Mỹ đặt mua quá nhiều hàng made in Vietnam bỗng gây phiền phức cho Hà Nội

Theo chuyên gia Michael Kokalari của VinaCapital, hoạt động xuất khẩu của Việt Nam đã chạm đáy. Tuy nhiên, có nhiều dấu hiệu rõ ràng cho thấy xuất khẩu của Việt Nam sẽ phục hồi vào quý 4/2023.

Việt Nam đã trải qua đợt sụt giảm xuất khẩu kéo dài nhất trong năm 2023 sau hơn một thập kỷ qua. Điều này là yếu tố có ảnh hưởng tiêu cực nhất đối với tăng trưởng GDP trong năm nay.

Thêm nữa, lực cản lớn nhất đối với tăng trưởng GDP của Việt Nam trong năm nay là sự sụt giảm nhu cầu đối với các sản phẩm "Made in Vietnam" và điều này đã ảnh hưởng đến ngành sản xuất của Việt Nam trong năm 2023 này.

Nhà bán lẻ Mỹ đặt mua quá nhiều sản phẩm "Made in Vietnam"

VinaCapital vừa công bố phân tích của ông Michael Kokalari – Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường - với nội dung "Hoạt động xuất khẩu của Việt Nam đã giảm chạm đáy".

Ô Michael Kokalari, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường của VinaCapital bày tỏ, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm khoảng 1/4 tổng giá trị xuất khẩu. Việc các nhà bán lẻ tại và các công ty hàng tiêu dùng tại Mỹ như Nike, Lululemon… đã đặt mua quá nhiều sản phẩm "Made in Vietnam", "Made in Asia" trong năm ngoái do kỳ vọng về sự phục hồi của kinh tế sau đại dịch COVID-19, nhưng điều đó đã không xảy ra. Thực trạng này cũng gây phiền phức cho Hà Nội khiến xuất khẩu Việt Nam sang Mỹ sụt giảm mạnh.

Thay vì mua nhiều hàng tiêu dùng hơn, người Mỹ lại ưu tiên chi tiêu cho các dịch vụ như du lịch và ăn uống. Tình hình càng trở nên ảm đạm hơn khi các công ty nói trên đã đặt hàng quá nhiều từ các nhà máy ở châu Á nhằm giải quyết các vấn đề về chuỗi cung ứng và tình trạng thiếu hàng. Kết quả là lượng hàng tồn kho của các công ty như Walmart, Target và Nike đã tăng hơn 20% so với cùng kỳ năm trước vào khoảng cuối năm 2022.

Để giải quyết lượng tồn kho ở mức quá cao, các tập đoàn đa quốc gia đã cắt giảm đơn đặt hàng tại các nhà máy Việt Nam, dẫn đến xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã giảm hơn 20% trong 7 tháng năm 2023, sau khi tăng mạnh hơn 20% ở cùng kỳ.

Từ đầu năm đến nay, các công ty Mỹ đã đẩy mạnh cắt giảm hàng tồn kho. Tuần trước, cả Walmart và Target thông báo rằng lượng tồn kho của họ đã giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước.

Tất cả những yếu tố nêu trên có liên quan mật thiết đến các số liệu xuất khẩu của Việt Nam. Nỗ lực giảm hàng tồn kho của các công ty như Walmart và các công ty khác làm cho xuất khẩu của Việt Nam giảm mạnh trong giai đoạn nửa đầu năm nay, nhưng việc này đang gần kết thúc và xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã tăng mạnh vào tháng 7 vừa qua, đạt mức tăng gần 7% so với tháng 6.

Xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã cải thiện đáng kể, từ mức giảm 26% trong tháng 6, còn 14% trong tháng 7. Điều này góp phần làm cho tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam phục hồi, từ mức giảm 12% so với cùng kỳ năm trước trong nửa đầu năm 2023, còn giảm 2% trong tháng 7.

Xuất khẩu Việt Nam sẽ tăng tốc

Trong báo cáo, chuyên gia của VinaCapital tin rằng sự cải thiện trong xuất khẩu của Việt Nam sẽ tăng tốc trong thời gian tới, dựa trên những chỉ số đáng tin cậy.

