Đường sắt cao tốc Bắc – Nam: Việt Nam có động thái mới

Thường trực Chính phủ đề xuất xin ý kiến Bộ Chính trị giao Ban cán sự đảng Chính phủ chỉ đạo hợp tác liên Chính phủ hoặc kêu gọi đầu tư từ các nước và đối tác Trung Quốc, Nhật Bản, Đức, Pháp… xây dựng hệ thống đường sắt tốc độ cao của Việt Nam.

Trước đó Bộ Giao thông Vận tải đánh giá, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam chưa từng có tiền lệ ở Việt Nam. Dự án có quy mô và kinh phí đầu tư lớn, tiêu chuẩn kỹ thuật và công nghệ phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển kinh tế - xã hội đất nước nên cần nghiên cứu, thẩm định, thẩm tra kỹ lưỡng, bảo đảm sự thành công, hiệu quả đầu tư.

Xin ý kiến về kêu gọi đầu tư đường sắt cao tốc Bắc - Nam

Văn phòng Chính phủ vừa thông báo kết luận của Thường trực Chính phủ đối với dự thảo báo cáo Bộ Chính trị về tình hình kinh tế - xã hội năm 2023.

Theo báo Pháp luật TP.HCM, tại kết luận này Thường trực Chính phủ đề xuất xin ý kiến Bộ Chính trị giao Ban cán sự đảng Chính phủ chỉ đạo hợp tác liên Chính phủ hoặc kêu gọi đầu tư từ các nước và đối tác Trung Quốc, Nhật Bản, Đức, Pháp… để nghiên cứu, xây dựng và thực hiện các dự án phát triển đường sắt tốc độ cao, cao tốc.

Theo dự thảo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Bộ GTVT đề xuất đầu tư xây dựng mới tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam chỉ chở khách, có tốc độ thiết kế 350 km/giờ, tốc độ khai thác 320 km/giờ.

Tờ trình của Bộ GTVT trước đó nêu, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam dài hơn 1.500 km, nối Hà Nội - TPHCM, đi qua 20 tỉnh thành.

Việt Nam ước tính tổng mức đầu tư dự án khoảng 58,71 tỷ USD, trong đó vốn nhà nước chiếm 80%, vốn tư nhân khoảng 20% tổng mức đầu tư. Dự án dự kiến lỗ trong khoảng 10-12 năm đầu khai thác. Trong khi đó, đường sắt hiện hữu cải tạo để chở hàng.

Mặt khác, theo kịch bản của tư vấn dự án được Hội đồng thẩm định Nhà nước mời thẩm tra lại đề xuất, tốc độ thiết kế tối đa tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam chỉ 250 km/giờ để vừa chở khách và vừa chở hàng. Đường sắt hiện hữu được nâng cấp để chở khách liên vùng và tàu hàng container.

Tổng mức đầu tư dự án là 61,67 tỷ USD, tương đương trên 1,4 triệu tỷ đồng. Trong đó, vốn nhà nước gần 53 tỷ USD, gồm vốn đấu giá đất tại 50 nhà ga (gần 39 tỷ USD) vốn đầu tư công (hơn 13 tỷ USD).

Vốn tư nhân trên 9 tỷ USD (chiếm hơn 14% tổng mức đầu tư) để đầu tư toa xe, xây dựng sáu nhà ga chính cao 10 tầng.

Hiện Bộ GTVT đang chỉ đạo các đơn vị liên quan tiếp thu ý kiến của Hội đồng thẩm định Nhà nước. Đồng thời, thực hiện kết luận số 49 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt, Bộ GTVT tổ chức đoàn công tác đi học hỏi kinh nghiệm tại một số quốc gia có hệ thống đường sắt tốc độ cao phát triển như châu Âu, Trung Quốc để cập nhật, bổ sung hoàn thiện báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án.

Để có đầy đủ cơ sở khoa học và khách quan, Bộ GTVT cũng sẽ huy động tư vấn quốc tế có kinh nghiệm để nghiên cứu, hoàn thiện làm cơ sở trình cấp có thẩm quyền xem xét quyết định chủ trương đầu tư trong năm 2025.

Học tập nước ngoài

Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là các dự án quan trọng quốc gia, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội đất nước và có tiêu chuẩn kỹ thuật - công nghệ phức tạp.

Bộ GTVT trước đó lưu ý, tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là dự án chưa có tiền lệ, lần đầu được triển khai tại Việt Nam nên cần có sự chỉ đạo tập trung, quyết tâm chính trị mạnh mẽ.

