Việt Nam bị liệt vào Danh sách Xám: Đã có ngân hàng bị ảnh hưởng

Chính phủ đặt mục tiêu trong vòng 2 năm đưa Việt Nam ra khỏi Danh sách Xám của Lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền (FATF).

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng lưu ý đây là việc mới, khó bởi "không trường lớp nào dạy". Việc Việt Nam bị đưa vào Danh sách Xám gây nhiều tác động tiêu cực, đã có một ngân hàng thương mại nhà nước báo cáo một số chính sách, quan hệ của nhà băng này với nước ngoài "bị siết".

Việt Nam bị đưa vào Danh sách Xám

Ngày 18/10, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã chủ trì cuộc họp của Ban Chỉ đạo phòng, chống rửa tiền.

Cuộc họp nhằm triển khai các công việc liên quan đưa Việt Nam ra khỏi Danh sách giám sát tăng cường (Danh sách Xám) của Lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền (FATF).

Đáng nói, theo cổng TTĐT Chính phủ, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã bày tỏ không hài lòng khi nhiều thành viên Ban Chỉ đạo vắng mặt, không dự họp.

Đại diện lãnh đạo Chính phủ yêu cầu các cuộc họp sau thành viên Ban Chỉ đạo phải dự đầy đủ. Trong đó, Ngân hàng Nhà nước - cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo và các bộ, ngành phải sát sao, tăng cường trách nhiệm, “quyết tâm làm cho được”.

Phát biểu tại cuộc họp, ông Khái cho biết, tháng 6/2023, Lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền (FATF) đã đưa Việt Nam vào Danh sách giám sát tăng cường (còn gọi là Danh sách Xám).

FATF cũng đưa ra 17 khuyến nghị hành động đối với Việt Nam để giải quyết các thiếu hụt trong cơ chế phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

“Về việc này, Chính phủ Việt Nam đã có cam kết gửi Chủ tịch FATF thực hiện kế hoạch hành động do FATF khuyến nghị với thời gian thực hiện là trong 2 năm”, - cổng TTĐT Chính phủ cho biết.

Theo thông tin tại cuộc họp cho biết, khi bị FATF đưa vào Danh sách giám sát tăng cường (còn gọi là Danh sách Xám), Việt Nam có thể phải đối mặt với những bất lợi trong đánh giá của quốc tế nói chung, đặc biệt là liên quan đến hoạt động kinh tế, thương mại, đầu tư, hợp tác quốc tế.

Theo lãnh đạo chính phủ, vừa qua, Nhóm châu Á – Thái Bình Dương về chống rửa tiền (APG) cũng đã đến Việt Nam làm việc, phối hợp với các cơ quan và Ngân hàng Nhà nước để có động thái tháo gỡ, đưa ra khỏi Danh sách giám sát tăng cường.

Sau khi đoàn làm việc, Ngân hàng Nhà nước đã xây dựng kế hoạch, gửi các thành viên Ban Chỉ đạo nghiên cứu, cho ý kiến.

“Chúng ta hội nhập thì phải đáp ứng các yêu cầu theo chuẩn mực chung quốc tế đặt ra. Năm 2010, Việt Nam đã bị đưa vào danh sách giám sát tăng cường của FATF. Để gỡ khỏi danh sách này phải có nhiều giải pháp, thực hiện kế hoạch hành động quốc gia. Trong đó, công việc khó khăn và phức tạp nhất là hoàn thiện thể chế”, - Phó Thủ tướng lưu ý.

Nhắc lại yêu cầu của FATF đối với rất cấp bách, thời gian để thực hiện rất ngắn, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cảnh báo:

“Nếu chúng ta không chủ động, thực hiện không hiệu quả thì tình hình sẽ rất phức tạp”.

Việc khó do không trường lớp nào dạy

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng thừa nhận, đây là vấn đề mới và khó bởi “không có trường lớp nào dạy”.

Ông Dũng cho rằng, việc Lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền (FATF) chính thức đưa Việt Nam vào Danh sách giám sát tăng cường (Danh sách Xám) có tác động rất lớn. Đại diện NHNN mong các bộ, ngành hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước thực hiện nhiệm vụ này.

“Đây là nhiệm vụ chung của quốc gia, không phải của riêng Ngân hàng Nhà nước”, - ông Dũng nhắc.

Ông Dũng chia sẻ, ngành ngân hàng thấy luôn tác động tiêu cực của việc này. Hôm qua, một ngân hàng thương mại của nhà nước đã báo cáo một số chính sách, quan hệ của Ngân hàng này với nước ngoài "đã bị siết, làm tăng cường".

