Tranh luận nữ viện sĩ Nguyễn Thị Thanh Nhàn ra nước ngoài khi chưa có lệnh khởi tố

Ngày 25/10, phiên tòa xét xử sai phạm đấu thầu dự án Bệnh viện Sản – Nhi Quảng Ninh tiếp tục ngày làm việc thứ 3.

Luật sư của bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn, Chủ tịch AIC (đang bỏ trốn) khẳng định rằng, bị cáo Nhàn không thuộc trường hợp bỏ trốn vì thời điểm bà Nhàn xuất cảnh đi nước ngoài chưa có quyết định khởi tố.

Đáp lại, đại diện VKS khẳng định, luật không quy định thời gian bỏ trốn trước hay sau khi bị khởi tố, đều xác định chung là bỏ trốn. Đồng thời, TAND tỉnh Quảng Ninh ra quyết định xét xử đối với những bị cáo bỏ trốn trong vụ án này là đúng quy định pháp luật.

Kêu oan

Hội đồng xét xử (HĐXX) TAND tỉnh Quảng Ninh đã cho 12/16 bị cáo có mặt tại tòa nói lời sau cùng.

Bị cáo Nguyễn Thị Thu Phương, cựu Trưởng Ban thư ký tài chính công ty cổ phần Tiến bộ quốc tế (AIC) tiếp tục kêu oan.

Bà Phương nói mình chỉ làm những việc lặt vặt ở AIC nhưng các bị cáo khác lại “đổ oan” cho mình, đồng thời, những chứng cứ, quan điểm luận tội của VKS là không có căn cứ.

Bị cáo Phương khẳng định, đã đi nước ngoài, qua Malaysia, Dubai, Thái Lan, Nhật Bản du lịch, thăm con du học từ tháng 3 năm 2022, nhưng mãi đến tận tháng 8/2022 bị cáo này mới bị khởi tố.

“Nhiều người khuyên tôi đừng về, ở tù khổ lắm. Nhưng tôi thấy bị oan nên vẫn về. Khi làm việc với cơ quan điều tra, tôi không được đối chất với ai”, báo CAND dẫn lời bà Phương khai tại tòa.

Đáp lại lời kêu oan của cựu Trưởng Ban thư ký tài chính công ty cổ phần Tiến bộ quốc tế (AIC), đại diện Viện Kiểm sát cho rằng, các quy trình tố tụng đều tuân thủ quy định của pháp luật. Trước khi khởi tố bị cáo Phương, cơ quan điều tra và VKS đều lấy lời khai những người liên quan.

“Vì vậy, dù bị cáo bỏ trốn, thậm chí không có mặt ở phiên tòa hôm nay thì cũng đủ căn cứ để chứng minh hành vi phạm tội”, đại diện VKS nhấn mạnh.

Cơ quan công tố nhận xét, vụ án vi phạm đấu thầu xảy ra tại Bệnh viện Sản – Nhi Quảng Ninh có thủ đoạn tinh vi, với sự phân công từng khâu, từng công đoạn.

Có nhiều công ty con lập ra chỉ để làm ‘quân xanh’ cho AIC, phục vụ cho bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn rút ruột ngân sách. Trong vụ án này, cáo trạng nêu rõ, bị cáo Phương đã được bà Nhàn phân công làm trưởng bộ phận thư ký tài chính của AIC, được giao nhiệm vụ quản lý, điều hành một số công ty trong hệ sinh thái AIC gồm Công ty Mopha, Công ty Phúc Hưng, Công ty Công nghệ cao và Công ty Uy Tín Toàn Cầu. Những công ty này đều làm “quân xanh” cho AIC trúng các gói thầu tại bệnh viện Sản – Nhi Quảng Ninh.

Dưới sự chỉ đạo của bà Nhàn, Phương thực hiện việc lập hồ sơ dự thầu liên danh do công ty Phúc Hưng đứng đầu với các công ty khác để người đại dieejnc ác công ty này ký và dự thầu.

Nguyễn Thị Thu Phương cũng được xác định đã sử chỉ đạo sử dụng tiền của bộ phận thư ký tài chính, chỉ đạo nhân viên nộp tiền vào tài khoản các công ty quân xanh nhằm đảm bảo hoạt động, trong đó có hoạt động lập hồ sơ dự thầu và tham gia dự thầu.

Dưới sự chỉ đạo của Nguyễn Thị Thanh Nhàn, AIC đã trúng bốn gói thầu với tổng giá trị hơn 206 tỷ đồng, được thanh toán hơn 197 tỷ đồng, Mopha trúng hai gói thầu hơn 25,5 tỷ đồng, được thanh toán hơn 25,1 tỷ đồng.

