Phía sau sự 'đổi ngôi' trên bảng xếp hạng tăng trưởng kinh tế Việt Nam

Năm 2023, bảng xếp hạng tăng trưởng kinh tế của các địa phương có sự thay đổi lớn khi một số địa phương vốn là “đầu tàu” bỗng nhiên lại về “chót bảng”

Trong đó, Bắc Giang, Hậu Giang và Quảng Ninh là 3 tỉnh dẫn đầu về tăng trưởng kinh tế địa phương. Gây bất ngờ nhất là Bắc Ninh khi từ vị trí đầu tàu nay lại đứng dưới cùng bảng xếp hạng với mức tăng trưởng âm.

Bí quyết dẫn đầu: Cải thiện môi trường kinh doanh

Thống kê cho thấy, năm 2023, Việt Nam 59/63 tỉnh/thành phố ghi nhận trưởng dương và 4 địa phương còn lại bị tăng trưởng âm.

10 tỉnh tăng cao nhất là Bắc Giang, Hậu Giang, Quảng Ninh, Khánh Hoà, Hải Phòng, Nam Định, Hưng Yên, Hà Nam, Ninh Thuận và Phú Yên. Trong số này, có 7 tỉnh thành tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) ở mức 2 con số dẫn đầu là Bắc Giang.

Năm 2023, Bắc Giang được đánh giá là "ngôi sao sáng" khi dẫn đầu cả nước với mức tăng trưởng kinh tế địa phương (GRDP) đạt 13,45%. Đây là năm thứ 4 liên tiếp Bắc Giang tăng trưởng cao.

Trong đó, ngành công nghiệp - xây dựng tăng 17,25%; nông, lâm nghiệp, thủy sản tăng 2,63%; dịch vụ tăng 6,56%; thuế sản phẩm tăng 7,14%.

Đáng chú ý, với ngành công nghiệp, Bắc Giang đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, nhà đầu tư về vốn, thị trường, lưu thông hàng hóa, thủ tục hành chính… Nhờ đó, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) cả năm của tỉnh tăng 20,2%.

Theo đại diện Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) tỉnh Bắc Giang, năm 2023 đánh dấu thành công lớn của tỉnh về thu hút đầu tư vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Đến cuối tháng 11/2023, toàn tỉnh thu hút hơn 3,2 tỷ USD vốn FDI, gấp 3,2 lần so với cùng kỳ. Đây là mức kỷ lục từ trước đến nay.

“Để có kết quả ấn tượng trong tăng trưởng kinh tế và thu hút đầu tư, có được niềm tin của các doanh nghiệp, từ nhiều năm qua, Bắc Giang luôn chú trọng đến cải thiện môi trường đầu tư và tăng cường giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, nhà đầu tư”, báo Tiền phong dẫn lời đại diện Sở KH&ĐT Bắc Giang.

Đặc biệt, thành quả cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh được ghi nhận khi Bắc Giang vươn lên xếp thứ 2 trên Bảng xếp hạng năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI). Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng Ban Pháp chế (VCCI), cho rằng công tác vận hành chính quyền các cấp của Bắc Giang khá tốt. Trong đó, có vai trò lớn của các sở, ngành trong cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

“Thời gian tới, Bắc Giang cần tuyên truyền giúp mỗi người dân, cán bộ, công chức nhận thức rõ vai trò của việc cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; đẩy nhanh tiến độ giải quyết những vướng mắc, không đùn đẩy trách nhiệm. Tăng cường đối thoại, chia sẻ, hỗ trợ doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ”, ông Tuấn khuyến nghị.

Sau Bắc Giang, tỉnh Hậu Giang vươn lên vị trí thứ 2 cả nước với mức tăng trưởng 12,27%, dẫn đầu vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long. Trong đó, công nghiệp và xây dựng là khu vực đóng góp lớn nhất. UBND tỉnh Hậu Giang cho hay, kết quả này là nhờ tinh thần của lãnh đạo và toàn tỉnh mong muốn đổi mới, đột phá, thúc đẩy tốc độ tăng trưởng kinh tế địa phương đạt cao.

“Hậu Giang tập trung triển khai quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 ngay từ đầu năm; cùng với sự vào cuộc quyết liệt của cấp uỷ, chính quyền các cấp, mặt trận tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội, sự đồng thuận của nhân dân trong tỉnh”, UBND Hậu Giang khẳng định.

Xếp ở vị trí tiếp theo là Quảng Ninh. Năm 2023, tăng trưởng GRDP của Quảng Ninh ước đạt 11,03%, cao gấp hơn 2 lần so với trung bình cả nước, dẫn đầu các tỉnh vùng Đồng bằng sông Hồng, đứng thứ 3 toàn quốc.

