Việt Nam đã có "van khoá" ngăn sự cố rút tiền hàng loạt như ở SCB

Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi được kỳ vọng sẽ tạo ra được những "van khoá", giải pháp hiệu quả ngăn chặn sự cố nghiêm trọng như tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB).

Cùng với đó, Ngân hàng Nhà nước, với tư cách là Ngân hàng Trung ương của Việt Nam, sẽ được trao thêm quyền nhiều hơn, mạnh hơn để có thể phản ứng, xử lý nhanh nhạy, hiệu quả trước sự cố ngân hàng như SCB.

"Van khoá"

Sáng 18/1, với 91,28% đại biểu Quốc hội đã bấm nút thông qua Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi.

Ngay sau phiên bế mạc, Tổng thư ký Quốc hội Bùi Văn Cương chủ trì buổi họp báo thông tin kết quả kỳ họp bất thường lần thứ 5 Quốc hội khóa XV.

Tại cuộc họp báo, báo chí đặt câu hỏi liên quan đến việc thông qua luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi cũng như hướng đến việc ngăn chặn các vụ việc tiêu cực như tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB).

"Mục tiêu của sửa luật lần này là giúp hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) hoạt động lành mạnh, bền vững, nhưng cũng ngăn chặn sự việc tiêu cực tương tự như SCB. Vậy Luật thông qua sẽ giúp ngăn chặn tiêu cực như SCB thế nào?" - phóng viên báo Thanh Niên băn khoăn.

Trả lời về vấn đề này, bà Phạm Thị Hồng Yến, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội cho hay, cho biết tại kỳ họp 6 cuối năm 2023, dự thảo luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi vẫn còn 3 nội dung có ý kiến khác nhau.

Thứ nhất là can thiệp sớm, thứ hai là hỗ trợ tiếp cận tín dụng với ngân hàng trong diện kiểm soát đặc biệt và thứ ba là các biện pháp kiểm soát đặc biệt.

"Ngay từ sau kỳ họp 6 tới kỳ họp bất thường thứ 5, cơ quan thẩm tra, soạn thảo đã nghiên cứu, đề xuất phương án. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng có nhiều buổi họp, lắng nghe, cho ý kiến với các nội dung cụ thể của dự thảo luật", - bà Yến nói.

Do đó, các quy định tại dự thảo luật được thông qua, đã được đưa ra với tinh thần cẩn trọng, kỹ lưỡng, đáp ứng các nguyên tắc kế thừa, đảm bảo tính thống nhất hệ thống pháp luật, đặc biệt là tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm với các tổ chức tín dụng - theo đánh giá của cơ quan thẩm tra.

"Luật cũng đã đưa ra các giải pháp, van khóa để đảm bảo những điểm hạn chế, tồn tại trong thời gian qua được giải quyết", - bà Phạm Thị Hồng Yến nhấn mạnh.

Tăng khả năng chống chịu

Bà Yến nhắc lại, luật bổ sung quy định về tổ chức quản trị điều hành, quản trị rủi ro để ngân hàng tiếp cận tốt với quản trị doanh nghiệp.

Luật cũng làm rõ các quy định về kiểm tra, kiểm soát nội bộ tổ chức tín dụng, nhất là quyền hạn của người quản lý, người điều hành, tổng giám đốc, tăng số lượng ban kiểm soát tại ngân hàng thương mại nhất là kiểm soát, kiểm toán nội bộ.

Đây là những biện pháp nhằm tăng khả năng cạnh tranh, chống chịu của mỗi nhà băng trong nền kinh tế, theo bà Hồng Yến.

Cùng với đó, để hạn chế sở hữu chéo, thao túng tổ chức tín dụng, luật vừa thông qua cũng điều chỉnh quy định về giảm tỷ lệ sở hữu với tổ chức, cá nhân và người liên quan (trừ quỹ tín dụng nhân dân); giảm giới hạn tín dụng để cho phép các tổ chức tín dụng nâng cao năng lực theo lộ trình.

"Quy định công khai thông tin với cổ đông sở hữu từ 1% vốn điều lệ trở lên cũng được bổ sung, giúp tăng tối đa tính minh bạch thông tin liên quan tới sở hữu tổ chức tín dụng", - đại diện Uỷ ban Kinh tế khẳng định.

Mặt khác, các quy định về tài chính, báo cáo tài chính (vốn, doanh thu, chi phí, lãi phải thu), dự phòng rủi ro… cũng được bổ sung nhằm đảm bảo năng lực cạnh tranh, tổ chức tín dụng phát triển bền vững, phù hợp chuẩn mực quốc tế về tài chính, kế toán.

Với các biện pháp can thiệp sớm, cho vay đặc biệt, dự thảo luật đã xây dựng các quy định trên cơ sở tính tự chịu trách nhiệm của các tổ chức tín dụng.

