MiG-19: máy bay tiêm kích đầu tiên của Liên Xô có tốc độ vượt âm

70 năm trước, vào tháng 1 năm 1954, nguyên mẫu máy bay chiến đấu phản lực thế hệ thứ hai của Liên Xô đã cất cánh lần đầu tiên trong chuyến bay thử nghiệm. Ngay từ năm 1955, Không quân Liên Xô đã phê duyệt việc đưa nó vào biên chế với tên gọi MiG-19 (tên ký hiệu của NATO là "Farmer" - Nông dân).

Những chiếc máy bay này đã bảo vệ bầu trời Liên Xô trong nhiều năm liền và đã tham gia chiến đấu ở nhiều khu vực khác nhau trên thế giới. MiG-19 vẫn phục vụ trong không quân một số quốc gia. Những chi tiết về loại máy bay tiêm kích do các nhà thiết kế Liên Xô tạo ra - trong tài liệu của Sputnik.

Vào những năm 1950, Bộ chỉ huy Lực lượng Không quân Liên Xô đã đưa ra khái niệm về máy bay chiến đấu thế hệ mới. Nó bao gồm hai loại máy bay: máy bay đánh chặn phòng không hoạt động trong mọi thời tiết với động cơ dưới cánh được trang bị radar (hiện thân của nó là Yak-25) và máy bay chiến đấu đa chức năng có khả năng cơ động cao với hai động cơ bên trong thân máy bay. Đây là MiG-19 - máy bay siêu thanh đầu tiên của Liên Xô được sản xuất hàng loạt.

MIG-17

© AP Photo / Frank Hormann

Dự án được triển khai vào giữa năm 1951. Nguyên mẫu rất giống MiG-17 về bề ngoài đã được trang bị hai động cơ AM-9B mới, mỗi động cơ có lực đẩy 3.250 kg. Ngay trong chuyến bay thử nghiệm thứ hai vào tháng 3 năm 1954, phi công thử nghiệm Grigory Sedov đã phá vỡ rào cản âm thanh, đạt tốc độ Mach 1,25 ở độ cao 8.000 m. Trong các chuyến bay tiếp theo, máy bay đã tăng tốc lên Mach 1,44. Vào tháng 11 năm 1955, phi công thử nghiệm Konstantin Kokkinaki bay lên bầu trời trên “nguyên mẫu hoàn hảo” đầu tiên của dòng MiG-19.

Giống như nhiều máy bay chiến đấu khác vào thời điểm đó, MiG-19 có cửa hút gió phía trước. Ở phần phía trước của thân máy bay có buồng lái, đây là loại có một chỗ ngồi. Ở phần giữa bố trí các bình xăng và những thiết bị khác nhau, động cơ nằm ở đuôi máy bay.

Thông số kỹ thuật của MiG-19

Phiên bản MiG-19 được sản xuất hàng loạt có những đặc điểm như sau: Tốc độ tối đa ở độ cao thấp là 1.150 km/h (Mach 0,96) và ở độ cao lớn là 1.400 km/h (Mach 1,17). Máy bay đạt tốc độ bay tới 950km/giờ. Trần bay: 17.000 m. Tầm bay với các thùng nhiên liệu bên trong - 1.400 km, với hai thùng nhiên liệu phụ bên ngoài - 2.200 km. Máy bay được trang bị 3 khẩu pháo tự động 23 mm với tổng cơ số đạn là 210 viên, có thể mang tên lửa không điều khiển ARS-57 (hay còn gọi là S-5) và 250 kg bom. Nghĩa là, ngay cả ở phiên bản cơ bản, MiG-19 cũng là phương tiện tấn công.

Kể từ năm 1956, các phiên bản khác của dòng máy bay này bắt đầu được trang bị cho quân đội: máy bay đánh chặn mọi thời tiết MiG-19P với radar “Izumrud” (tầm phát hiện mục tiêu - 15 km) , MiG-19PG với tên lửa không đối không R-3S, máy bay trinh sát MiG- 19R với camera mạnh mẽ, máy bay chiến đấu tiền tuyến MiG-19S với khẩu pháo 30 mm, máy bay chiến đấu tầm cao MiG-19SV với động cơ RD-9BF mạnh mẽ (lực đẩy 3.800 kg), cũng như máy bay đánh chặn phòng không MiG-19PML có khả năng nhắm mục tiêu theo lệnh của đài chỉ huy bay ở mặt đất. Các chuyên gia đã phát triển một phiên bản xuất khẩu của MiG-19F, những chiếc máy bay này đã được cung cấp cho Indonesia. Hơn nữa, có cả hai phiên bản không người lái: máy bay trinh sát MiG-19BR và mục tiêu bay MiG-19BM được điều khiển bằng vô tuyến dành cho các hệ thống tên lửa phòng không. Ở Liên Xô, MiG-19 đã được sản xuất cho đến năm 1960.