“Nền kinh tế nước ta có độ mở lớn, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) nhiều thì việc bị đưa vào Danh sách Xám có tác động rất lớn”, - Phó Thống đốc dẫn hàng loạt tác động tiêu cực có thể xảy ra như tăng chi phí các khoản vay, cho vay đối với Việt Nam, chi phí hoạt động đầu tư, thương mại, dẫn đến giảm dòng vốn FDI do các nhà đầu tư có tâm lý e ngại, thận trọng.

NHNN cũng cảnh báo, việc vay vốn ưu đãi từ các tổ chức quốc tế (Quỹ Tiền tệ quốc tế - IMF, Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á...) không dễ dàng như trước vì có thể thêm các điều kiện ràng buộc việc chấp hành các quy tắc phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố.

Điều này dẫn đến phải chuyển hướng sang các khoản vay thương mại với các điều kiện cao hơn, nhất là về lãi suất. IMF ước tính, phần lớn các quốc gia bị giảm vốn đầu tư vào khi nằm trong Danh sách Xám của IMF (trung bình 7,6% GDP, trong đó vốn FDI giảm 3% GDP, vốn qua hệ thống ngân hàng giảm 2% GDP, qua hệ thống tài chính phi ngân hàng giảm 2,4% GDP).

“Ngoài làm giảm vị thế chính trị, ảnh hưởng danh tiếng, hình ảnh Việt Nam trên trường quốc tế, tác động tiêu cực đến hoạt động đối ngoại, hệ thống tài chính ngân hàng”, - Phó Thống đốc cảnh báo.

Ông Phạm Tiến Dũng dẫn chứng, những hệ quả cụ thể đối với nền kinh tế được dẫn chứng từ câu chuyện của Pakistan, nước này có thể đã thiệt hại khoảng 37 tỷ USD khi nằm trong danh sách xám giai đoạn 2008-2019.

"Việt Nam sẽ bị đưa vào danh sách các nước có rủi ro về rửa tiền cao của EU (Liên minh châu Âu) và có nguy cơ bị đưa vào Danh sách Đen nếu không chứng minh được việc hợp tác thực hiện các khuyến nghị của FATF với những hậu quả đặc biệt nghiêm trọng khiến các doanh nghiệp tăng chi phí kinh doanh hoặc thậm chí ngừng hoạt động kinh doanh tại các quốc gia (như trường hợp của Myanmar năm 2022)", - Phó thống đốc cảnh báo.

Vào tháng 10/2023, Việt Nam bị FATF đưa vào danh sách các quốc gia có hoạt động của các tổ chức cung ứng dịch vụ tài sản ảo có tầm quan trọng, chính yếu của FATF. Do đó, theo ông Dũng, FATF có thể yêu cầu Việt Nam sẽ phải thực hiện các biện pháp ưu tiên nhằm triển khai khuôn khổ pháp lý về phòng, chống rửa tiền liên quan đến tài sản ảo.

Đề nghị NHNN phối hợp với Bộ Công an

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng chia sẻ quan điểm của Ngân hàng Nhà nước và thừa nhận, khối lượng công việc rất lớn, "đồ sộ" mà Việt Nam phải hoàn thành.

Từ góc độ của Bộ Ngoại giao, bà Hằng cho biết, cơ chế FATF là cơ chế các nước G7 đặt ra với các tiêu chuẩn quốc tế về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố.

“Chúng ta phải xác định việc thực hiện các cam kết để ra khỏi Danh sách Xám là vấn đề mang tính chất kỹ thuật và pháp lý rất cao, đòi hỏi phải có biện pháp thực chất”, - Thứ trưởng Ngoại giao nói.

Ngày 18/8, Liên minh châu Âu cũng chính thức đưa Việt Nam vào Danh sách Xám. Bà Hằng nhắc lại, bên cạnh hệ lụy vào Danh sách Xám của FATF, riêng hệ lụy với EU cũng không nhỏ, vì quan hệ kinh tế thương mại, tài chính, ngân hàng của Việt Nam với các nước EU rất lớn.

“Các nước rất coi trọng vấn đề này và thực hiện rất nghiêm túc thì trong vòng hai năm mới có thể ra khỏi danh sách này. Có những nước làm chưa nghiêm túc, 5 năm vẫn chưa ra khỏi danh sách”, - bà Hằng thông tin.

Theo Thứ trưởng Hằng, Việt Nam cần xác định việc thực hiện các cam kết, biện pháp này trong bối cảnh hội nhập, hạn chế rủi ro, nhưng cũng phải nhìn nhận là điều này mang lại lợi ích lâu dài về hoàn thiện môi trường thể chế chính sách, thực hiện các chính sách về phòng, chống tham nhũng, tội phạm, nâng cao môi trường đầu tư kinh doanh, hình ảnh uy tín đất nước.