"Chẳng hạn như tổ chức tín dụng phải xây dựng phương án khắc phục trong trường hợp ở diện bị can thiệp sớm… để rủi ro mỗi ngân hàng không ảnh hưởng tới an toàn hệ thống", - vị Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội dẫn chứng.

Các biện pháp kiểm soát nội bộ, giải pháp thanh tra kiểm tra, giám sát ngân hàng cũng được dự thảo luật hoàn thiện.

Đảm bảo sự lành mạnh của hệ thống ngân hàng Việt Nam

Trong phát biểu bế mạc của mình, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá, các nội dung được sửa đổi rất căn bản, toàn diện và đồng bộ.

Chủ tịch Quốc hội tin tưởng, luật sẽ góp phần kịp thời thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, hoàn thiện thể chế trong lĩnh vực ngân hàng phù hợp với nguyên tắc thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đáp ứng yêu cầu cơ cấu lại hệ thống ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng, bảo đảm sự an toàn, lành mạnh, ổn định và bền vững của hệ thống; hoàn thiện cơ sở pháp lý về xử lý nợ xấu, tình trạng sở hữu chéo.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ chú trọng công tác tổ chức, quán triệt, tuyên truyền, phổ biến nội dung luật và các văn bản quy định chi tiết thi hành; khẩn trương nghiên cứu, tiếp tục đề xuất hoàn thiện pháp luật về ngân hàng nhà nước, pháp luật về bảo hiểm tiền gửi và pháp luật có liên quan để tạo cơ sở pháp lý đồng bộ cho việc thực hiện các quy định của luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi.

Trước đó, hôm 15/1, tại phiên thảo luận về dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng -TCTD (sửa đổi), ĐBQH Hà Sỹ Đồng (Đoàn Quảng Trị) thẳng thắn cho rằng, những sự cố nghiêm trọng như sự kiện Ngân hàng SCB đáng lẽ rất khó xảy ra, xảy ra không tiêu cực như vậy, thiệt hại không lớn như vậy.

Ông Đồng cũng nêu đề xuất để tránh xảy ra vụ việc rút tiền hàng loạt như tại SCB thời gian qua.

"Khi có những sự cố như vậy xảy ra, thông lệ quốc tế và bài học kinh nghiệm đắt giá của Việt Nam đúc rút được đều chỉ ra rằng Ngân hàng Nhà nước với tư cách là ngân hàng Trung ương nên được trao quyền nhiều hơn, mạnh hơn để có thể phản ứng, xử lý nhanh nhạy, hiệu quả nhằm giảm thiểu thiệt hại và ngăn chặn nguy cơ mất an toàn của hệ thống", - ĐBQH nói.

Đại biểu Đoàn Thị Lê An (Cao Bằng) nêu quan điểm, khống chế tỷ lệ sở hữu tại ngân hàng không đủ ngăn tái diễn vụ việc tương tự như ngân hàng SCB, bởi sở hữu chéo hay thao túng ngân hàng bản chất rất phức tạp.

"Nếu nhìn trên giấy tờ, nhiều cổ đông sở hữu thấp hơn tỷ lệ cho phép nhưng vẫn nắm quyền chi phối", - do đó, bà An đề nghị việc siết tỷ lệ sở hữu, cần xem xét quy định thật chặt về điều kiện, thủ tục cấp tín dụng cho khách hàng liên quan.

Bản thân cổ đông cũng cần có hệ thống giám sát chéo, thiết lập một khung pháp lý cụ thể trong lĩnh vực tài chính để làm rõ cơ cấu sở hữu, chủ sở hữu thực và trách nhiệm giải trình, xử lý nghiêm minh với những trường hợp cố ý làm trái.

Giải trình về vấn đề sở hữu chéo, thao túng, chi phối các tổ chức tín dụng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh thừa nhận, đây là vấn đề rất quan trọng, nhưng ông cũng nhắc lại, nếu chỉ dựa vào một biện pháp thì không đủ, mà phải có sự thống nhất xuyên suốt và được tiến hành đồng bộ.

"Quy định mở rộng đối tượng liên quan, có xử lý được hết tình trạng sở hữu chéo không, như vụ SCB vừa qua, dù sở hữu cá nhân chỉ 5% nhưng người ta lại nhờ người này, mượn danh người kia đứng tên, do đó, việc mở rộng đối tượng liên quan cũng là biện pháp cần thiết để kiểm soát trường hợp này", - Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế nêu rõ.

Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) gồm 15 chương, 210 điều. Đây là dự án Luật có nhiều nội dung chuyên sâu, có tác động trực tiếp đến chính sách tài chính, tiền tệ, ổn định kinh tế vĩ mô.

Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường nhấn mạnh, việc tiếp thu, hoàn thiện dự thảo Luật được thực hiện kỹ lưỡng, thận trọng, phù hợp với đường lối, chính sách và Hiến pháp 2013 của Việt Nam.