Nút thắt chết người trên cao tốc ở Việt Nam

Liên tục tai nạn, nhiều vụ nghiêm trọng làm chết nhiều người là do cao tốc chưa đạt chuẩn. Cục CSGT đã phát hiện 132 điểm bất hợp lý trong tổ chức giao thông trên cao tốc ở Việt Nam.

Sáng nay, Cục Cảnh sát Giao thông (CSGT), Bộ Công an tổ chức Hội thảo khoa học về công tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông trên các tuyến đường bộ cao tốc - thực trạng và giải pháp.

Hội thảo diễn ra trong bối cảnh thời gian qua tại Việt Nam liên tiếp xảy ra các vụ tai nạn đặc biệt nghiêm trọng trên đường cao tốc, mà trong đó có một phần nguyên nhân do hạ tầng không đảm bảo.

Cục CSGT chỉ ra 132 điểm bất hợp lý

Thống kê của Cục CSGT, năm 2023 và 2 tháng đầu năm nay, trên các tuyến cao tốc xảy ra 267 vụ tai nạn làm 91 người chết, 172 người bị thương. So với thời gian trước liền kề tăng hai vụ, tăng 30 người chết, tăng 56 người bị thương.

Đại tá Nguyễn Quang Nhật, Trưởng phòng Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về trật tự, an toàn giao thông, Cục CSGT thông tin, theo phê duyệt quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021 - 2030 tầm nhìn đến 2050, mạng lưới đường bộ cao tốc được quy hoạch 41 tuyến, tổng chiều dài khoảng 9.014 km và đến nay đã được khai thác, sử dụng 9 tuyến với chiều dài 1.708 km.

Quá trình các tuyến cao tốc đưa vào sử dụng đã bộc lộ những tồn tại, bất cập trong quy hoạch, xây dựng, quản lý, bảo trì… gây ảnh hưởng đến an toàn giao thông trên cao tốc, trong đó có những vụ việc đặc biệt nghiêm trọng gây bức xúc dư luận.

Đáng chú ý, theo Đại tá Nhật: “Trong năm 2023, qua khảo sát trên các tuyến do C08 quản lý đã phát hiện 132 mục bất hợp lý về tổ chức giao thông”.

Đến nay, ngành giao thông đã chỉ đạo khắc phục xong 77 mục; 21 mục đang thực hiện hoàn thành trong năm 2024 và 34 mục chưa được thực hiện, trong đó đã có một số mục là nguyên nhân gây mất an toàn giao thông, gây tai nạn giao thông trong thời gian qua.

Đặc biệt, sau khi xảy ra một số vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng làm nhiều người chết, thiệt hại nghiêm trọng về tài sản, C08 đã tham mưu Bộ Công an chỉ đạo rà soát lại toàn bộ các kiến nghị chưa được khắc phục và các bất hợp lý phát sinh mới.

Đến nay tổng số kiến nghị đã được khắc phục là 74, có 58 kiến nghị chưa được khắc phục và 43 kiến nghị phát sinh mới.

Nguy cơ chết người

Đại tá Nguyễn Quang Nhật cho biết, hiện việc tổ chức giao thông trên các tuyến còn nhiều tồn tại, xuất hiện tình trạng mở điểm mở cho phương tiện đi thẳng vào cao tốc.

Hệ thống hàng rào lưới thép còn nhiều vị trí chưa khép kín, thiếu người trực chốt, gác nên người dân vẫn có thể tự ý đi bộ, điều khiển xe máy, xe ba gác vào cao tốc, súc vật đi trên cao tốc.

“Đã xảy ra tình trạng cắt rào, trèo lên đường cao tốc để đón xe khách”, - đại tá Nhật chỉ rõ.

Một số tuyến vừa khai thác hoạt động giao thông vừa thi công, thậm chí còn tháo dỡ hộ lan để phương tiện chở vật liệu đi từ cao tốc xuống đường gom, thi công đường gom gây bụi làm cản trở, che khuất tầm nhìn của lái xe.

Cá biệt, tuyến cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây từ Km25 + 300 đến Km25 + 400 bị ngập sâu do mưa làm phương tiện không lưu thông được, gây ùn tắc giao thông kéo dài.

Một số tuyến trong quá trình khai thác, sử dụng chất lượng bị xuống cấp, mặt đường hằn lún, sập lún tại các mố của hầm, cầu, lưu thông không êm thuận, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông nhưng chậm trễ trong việc khắc phục, sửa chữa (cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ, Hà Nội - Lào Cai, Hà Nội - Thái Nguyên). Nhiều tuyến thiếu hệ thống chiếu sáng, sóng điện thoại…

“Riêng tuyến đường Hà Nội - Lào Cai sau thời gian dài khai thác, thu phí từ năm 2014, mặc dù lưu lượng tăng cao, xảy ra nhiều vụ tai nạn, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, vẫn chưa tiến hành đầu tư mở rộng lên 4 - 6 làn xe theo đúng phê duyệt”, - báo cáo nhấn mạnh.

Đặc biệt, nhiều đoạn, tuyến không có dải phân cách cứng ở giữa, không có làn dừng khẩn cấp thì luôn tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông và khi xảy ra tai nạn thường đặc biệt nghiêm trọng.

