Từ mơ ước đến kinh hoàng. Nội chiến bắt đầu ở Ukraina như thế nào

MATXCƠVA (Sputnik) – Các thành viên tham gia Euromaidan từng kỳ vọng về một cuộc sống sung túc và văn minh. Tuy nhiên thay vào đó họ nhận về khối mâu thuẫn nội bộ với vô số nạn nhân. Nền kinh tế sụp đổ, cư dân ly tán. Bài viết của Sputnik phân tích về hệ luỵ của cuộc đảo chính đẫm máu.

Điểm mốc không thể trở ngược

Khi Tổng thống Viktor Yanukovych hoãn việc ký thỏa thuận liên kết với Liên minh châu Âu, phe đối lập tuyên bố ông là kẻ thù của các giá trị châu Âu. Và tối ngày 21 tháng 11 năm 2013, phe đối lập hô hào dân chúng xuống đường.

Trong khi đó, trong nước chưa nhất trí về vấn đề này, kể cả vì nguyên nhân kinh tế-xã hội. Cư dân các khu vực miền đông thường xuyên đi kiếm việc làm và thăm hỏi người thân ở Nga hơn, trong khi cư dân các khu vực miền tây lại hay sang EU. Vì vậy, song song với Euromaidan, bắt đầu có Anti-Maidan ngày càng thêm mạnh.

cựu tổng thống Ukraina Viktor Yanukovych

© Sputnik / Ilya Pitalev

Cuối tháng 2 năm 2014, ông Yanukovych chạy khỏi đất nước. Chính quyền mới không đàm phán với những người ủng hộ “thế giới Nga” mà quyết cho họ thấy ai mới là chủ nhân ở Ukraina.

Công việc trước hết là vào ngày 23 tháng 2, Verkhovnaya Rada bãi bỏ luật cấp quy chế khu vực của tiếng Nga ở những địa bàn của đất nước nơi mà thứ ngôn ngữ này là tiếng mẹ đẻ của ít nhất 10% cư dân. Trong tổng số 27 khu vực ở Ukraina có 13 khu vực như vậy. Tuy nhiên, quyền Tổng thống Alexandr Turchynov đã không thể phê chuẩn nghị quyết của Quốc hội và đến năm 2018, văn kiện bị bãi bỏ vì vi hiến.

Những lời hô hào tới phân chia vang lên ngày càng ráo riết hơn. Chẳng hạn, ngày 20 tháng 3, Thư ký Hội đồng Quốc gia về An ninh và Quốc phòng và một trong những thủ lĩnh của Euromaidan là Andrei Parubiy đưa ra tuyên bố rằng cần phải áp dụng chế độ thị thực-visa với Nga.

Năm 2014, chuyên gia Denis Denisov từ Đại học Tài chính trực thuộc Chính phủ Nga là lãnh đạo chi nhánh Ukraina của Viện các nước SNG. Ông tin chắc rằng các chính trị gia lên nắm quyền sau cuộc đảo chính đẫm máu đã từng có khả năng và thậm chí nghĩa vụ không để xung đột biến thành nội chiến.

«Họ hiểu rất rõ rằng hệ tư tưởng, định hướng chính sách đối ngoại, nhận thức về thực tế và ký ức lịch sử của họ rất khác biệt so với suy nghĩ của đại đa số người dân Ukraina. Vào tháng 2, đánh giá tổng hợp của các nhà lãnh đạo Euromaidan là tối đa 15%, trong khi ông Yanukovych nhận được sự ủng hộ 30% trước khi ông chạy khỏi đất nước», chuyên gia chính trị học giải thích.

Phái ủng hộ đối lập mang người bị thương vì đụng độ với nhân viên thực thi pháp luật ra quảng trường Maidan ở Kiev.

© Sputnik / Andrey Stenin

/

Chuyển đến kho ảnh

Nếu đối thoại trung thực với nhân dân có thể dẫn đến mất quyền lực, vì thế Kiev bắt đầu kích động hận thù.

«Họ đã chọn con đường trấn áp mạnh để triệt tiêu mọi bất đồng chính kiến», chuyên gia Denisov nhận xét.

Phát biểu trong cuộc phỏng vấn với Sputnik, ông Alexandr Matyushin - phóng viên quân sự, thượng úy quân dự bị, cựu chỉ huy biệt đội "Varyag", một trong những nhà tổ chức và thành viên tích cực của hoạt động "Mùa xuân Nga" ở Donbass – đã cho biết nhận thức về các sự kiện của những ngày đó.