Để tính toán giá chênh lệch và cơ sở xác định giá thầu, Nguyễn Thị Thanh Nhàn giao Trương Thị Xuân Loan, Trưởng Ban Quản lý dự án 3 của AIC, liên hệ với ông Nguyễn Đức Quang (đã chết) khi đó đang là Phó Phòng Tài chính kế hoạch, Ban Quản lý dự án Sở Y tế tỉnh Quảng Ninh, lấy danh sách thiết bị cần mua sắm, sau đó, liên hệ với các hãng sản xuất, đơn vị cung cấp thu thập cấu hình, thông số kỹ thuật, đơn giá.

Ông Nguyễn Đức Quang lại chỉ đạo cấp dưới gửi danh mục và đơn giá trang thiết bị cho công ty TNHH thẩm định giá Cimeco để ban hành chứng thư thẩm định giá đúng với giá đã ấn định.

Viện Kiểm sát khẳng định, đây là nguồn gốc dẫn đến thiệt hại cho ngân sách nhà nước.

Thêm vào đó, theo VKS, hành vi nâng khống giá thiết bị của AIC còn được tiếp tay bởi sự thiếu trách nhiệm của Giám đốc Ban Quản lý dự án Sở Y tế Quảng Ninh Lương Văn Tám và cựu Phó phòng quản lý giá, Sở Tài chính Quảng Ninh Lê Thị Phú.

VKS nhấn mạnh, hai bị cáo Lương Văn Tám, Lê Thị Phú bịc áo buộc chưa thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ được giao, tin tưởng cấp dưới nên không kiểm tra, không yêu cầu cung cấp tài liệu thẩm định giá theo đúng quy định, từ đó, xác định sai giá trị tài sản mua sắm.

Hội đồng thẩm định tài sản trong tố tụng của tỉnh Quảng Ninh đã kết luận, giá trang thiết bị 6 gói thầu tại thời điểm mở thầu so với giá trị đã quyết toán là chênh lệch hơn 50 tỷ đồng.

Bà Nhàn đi nước ngoài khi chưa có lệnh khởi tố?

Luật sư Vũ Gia Trưởng, Văn phòng Luật sư Phạm Hồng Hải (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị cáo Nguyễn Thị Thanh Nhàn, cựu Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Tiến bộ Quốc tế (Công ty AIC) đã có những tranh luận phản biện với cáo buộc của VKS.

Cụ thể, luật sư của bà Nhàn cho biết, cáo trạng nêu, hiện nay bị cáo Nhàn bỏ trốn ra nước ngoài, cơ quan điều tra đã phát lệnh truy nã đặc biệt nhưng không hiệu quả. Theo luật sư Vũ Gia Trưởng, thân chủ của mình là bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn không thuộc trường hợp bỏ trốn vì thời điểm bà Nhàn xuất cảnh đi nước ngoài chưa có quyết định khởi tố.

Luật sư nêu quan điểm, nếu bị cáo Nhàn thuộc trường hợp không biết rõ ở đâu, theo quy định pháp luật thì cơ quan điều tra phải tạm đình chỉ điều tra, tạm đình chỉ vụ án hoặc tách vụ án đối với bị cáo Nhàn.

Cùng với đó, cáo trạng cho rằng, bị cáo Nhàn với vai trò chủ mưu, đứng đầu, chỉ đạo và trực tiếp thực hiện hành vi vi phạm quy định về đầu thầu, gồm 4 hành vi và chỉ đạo trực tiếp 4 người gồm o Trương Thị Xuân Loan (nguyên Trưởng Ban Quản lý dự án 3 Công ty AIC) thực hiện hành vi thông thầu với chủ đầu tư; chỉ đạo Đỗ Văn Sơn (nguyên Kế toán trưởng Công ty AIC) thực hiện hành vi gian lận chỉnh sửa số liệu báo cáo tài chính các năm từ 2010 đến 2013, nhằm đảm bảo Công ty AIC có đủ năng lực tài chính tham gia dự thầu.

Bà Nhàn cũng chỉ đạo Nguyễn Hồng Sơn (nguyên Phó Tổng Giám đốc Công ty AIC), Trương Thị Xuân Loan chỉ đạo, điều hành nhân viên lập hồ sơ "quân xanh", "quân đỏ"; giao Nguyễn Thị Thu Phương (nguyên Trưởng bộ phận Thư ký tài chính Công ty AIC) chỉ đạo, điều hành các công ty do Nhàn lập, chỉ đạo, thỏa thuận liên danh dự thầu, lập hồ sơ dự thầu làm "quân xanh".