Năm 2024, Quảng Ninh đặt mục tiêu tăng trưởng trên 2 con số, GRDP bình quân đầu người trên 10.000 USD. Mục tiêu này được đưa ra dựa trên thành quả phát triển kinh tế - xã hội đáng ghi nhận mà Quảng Ninh đạt được trong năm qua.

Năm buồn bất ngờ của Bắc Ninh và Quảng Nam

Thường xuyên là tỉnh trong top các địa phương có mức tăng trưởng top đầu cả nước, nhưng tăng trưởng tổng sản phẩm của Bắc Ninh năm 2023 là âm 9,28%, thấp nhất cả nước.

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 78,9% kế hoạch. Số lao động mất việc, giảm giờ làm tăng và chỉ số sử dụng lao động giảm 7,45%.

Lý giải cho điều này, UBND tỉnh Bắc Ninh cho rằng do tình hình thế giới và trong nước có nhiều biến động, phức tạp, khó lường, vượt quá khả năng dự báo. Kinh tế Bắc Ninh có độ mở lớn, trong khi năng lực nội tại thấp, chịu tác động, ảnh hưởng lớn bởi các yếu tố bên ngoài. Thị trường bất động sản, sản xuất công nghiệp điện tử gặp nhiều khó khăn.

Về nguyên nhân chủ quan, UBND tỉnh Bắc Ninh thừa nhận, công tác nắm bắt, dự báo tình hình có lúc còn chưa sát. Việc phối hợp giữa các sở, ngành, địa phương thiếu chặt chẽ, chưa hiệu quả, chất lượng thấp. Một số cơ quan, đơn vị, cán bộ có biểu hiện đùn đẩy, né tránh, sợ trách nhiệm, sợ sai, kéo dài thời gian giải quyết.

Tỉnh Quảng Nam tiếp tục là địa phương nằm trong top “chót bảng” với mức tăng trưởng âm 8,2%. Trong đó, tốc độ tăng trưởng khu vực công nghiệp - xây dựng giảm 21,7%, riêng công nghiệp giảm 24,3%. Tốc độ tăng trưởng ngành thương mại - dịch vụ trên 4,6%. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng hơn 71.000 tỷ đồng, tăng 11%.

Đại diện tỉnh Quảng Nam lý giải, năm 2023, tỉnh đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Trong bối cảnh đó, vẫn thực hiện ước đạt và vượt 12/15 chỉ tiêu chủ yếu của kế hoạch năm.

Tuy nhiên, việc triển khai chương trình mục tiêu quốc gia gặp nhiều khó khăn. Một số chỉ số cải cách hành chính giảm so với năm trước. Tình trạng thiếu thuốc, hóa chất, vật tư y tế tại đa số các cơ sở y tế công lập vẫn tồn tại.

Vấn đề tranh chấp, khiếu kiện, khiếu nại liên quan đến đất đai chưa được giải quyết dứt điểm, tiềm ẩn nguy cơ phức tạp về trật tự, an toàn xã hội. Đời sống một bộ phận người lao động, nhân dân còn gặp nhiều khó khăn.

Địa phương tụt hậu cần nhìn thẳng vào điểm yếu

Theo TS. Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương, ngoài những yếu tố khách quan, yếu tố chủ quan có vai trò quan trọng. Chuyên gia cho rằng, các địa phương tăng trưởng cao đều nỗ lực cải cách mạnh mẽ môi trường kinh doanh. Môi trường kinh doanh thuận lợi là yếu tố góp phần giúp doanh nghiệp, người dân vượt qua khó khăn.

“Địa phương tăng trưởng mạnh mẽ cần tiếp tục phát huy điểm mạnh đạt được. Địa phương tụt hậu trong bảng xếp hạng cần thẳng thắn nhìn vào điểm yếu để cải thiện cải cách môi trường kinh doanh, nỗ lực vươn lên”, TS. Lê Đăng Doanh khuyến nghị.

Tại phiên họp thường kỳ tháng 1 mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp tục quán triệt lại tinh thần “không để đầu năm thong thả, cuối năm vất vả”.

Thủ tướng nêu rõ, thời gian tới, trong chỉ đạo điều hành phải bản lĩnh hơn, giữ vững nguyên tắc, nhưng chủ động, sáng tạo, đổi mới, nâng cao năng lực dự báo, nắm chắc tình hình, có giải pháp, bước đi, lộ trình phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh “không giật cục, phanh gấp”.

Đồng thời, phải có quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt điểm việc đó và phát huy tinh thần trách nhiệm cao, dám nghĩ, dám làm.