Dự án này cũng cần được nghiên cứu thận trọng, kỹ lưỡng để lựa chọn phương thức và nguồn vốn đầu tư, yếu tố kỹ thuật như công nghệ, tốc độ khai thác, khách hàng; mô hình khai thác hợp lý trên cơ sở phù hợp với xu thế phát triển của quốc tế, điều kiện thực tế của Việt Nam, bảo đảm tầm nhìn chiến lược, dài hạn.

Bộ GTVT đang chỉ đạo các đơn vị liên quan tiếp thu ý kiến của Hội đồng thẩm định đối với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam. Bộ cũng tổ chức đoàn công tác đi học hỏi kinh nghiệm tại một số quốc gia có đường sắt cao tốc phát triển như châu Âu, Trung Quốc… để cập nhật, bổ sung hoàn thiện Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án.

Cùng với đó, để có đầy đủ cơ sở khoa học, khách quan, Bộ GTVT cho biết, sẽ huy động chuyên gia, tư vấn quốc tế có kinh nghiệm cùng tư vấn thiết kế trong nước để nghiên cứu, hoàn thiện báo cáo tiền khả thi, làm cơ sở trình cấp có thẩm quyền xem xét quyết định chủ trương đầu tư trong năm 2025.

Nhiều quốc gia, đối tác nước ngoài quan tâm

Như Sputnik thông tin, có nhiều đối tác nước ngoài đã bày tỏ muốn được hợp tác đầu tư, xây dựng và khai thác dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam với Việt Nam, như Tây Ban Nha, Nhật Bản, Pháp, Ngân hàng Thế giới (WB)…

Trong số này, Tây Ban Nha hiện có hệ thống đường sắt tốc độ cao dài thứ 2 thế giới (chỉ thua Trung Quốc), Nhật Bản có hệ thống đường sắt cao tốc với công nghệ hàng đầu thế giới và đã hỗ trợ Việt Nam nghiên cứu dự án suốt thời gian qua.

Riêng Pháp cũng đang hỗ trợ Việt Nam xây dựng đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội, ngoài ra người Pháp cũng tự hào về tuyến đường sắt Bắc - Nam hiện hữu cũng do họ xây dựng cách đây hơn 100 năm.

Trong cuộc gặp với Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thắng trước đó, lãnh đạo Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam cũng cam kết phối hợp với Bộ GTVT cùng tìm kiếm đối tác quan tâm để trao đổi chi tiết hơn về dự án này.

Đáp lại, lãnh đạo Bộ GTVT cho biết, phía Việt Nam luôn hoan nghênh, khuyến khích các nước hỗ trợ, chia sẻ với Việt Nam về kinh nghiệm đầu tư, xây dựng, khai thác và vận hành tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.

Hoàn thành toàn bộ tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam trước năm 2045

Tại kết luận về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Bộ Chính trị đặt mục tiêu đến năm 2025, phấn đấu hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam; khởi công các đoạn ưu tiên trong giai đoạn 2026-2030 (Hà Nội - Vinh; TP. HCM - Nha Trang).

Đến năm 2030, Bộ Chính trị đặt mục tiêu tập trung cải tạo, nâng cấp, khai thác có hiệu quả các tuyến đường sắt hiện có; tiếp tục triển khai đầu tư các tuyến đường sắt đô thị có nhu cầu vận tải lớn (Hà Nội, TP. HCM...); phấn đấu khởi công một số tuyến kết nối các cảng biển cửa ngõ quốc tế (Hà Nội - Hải Phòng, Biên Hoà - Vũng Tàu...), cửa khẩu quốc tế (Hà Nội - Lào Cai; Hà Nội - Lạng Sơn...), cảng hàng không quốc tế (Thủ Thiêm - Long Thành), đường sắt vành đai phía Đông khu đầu mối Hà Nội (Ngọc Hồi-Lạc Đạo-Bắc Hồng-Thạch Lỗi).

Đối với tuyến TP. HCM - Cần Thơ, Bộ Chính trị đặt mục tiêu đầu tư bằng phương thức đối tác công - tư (PPP) hoặc phương thức đầu tư khác phù hợp, đồng thời tiếp tục đầu tư hoàn thành tuyến Hà Nội - Hạ Long.

Mục tiêu đến năm 2045, Việt Nam sẽ hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị tại TP. Hà Nội (có tính kết nối với vùng Thủ đô) và TP. HCM vào năm 2035, hoàn thành toàn bộ tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam trước năm 2045.

Đồng thời, hoàn thiện các tuyến đường sắt khu đầu mối Hà Nội, khu đầu mối TP. HCM, tuyến đường sắt kết nối với các đầu mối vận tải có lưu lượng lớn (cảng biển, khu công nghiệp, khu kinh tế), các tỉnh Tây Nguyên, tuyến đường sắt ven biển, đường sắt xuyên Á.