cho rằng, sự thành công của sáng kiến này đòi hỏi phải xem xét cẩn thận các yếu tố khác nhau, bao gồm sức mạnh của đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số (Trung Quốc) và tầm ảnh hưởng của đồng đô la Mỹ.

“Điều này sẽ phụ thuộc vào uy tín của đồng rúp kỹ thuật số và vào khả năng hay sự chấp nhận của đối tác kinh tế. Bởi hệ thống SWIFT được sự chấp nhận của hàng trăm quốc gia và đảm bảo được sự an toàn chống lại các giao dịch quốc tế bất hợp pháp. Việc tạo ra đồng Rúp kỹ thuật số chỉ là bước đi, còn để tạo ra hệ thống thanh toán thay thế SWIFT rõ ràng còn nhiều việc để làm”, chuyên gia tài chính – kinh tế nói.

Không thể phủ nhận tiềm năng và cơ hội cho sự phát triển của đồng Rúp kỹ thuật số của Nga. Tuy nhiên, để phủ rộng cần có sự chấp nhận và tạo được sự uy tín với các đối tác. Việc tăng cường hiểu biết về công nghệ và tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi là những yếu tố quan trọng để đồng Rúp kỹ thuật số của Nga có thể phát triển một cách bền vững và thành công trong tương lai.