Ngoài ra, theo Thứ trưởng Nguyễn Minh Hằng, việc thực hiện công tác vận động, hợp tác quốc tế, vận động chính trị ngoại giao để tranh thủ thêm sự ủng hộ của các nước trong vấn đề này là rất cần thiết, là biện pháp bổ trợ. Nhưng cũng phải trên cơ sở thực hiện tốt cam kết mới có "vốn liếng" để đi vận động.

Thứ trưởng Ngoại giao đề nghị Ngân hàng Nhà nước phối hợp với Bộ Công an và các cơ quan liên quan có kế hoạch hoạt động vận động, Bộ Ngoại giao sẽ tích cực phối hợp trong vận động các đối tác quốc tế.

Quyết liệt đưa Việt Nam ra khỏi Danh sách Xám trong 2 năm

Phát biểu kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đặt ra yêu cầu với Ban Chỉ đạo rằng, “quyết liệt triển khai mọi biện pháp để trong vòng 2 năm đưa Việt Nam ra khỏi Danh sách Xám”.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cho biết, cần hoàn thiện thể chế theo khuyến cáo của FATF không chỉ vì mục tiêu ra khỏi Danh sách giám sát tăng cường, mà còn có ý nghĩa rất thiết thực trong công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền, hoàn thiện môi trường pháp lý chung để phòng, chống tội phạm, trong đó có công tác phòng, chống tham nhũng. Phó Thủ tướng lưu ý, đây là công việc có ý nghĩa lâu dài cho lợi ích chung.

Nhắc lại đây là khuyến cáo, yêu cầu của tổ chức quốc tế, Việt Nam đã hội nhập thì phải thực hiện, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái yêu cầu các bộ ngành phải hành động phải quyết liệt, mô tả nội dung công việc cụ thể, rõ ràng, căn cứ vào Hiến pháp, nguyên tắc, quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật và truyền thống văn hóa dân tộc, đáp ứng được yêu cầu thực tế. Phải căn cứ vào chức năng nhiệm vụ của từng bộ, ngành để giao nhiệm vụ cho khả thi, với nguyên tắc một việc chỉ một cơ quan chủ trì, các đơn vị khác phối hợp chặt chẽ.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái giao Ngân hàng Nhà nước chủ trì phối hợp với bộ, ngành liên quan rà soát, hoàn thiện dự thảo kế hoạch, các cam kết của Việt Nam theo chỉ định của FATF để sớm trình Thủ tướng Chính phủ ban hành. Sớm trình Chính phủ phê duyệt báo cáo đánh giá rủi ro về rửa tiền, tài trợ khủng bố, ban hành kế hoạch hành động của quốc gia về giải quyết rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố cho giai đoạn tiếp theo; hoàn thiện dự thảo quy chế hoạt động của Ban Chỉ đạo, rà soát đánh giá việc thực hiện Quyết định 941, những nhiệm vụ năm 2023 chưa hoàn thành phải đẩy nhanh trong thời gian tới.

Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Công an đẩy mạnh công tác điều tra rửa tiền, nguồn của tội phạm rửa tiền phù hợp với rủi ro rửa tiền đã được xác định trong báo cáo. Viện Kiểm sát, Tòa án nhân dân tối cao phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an đẩy mạnh hoạt động tư pháp, truy tố, xét xử liên quan đến tội rửa tiền, tài trợ khủng bố.

Ngân hàng Nhà nước, các Bộ: Tài chính, Tư pháp, Xây dựng, Công Thương, Thông tin và Truyền thông đẩy mạnh tuyên truyền, chỉ đạo, thanh tra, kiểm tra các đối tượng và báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố theo chương trình hành động, để các tổ chức quốc tế thấy được nỗ lực của Việt Nam trong phòng, chống tội phạm, trong đó có tội rửa tiền, tài trợ khủng bố, phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Phó Thủ tướng lưu ý, không để việc giao nhiệm vụ, giống như thả chim bay, không biết lúc nào quay trở về.

“Đề nghị các bộ, ngành phải cộng đồng trách nhiệm, tăng cường kiểm tra, kiểm soát, đôn đốc việc thực hiện nhiệm vụ, đề xuất khen thưởng, xử lý kiểm điểm khi không thực hiện hoặc thực hiện không tốt nhiệm vụ”, - Phó Thủ tướng nêu rõ tinh thần của Ban Chỉ đạo.