Các động lực này gồm tốc độ tăng trưởng của nhập khẩu của Việt Nam cuối cùng đã “bắt nhịp” với xuất khẩu trong tháng 7 sau khi chậm lại trong nhiều tháng trước đó (điều này sẽ được thảo luận cụ thể hơn ở phần sau).

Ngoài ra, sự sụt giảm đơn đặt hàng xuất khẩu tại Việt Nam đã được cải thiện trong tháng 7. Đồng thời, lượng tồn kho nguyên liệu đầu vào của các công ty sản xuất đã tăng trong tháng 7 - lần đầu tiên kể từ cuối năm 2023.

Về tốc độ tăng trưởng nhập khẩu, nhập khẩu của Việt Nam đã giảm nhanh hơn so với xuất khẩu trong suốt năm 2023 (trong tháng 6 vừa qua, xuất khẩu tăng 5% so với tháng trước đó, nhưng nhập khẩu chỉ tăng ở mức 1%), do đó thặng dư thương mại của Việt Nam tăng từ 0% GDP trong 7 tháng đầu năm 2022 lên 6% GDP trong 7 tháng đầu năm 2023 – mặc dù nhu cầu đối với các sản phẩm “Made in Vietnam” vẫn còn thấp.

Trong 7 tháng đầu năm nay, tổng giá trị nhập khẩu của Việt Nam giảm 17%, cao hơn so với mức giảm 10% của xuất khẩu nêu trên, là do các doanh nghiệp FDI - chiếm phần lớn giá trị nhập khẩu của Việt Nam - đã cắt giảm nhập khẩu nguyên liệu đầu vào do không có nhiều đơn đặt hàng.

“Tuy nhiên, các doanh nghiệp FDI dường như đã sẵn sàng để đẩy mạnh hoạt động sản xuất chuẩn bị cho mùa lễ Giáng sinh”, - theo ông Kokalari.

Bằng chứng là lượng hàng tồn kho nguyên liệu đầu vào của các công ty đã tăng lần đầu tiên kể từ cuối năm 2022, theo S&P Global, và xuất nhập khẩu của Việt Nam đều tăng 2% so với tháng trước trong tháng 7.

Sự sụt giảm đơn đặt hàng xuất khẩu tại Việt Nam được cải thiện, kết hợp với việc sản lượng công nghiệp tăng 4% so với tháng trước trong tháng 7, đã giúp đẩy chỉ số PMI của Việt Nam tăng từ 46.2 trong tháng 6 lên 48.7 trong tháng 7.

VinaCapital tin rằng các doanh nghiệp đã bắt đầu tăng cường nhập khẩu/mua sắm nguyên liệu đầu vào, dần đẩy mạnh hoạt động sản xuất do kỳ vọng về sự hồi phục đơn đặt hàng xuất khẩu vào cuối năm nay.

Hàng công nghệ, điện tử

Hơn một nửa giá trị xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ là các sản phẩm công nghệ cao (hàng điện tử tiêu dùng và điện thoại thông minh), các sản phẩm may mặc và giày dép, còn lại là các sản phẩm khác như nội thất và nông sản.

Đầu năm nay, doanh số bán hàng toàn cầu của máy tính cá nhân giảm hơn 30% so với cùng kỳ năm trước (xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao của Việt Nam giảm hơn 10% so với cùng kỳ năm trước trong nửa đầu năm 2023), nhưng sự sụt giảm doanh số bán hàng đối với mặt hàng máy tính cá nhân và hàng điện tử tiêu dùng đã kết thúc - theo lời các điều hành cấp cao của Walmart và họ cũng chỉ ra doanh số bán hàng sản phẩm điện tử tiêu dùng gần đây của Walmart đã “cải thiện một cách khiêm tốn”.

Do đó, xuất khẩu các mặt hàng điện tử của Việt Nam đã tăng mạnh, từ mức giảm 3% so với cùng kỳ năm ngoái trong tháng 6, lên mức tăng trưởng 28% trong tháng 7. Đây là yếu tố chính thúc đẩy sự phục hồi xuất khẩu của Việt Nam vào tháng trước và giúp đẩy mạnh kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam lên hơn 30 tỷ USD lần đầu tiên trong năm nay.