MiG-19S

© Ảnh : Public domain/U.S. Air Force / Mikoyan-Gurevich MiG-19S Farmer USAF

Năm 1958, Liên Xô đã cấp giấy phép và hỗ trợ Trung Quốc sản xuất tiêm kích J-6 trên nền tảng tiêm kích MiG-19. 20 chiếc J-6 đầu tiên đã được lắp ráp từ các linh kiện của Liên Xô. Trong mấy thập kỷ qua, Trung Quốc đã phát triển một số phiên bản của riêng mình. Nhân tiện, CHDCND Triều Tiên là quốc gia duy nhất còn sử dụng máy bay chiến đấu J-6.

Và Không quân Liên Xô đã loại hoàn toàn MiG-19 khỏi biên chế vào đầu thập niên 1980. Hầu hết các máy bay đều bị ngừng hoạt động sau khi hết thời hạn sử dụng. Một số chiếc máy bay đã trở thành hiện vật trưng bày tại bảo tàng hoặc tượng đài.

Thanh gươm báu, huyền thoại bầu trời

Trải qua nhiều năm hoạt động trong Lực lượng Không quân của hơn 20 quốc gia, MiG-19 đã nhiều lần tham gia các trận không chiến. MiG-19 đã giành được chiến thắng đầu tiên vào ngày 1/7/1960 khi bắn hạ chiếc máy bay trinh sát RB-47H của Mỹ trên biển Barents. Vào tháng 3 năm 1964, chiếc máy bay chiến đấu MiG-19S đã bắn hạ một máy bay trinh sát RB-77C của Mỹ gần thành phố Magdeburg của Đông Đức. Ngoài ra, từ năm 1966 đến năm 1976, các máy bay chiến đấu này đã bắn trúng 7 khinh khí cầu trinh sát của NATO trên lãnh thổ Liên Xô.

Không quân Trung Quốc đã sử dụng rất tích cực những chiếc J-6 - bản sao theo giấy phép dựa trên chiến đấu cơ MiG-19 của Liên Xô. Kể từ giữa những năm 1960, sau khi liên quan Mỹ tiến vào Việt Nam, những chiếc máy bay này đã trở thành một trong những phương tiện chính để bảo vệ không phận của cả CHND Trung Hoa và Việt Nam DCCH. Từ tháng 8 năm 1964 đến tháng 11 năm 1968, những chiếc máy bay của Không quân Mỹ đã xâm phạm không phận Trung Quốc 383 lần. Các máy bay chiến đấu của Trung Quốc đã giành được 16 chiến thắng trong các trận không chiến, bắn hạ 11 máy bay không người lái AQM-34, 2 máy bay cường kích A6A, 1 máy bay tiêm kích ném bom Phantom II, 1 tiêm kích bom F-105, 1 tiêm kích F-104C và 1 máy bay tiếp dầu KA-3B.

Mig-19

© AP Photo / Yun Jai-hyoung

J-6 còn trực tiếp tham chiến tại Việt Nam, nơi đối thủ chính của nó là Phantom II của Mỹ. Theo số liệu chính thức của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, các máy bay loại này đã giành được 7 chiến thắng trong các trận không chiến, nhưng, 9 chiếc tiêm kích J-6 đã bị vô hiệu hóa, trong số đó chỉ có 5 chiếc bị bắn hạ trong trận chiến. Ba chiếc bị rơi vì lý do kỹ thuật, một chiếc bị trúng “hỏa lực thân thiện”.

Tại Trung Đông, MiG-19 và J-6 đã tham gia Chiến tranh Sáu ngày năm 1967 và Chiến tranh Tiêu hao năm 1969-1970 với tư cách là một phần của Không quân Ai Cập. Loại máy bay này cũng đã được sử dụng trong cuộc chiến tranh Ấn Độ-Pakistan năm 1971.

Tất nhiên, ngày nay MiG-19 đã lỗi thời. Nhưng tầm quan trọng của nó xứng đáng với những lời đánh giá rất cao. MiG-19 đã cho các phi công Liên Xô thấy rõ những lợi thế chiến thuật của chuyến bay siêu thanh, và kinh nghiệm vận hành nó đã được tính đến khi tạo ra các máy bay chiến đấu hiện đại hơn.