Đại tá Nhật dẫn chứng tuyến Cam Lộ - La Sơn và đoạn tuyến Yên Bái - Lào Cai, có hai làn xe chạy ngược chiều nhưng không có giải phân cách giữa, khổ đường hẹp, nhiều đoạn đi qua các điểm giao cắt lối ra và vào đường cao tốc bị “nút thắt cổ chai”.

“Nhiều tuyến đường đi qua nhiều khu vực đồi núi, không có hệ thống đèn chiếu sáng, không có làn dừng khẩn cấp. Khi xảy sự cố, tai nạn thì lực lượng chức năng khó tiếp cận điểm xảy ra vụ việc để xử lý ngay, có nguy cơ cao gây tai nạn liên hoàn và ùn tắc kéo dài”, - Đại tá Nhật lưu ý.

Chưa kể, nhiều vụ tai nạn cao tốc lại thường xảy ra vào khung giờ đêm từ 0-6h sáng, thời điểm đường tối, lại không có đèn.

Tai nạn liên tục

Sau 13 năm được giao quản lý, bố trí lực lượng đảm bảo trật tự an toàn giao thông trên các tuyến cao tốc, đến nay mô hình đã cơ bản hoạt động ổn định, làm giảm tải lưu lượng phương tiện trên các tuyến đường quốc lộ, giảm tai nạn, ùn tắc... góp phần giữ và đảm bảo trật tự an toàn giao thông.

Tuy nhiên, theo Đại tá Nhật, những vấn đề tồn tại, bất cập trong quy hoạch, xây dựng, quản lý, bảo trì đường cao tốc gây ảnh hưởng trực tiếp đến công tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông trên các tuyến đường cao tốc, tai nạn vẫn xảy ra nhiều, trong đó có một số vụ đặc biệt nghiêm trọng, điển hình là 2 vụ ở cao tốc Cam Lộ - La Sơn và Nội Bài - Lào Cai đầu năm 2024.

Những đoạn, tuyến cao tốc mới đưa vào khai thác như Hà Nội - Lào Cai, Cao Bồ - Mai Sơn - QL45, Trung Lương - Mỹ Thuận, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Nha Trang - Cam Lâm... liên tục xảy ra tai nạn giao thông do chưa đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn đường cao tốc ngay từ khi xây dựng.

Đại diện Cục CSGT chỉ ra việc chưa có trạm dừng nghỉ cho lái xe, không có dải phân cách cứng, không có làn dừng xe khẩn cấp hoặc có nhưng chưa đảm bảo bề rộng tiêu chuẩn, không đảm bảo hệ thống chiếu sáng ban đêm, tầm nhìn hạn chế...

“Tuyến Hà Nội - Bắc Giang có 24 điểm mở đấu nối vào cao tốc, hệ thống đường gom chưa đảm bảo, không rào chắn, một số đoạn xe máy vẫn đi chung làn ôtô và không có làn dừng khẩn cấp”, - theo đại diện Cục CSGT.

Mặt khác, một số tuyến chưa bố trí trụ sở làm việc bãi tạm giữ phương tiện, nơi xử lý vi phạm... gây khó khăn cho hoạt động của lực lượng làm nhiệm vụ đảm bảo trật tự an toàn giao thông.

Chưa kể, nhiều tuyến cao tốc sau nhiều năm sử dụng chất lượng xuống cấp, mặt đường hằn lún.

Chẳng hạn như tuyến Hà Nội - Lào Cai sau 10 năm khai thác, mặc dù lưu lượng phương tiện cao, xảy ra nhiều tai nạn nhưng nhiều đoạn hai làn vẫn chưa được đầu tư mở rộng lên 4-6 làn xe theo thiết kế phê duyệt.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Mừng, Phó Cục trưởng CSGT đánh giá, nguyên nhân tai nạn giao thông trên các tuyến cao tốc gia tăng căn bản là ý thức của một bộ phận người tham gia giao thông chưa tốt, không tuân thủ nguyên tắc khi tham gia giao thông trên đường cao tốc.

Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng trên cao tốc vẫn còn nhiều hạn chế, cần nhanh chóng hoàn thiện các tuyến phân kỳ đầu tư để đạt chuẩn cao tốc, đảm bảo an toàn lưu thông.

Theo Cục C08, qua điều tra, kiểm tra đánh giá tại hiện trường và phân tích tình huống vụ tai nạn còn cho thấy hạ tầng tổ chức giao thông trên một số tuyến cao tốc, nhất là các tuyến thực hiện đầu tư phân kỳ còn bất cập, phần nào ảnh hưởng đến nguyên nhân dẫn đến tai nạn.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Minh, Phó Cục trưởng Cục CSGT cho biết, Nhà nước cần ưu tiên phát triển đồng bộ hơn nữa hạ tầng giao thông trên đường bộ cao tốc, đảm bảo đúng tiêu chuẩn mới đưa vào khai thác sử dụng đồng bộ.

Đối với những đoạn tuyến cao tốc trong giai đoạn phân kỳ (chưa đạt chuẩn cao tốc) cần phải nhanh chóng hoàn thiện để đạt chuẩn, cần xây dựng quy định tiêu chuẩn cao tốc theo quy chuẩn.

Công tác đào tạo, cấp, đổi giấy phép lái xe cần thay đổi bổ sung, nâng cao chất lượng đào tạo. Đặc biệt là phải giao trách nhiệm cụ thể cho từng đơn vị quản lý hạ tầng trên đường bộ cao tốc phải chủ động khắc phục sự cố hạ tầng kỹ thuật nếu có nguy cơ mất an toàn.