Tiếp theo, Việt Nam là quốc gia xuất khẩu điện thoại thông minh lớn thứ hai thế giới, do đó các đợt ra mắt sản phẩm điện thoại thông minh thế hệ mới có thể tác động lớn đến xuất khẩu và hoạt động sản xuất của Việt Nam (riêng Samsung đã chiếm đến 1/4 tổng giá trị xuất khẩu của cả nước).

Samsung vừa thông báo rằng mặc dù doanh số bán hàng điện thoại thông minh của họ giảm 12% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý 2 vừa qua (cùng xu thế với sự suy giảm toàn cầu trong doanh số bán hàng điện thoại thông minh trong năm nay), họ đang kỳ vọng về sự phục hồi trong nửa cuối năm nay, nhờ vào việc ra mắt các mẫu điện thoại mới - đặc biệt là điện thoại gập. Apple và Google cũng có kế hoạch ra mắt các ra mắt các sản phẩm quan trọng.

Tuy những mẫu điện thoại mới này sẽ không được sản xuất tại Việt Nam, nhưng nhiều linh kiện được sử dụng cho các điện thoại mới sẽ được sản xuất tại Việt Nam bởi Foxxconn, Luxshare, Goertek và các nhà cung cấp khác.

Cuối cùng, hàng may mặc và giày dép chiếm gần 20% xuất khẩu của Việt Nam và xuất khẩu các sản phẩm này sang Mỹ có lẽ chưa phục hồi cho đến năm sau vì tốc độ giảm lượng tồn kho của các nhà bán lẻ tại Mỹ cho các mặt hàng này đang chậm hơn so với sản phẩm điện tử tiêu dùng.

Tuy nhiên, xuất khẩu hàng may mặc sang Hàn Quốc và Nhật Bản đã tăng đột biến khoảng 30% so với tháng trước vào tháng 7 khi nhu cầu đối với sản phẩm thời trang đã phục hồi ở cả hai quốc gia này, theo khảo sát tâm lý người tiêu dùng nội địa.

Xuất khẩu phục hồi do hàng tồn kho ở Mỹ đã chạm đáy

Theo ông Kokalari, lực cản lớn nhất đối với tăng trưởng GDP của Việt Nam trong năm nay là sự sụt giảm nhu cầu đối với các sản phẩm "Made in Vietnam" và điều này đã ảnh hưởng đến ngành sản xuất của Việt Nam trong năm nay.

“Có những dấu hiệu rõ ràng cho thấy xuất khẩu của Việt Nam sẽ phục hồi trong quý 4, chủ yếu do chu kỳ hàng tồn kho tại Mỹ đã chạm đáy và do nhiều tập đoàn đa quốc gia đang tăng tốc chuyển dịch sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam”, - chuyên gia khẳng định.

Sự phục hồi này nhiều khả năng sẽ giúp thúc đẩy tăng trưởng GDP của Việt Nam từ dưới 5% trong năm 2023 lên 6.5% trong năm 2024. Điều này cũng sẽ giúp đẩy mạnh tăng trưởng lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết, tăng từ 6% trong 2023 lên hơn 20% trong 2024, do đó sẽ hỗ trợ VN-Index trong những tháng tiếp theo.

Ngoài sự phục hồi xuất khẩu sang thị trường Mỹ do chu kỳ hàng tồn kho đã chạm đáy, VinaCapital cũng cho rằng, Việt Nam đang hưởng lợi từ việc các tập đoàn đa quốc gia chuyển dịch sản xuất sang Việt Nam.

“Tất cả các nhà xuất khẩu tại châu Á đều được hưởng lợi ở mức độ nào đó từ việc chu kỳ hàng tồn kho tại Mỹ chạm đáy, nhưng Việt Nam là quốc gia duy nhất tại châu Á hưởng lợi đáng kể từ việc nhiều nhà máy mới được thành lập”, - chuyên gia khẳng định.