«Khủng hoảng xảy ra ngay vào tháng 2 năm 2014. Khi họ chiếu cảnh thiêu chết các nhân viên Berkuts, binh sĩ của quân Nội vụ bị đốt cháy, khi bùng phát leo thang đối đầu trên Maidan, vào thời điểm đó ở Donetsk chúng tôi bắt đầu tập hợp gần như toàn thể các nhà hoạt động. Điều này một lần nữa được thực hiện trong sự tách biệt với Chính phủ, vốn không muốn can thiệp vào cuộc đụng độ trên đường phố. Vào thời điểm đó, quân Nội vụ vừa được huy động trở lại, các tầng đầu tiên của cơ quan hành chính khu vực được rào kín, và một số loại rào chắn được dựng lên. Cũng lúc này, vào ngày 25 tháng 1, các nhà hoạt động xã hội chúng tôi đã tổ chức cuộc họp tại khách sạn «Eva», tại đó quyết định sẽ tiếp tục hiệp lực và nếu có các «vị khách» đến từ Tây Ukraina hoặc từ Kiev, kể cả người của «Cánh hữu» Right Sector, chúng tôi sẽ chống lại», ông Alexandr Matyushin nhớ lại như vậy.

Supporters of pro-EU integration hold Dignity Day rally on Kiev's Maidan Nezalezhnosti

© Sputnik / Iliya Pitalev

/

Chuyển đến kho ảnh

Đất nước chia làm hai phần

Ông Alexandr Matyushin kể rằng đã có cảm tưởng đất nước đang bị chia cắt thành hai mảnh.

«Hơn thế nữa, ngay cả trong thời gian Maidan, từ miền tây đã vang lên tiếng la hét và tuyên bố rằng nếu Yanukovych thắng, Maidan thua, thì khi đó các khu vực miền tây sẽ tách khỏi Ukraina cơ bản. Nghĩa là, ngay từ khi đó họ đã đi ngược lại, vi phạm toàn bộ Hiến pháp Ukraina, trong đó có Điều 110 về tấn công vào sự toàn vẹn lãnh thổ của đất nước. Điều này nảy sinh từ năm 2004 dưới thời của Maidan Yushchenko. Chính vào đâu đó trong khoảnh khắc này, chúng tôi đã hiểu ra rằng chúng tôi khác biệt.

Khi đó, người ta thúc đẩy dự án về Liên bang hóa Ukraina. Bởi chúng ta khác nhau, chúng ta có thế giới quan khác nhau, nên hãy để Ukraina lại, chúng ta sẽ không chia cắt nó mà tạo nên hai vùng tự trị khác nhau. Vùng đông-nam, khi ấy trên bản đồ bao gồm lãnh thổ từ Kharkov cho đến Odessa, thực tế là Novorossiya cùng với Crưm. Và tách riêng là vùng tây-bắc, nơi có xu thế Ukraina kiểu này rất mạnh. Và trong suốt chặng dài thời gian tồn tại từ 2004 đến 2014, tức là một thập niên, khoảng cách này ngày càng trở nên rõ ràng», ông Alexandr Matyushin nói.

Miền đông-nam luôn hướng về nguồn cội Nga

Theo lời ông, miền đông-nam trong lịch sử luôn hướng về nguồn cội Nga nhiều hơn. Và tất cả những cú sốc kể từ năm 2004, khi các liên hệ bị cắt đứt, cuộc chiến khí đốt, cuộc chiến đường, tất cả những thăng trầm kinh tế, hiển nhiên đã giáng đòn mạnh vào Donbass, chính xác bởi vì ngay cả ngành công nghiệp của khu vực cũng gắn liền với công nghiệp Nga, chẳng hạn với khí đốt chất lượng mà giá rẻ.

«Cộng thêm nữa tất nhiên là những vấn đề lịch sử, bao gồm cả động thái tôn vinh Shukhevich và Bandera như anh hùng dân tộc chủ nghĩa thân phương Tây thuần túy, cũng bị cư dân Donbass nhìn nhận một cách tiêu cực, bởi kể cả khi loại bỏ thời kỳ Sa hoàng, những cư dân này về nguyên tắc vẫn là «dân Liên Xô», có những anh hùng của riêng họ, có cái nhìn riêng về lịch sử. Tất nhiên, những điều này cũng đã chia cắt chúng tôi. Và những sự kiện năm 2014 đơn giản trở thành chất xúc tác cho quá trình phân chia vốn đã âm ỉ và diễn ra từ khá lâu rồi», ông Malyushin cho biết thêm.

Một tác phẩm điêu khắc "Những đứa trẻ Donbass, những đứa trẻ chiến tranh"

© Sergey Averin

Khi chiến tranh nổ ra, ông Alexandr Malyushin trở thành dân biểu trong Hội đồng Tối cao, một nghị viện tồn tại từ tháng 5 đến tháng 11 năm 2014. Tập hợp những nhà hoạt động chưa kịp ra mặt trận, ông cùng họ thành lập một biệt đội, vì hiểu ra rằng lúc này điều quan trọng hơn cả là phải bảo vệ vùng đất thân thương của mình với vũ khí trong tay. Và sau đó, tương ứng, ông dự phần vào chính trị nội bộ.

Biệt đội «Varyag» của ông Malyushin đã tham gia cuộc tấn công đầu tiên vào sân bay Donetsk, trong các trận đánh ở Ilovaiska, Snezhnyi và ở hướng Avdeevsk.