Luật sư cho rằng, đánh giá của VKS là “khiên cưỡng và chưa thuyết phục”.

“Các chứng cứ có trong hồ sơ vụ án cũng như các lời khai tại phiên tòa chưa đủ cơ sở pháp lý để chứng minh hành vi phạm tội của bị cáo Nhàn”, luật sư Vũ Gia Trưởng nói.

Luật sư giải thích, lời khai trong hồ sơ vụ án và lời khai tại phiên tòa thể hiện, trong 4 người mà bị cáo Nhàn có hành vi chỉ đạo trực tiếp thì chỉ có hai người bỏ trốn là Nguyễn Hồng Sơn và Trương Thị Xuân Loan, do đó, không có lời khai của hai bị cáo bỏ trốn để thẩm tra tại tòa.

Trong khi đó, bị cáo Nguyễn Thị Thu Phương (đã nêu trên) có lời khai xác nhận tại tòa và hồ sơ vụ án thể hiện không có sự chỉ đạo của bà Nhàn.

Với những lập luận này, luật sư của bà Nhàn cho rằng, việc chỉ dùng lời khai để làm cơ sở buộc tội mà không đánh giá đầy đủ, khách quan, trung thực bằng các chứng cứ vật chất, không có mặt bị cáo Nhàn và một số bị cáo khác để thẩm tra, đối chất tại tò thì chỉ là “lời khai một chiều”.

Đúng quy định

Đáp trả quan điểm của luật sư của bà Nhàn, đại diện VKS nêu rõ, theo quy định của pháp luật, cơ quan điều tra có thể ra quyết định tạm đình chỉ điều tra bị can, với lý do không biết bị can ở đâu.

Tuy nhiên, trường hợp này chỉ áp dụng với bị can, bị cáo bỏ trốn mà không liên quan đến các bị can, bị cáo khác.

Còn trong vụ án này, cơ quan điều tra đủ căn cứ khẳng định bị can, bị cáo bỏ trốn đều liên quan đến các bị can khác trong vụ án nên không tạm đình chỉ điều tra vụ án và điều này là đúng quy định của pháp luật.

Từ căn cứ này, VKS không ra quyết định tạm đình chỉ đề điều tra đối với bị can bỏ trốn.

Việc luật sư cho rằng, bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn đã ra nước ngoài trước khi bị khởi tố, VKS giữ quan điểm cho rằng, luật không quy định thời gian bỏ trốn trước hay sau khi bị khởi tố điều tra, mà đều xác định chung là bỏ trốn.

Thêm vào đó, kết quả điều tra xác định, bị cáo Nhàn là người có vai trò chủ mưu, tổ chức chỉ đạo các bị cáo Nguyễn Hồng Sơn, Trương Thị Xuân Loan, thực hiện hành vi phạm tội liên quan đến các bị cáo khác, nên cơ quan điều tra không ra quyết định tạm đình chỉ điều tra.

“Việc TAND tỉnh Quảng Ninh ra quyết định xét xử đối với những bị cáo bỏ trốn trong vụ án này là đúng quy định pháp luật”, VKS nhấn mạnh.

VKS khẳng định, việc đưa các bị cáo bỏ trốn ra xét xử nhằm giải quyết triệt để, toàn diện vụ án, nhất là vấn đề trách nhiệm dân sự đối với các bị cáo.

Cơ quan tố tụng cũng khẳng định việc các bị cáo bỏ trốn không gây khó khăn cho quá trình giải quyết vụ án này, chưa hoặc không phải chịu trách nhiệm dân sự.

Trong khi đó, các bị cáo có mặt tại tòa không hưởng lợi, thành khẩn khai báo lại chịu trách nhiệm dân sự thay cho các bị cáo bỏ trốn là không phù hợp.

VKS đáp trả thẳng thắn rằng, quan điểm của luật sư tạm đình chỉ vụ án đối với các bị can, bị cáo bỏ trốn là không đảm bảo quy định của pháp luật.

“Có ý kiến cho rằng, có bị can, bị cáo không còn tồn tại, được hiểu là đã chết, là không có căn cứ. Trường hợp có đủ căn cứ xác định bị can, bị cáo đã chết thì sẽ giải quyết theo quy định của pháp luật”, đại diện VKS nhấn mạnh.

Phiên xử hôm nay tòa hoàn tất nội dung xét hỏi và tranh tụng. Chiều mai 26/10 tòa sẽ tuyên án.