Cơ chế phát triển điện mặt trời mái nhà bị “chê”, Bộ Công Thương phản hồi

Trong khi một số bộ ngành đề nghị cần có khuyến khích mở rộng phạm vi lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu, Bộ Công Thương cho rằng, hiện không cần cơ chế khuyến khích.

Bộ Công Thương dẫn chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, khẳng định với quy mô theo Quy hoạch điện VIII thì không cần ban hành cơ chế khuyến khích để lắp đặt điện mặt trời mái nhà cũng vẫn đạt mục tiêu.

Nhiều ý kiến đề nghị mở rộng phạm vi lắp đặt hệ thống điện mặt trời

Mới đây, Bộ Công thương đã có báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ về xây dựng cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà lắp đặt tại nhà ở, cơ quan công sở tại Việt Nam.

Cơ chế khuyến khích này dự kiến được ban hành dưới hình thức là quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Trước đó, sau thời gian lấy ý kiến cho dự thảo, Bộ Công thương đã nhận được ý kiến của 15 bộ, cơ quan ngang bộ. Các ý kiến góp ý đều muốn mở rộng phạm vi lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu không chỉ trên mái nhà ở, công sở, trụ sở doanh nghiệp mà còn trên các công trình khác như trường học, bệnh viện, hợp tác xã, khu công nghiệp, khách sạn.

Các bộ ngành, cơ quan cũng đề nghị làm rõ khái niệm nhà ở trong khu vực nông thôn và bổ sung hộ nông dân có trang trại, nhà kho gắn liền với nhà ở, bến xe, cảng biển, cảng và bến thuỷ nội địa,… vào danh sách được hưởng chính sách hỗ trợ.

Không cần khuyến khích làm điện mặt trời mái nhà

Trả lời những kiến nghị trên, dẫn chỉ đạo của Phó thủ tướng Trần Hồng Hà, Bộ Công Thương cho biết, cơ chế lần này chỉ áp dụng với điện mặt trời mái nhà lắp tại nhà ở, cơ quan công sở. Việc mở rộng đối tượng sẽ được nghiên cứu trong các quy định sau này.

Theo đó, trong nội dung Quy hoạch điện VIII đã được phê duyệt, đến 2030 có 50% các tòa nhà công sở, 50% nhà dân sử dụng điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu (tức là tiêu thụ tại chỗ, không bán điện vào hệ thống điện quốc gia).

Quy hoạch yêu cầu cần có phương án ưu tiên, chính sách đột phá để thúc đẩy phát triển điện mặt trời mái nhà của người dân, mái công trình xây dựng, nhất là khu vực có nguy cơ thiếu điện như miền Bắc, và điện mặt trời tự sản, tự tiêu.

Đến năm 2030, công suất điện mặt trời đạt 12.836 MW, trong đó nguồn tập trung 10.236 MW, còn điện mặt trời tự sản, tự tiêu khoảng 2.600 MW.

Như vậy, theo nội dung Quy hoạch điện VIII, công suất điện mặt trời mái nhà (không phân biệt loại hình) và điện mặt trời tự sản, tự tiêu đến năm 2030 tăng thêm khoảng 2.600 MW.

"Với quy mô này thì không cần ban hành cơ chế khuyến khích để lắp đặt điện mặt trời mái nhà", Bộ Công Thương nhận định.

Lý do là vì, theo tính toán của Bộ Công Thương, chỉ cần khoảng 12,5% nhà dân trên cả nước, mỗi gia đình lắp đặt 1 kW trong năm 2023 là đã hoàn thành mục tiêu tăng thêm về cơ cấu nguồn điện mặt trời mái nhà như Quy hoạch điện VIII.

Con số tính toán trên còn chưa kể đến nguồn điện mặt trời mái nhà lắp đặt tại các cơ quan công sở, điện mặt trời tự sản tự tiêu ở TP.HCM, vốn được phát triển theo cơ chế đặc thù thí điểm cho địa phương này.

Đề xuất của Bộ Công Thương

Từ những lập luận trên, Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng cho phép phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu đến năm 2030 với tổng công suất 2.600 MW. Nguồn điện này sẽ được liên kết với lưới điện (đấu nối sau công tơ mua điện) nhưng không phát lên lưới quốc gia, cũng không bán điện cho tổ chức, cá nhân khác.

Bởi trên thực tế, trường hợp điện mặt trời không đấu nối với lưới điện quốc gia thì các chủ đầu tư tự cân đối nguồn - tải tại chỗ. Họ sẽ phải lắp thêm lưu trữ điện, làm tăng chi phí đầu tư.

Đồng thời, Bộ Công Thương cũng đề nghị Thủ tướng một số cơ chế khuyến khích khác đến hết năm 2030. Chẳng hạn, điện mặt trời mái nhà liên kết với hệ thống điện đã được đấu nối sẽ không phải thỏa thuận đấu nối với ngành điện.

Đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân muốn lắp điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu, cần đăng ký với UBND cấp tỉnh hoặc cơ quan được giao về quản lý phát triển nguồn điện này. Sau đó, bên đăng ký sẽ được hưởng chính sách ưu đãi về thuế, phí; ưu tiên bố trí ngân sách để phát triển loại nguồn điện này tại công sở.

Tuy nhiên, tổ chức, cá nhân đầu tư, lắp đặt, sử dụng hệ thống điện mặt trời mái nhà cần phải đảm bảo các yêu cầu về an toàn điện, công trình xây dựng, môi trường, phòng cháy chữa cháy.

Theo một số chuyên gia, những cơ chế Bộ Công Thương đưa ra sẽ khó khả thi nếu không lượng hóa quy mô cụ thể. Báo Vnexpress dẫn lời GS.Lê Chí Hiệp, Trường Đại học Bách Khoa TP.HCM, cho biết ông đồng tình phát triển điện mái nhà "tự sản tự tiêu".

Tuy vậy, nếu chỉ phát triển đơn lẻ loại hình này trên mái từng hộ nhà dân, công sở thì sẽ khó đạt được mục tiêu đưa nguồn điện này đạt tỷ trọng lớn, tham gia vào cán cân năng lượng đất nước.

"Cơ quan quản lý cần tính toán và lượng hóa được quy mô phát triển nguồn điện này trong từng giai đoạn. Còn đưa ra một khái niệm chung mà không rõ quy mô, sẽ thất bại", chuyên gia lưu ý.