Việt Nam làm đường sắt tốc độ cao 350km/h, Bộ GTVT đi khảo sát 5 nước

Theo báo cáo của Bộ GTVT, tuyến đường sắt tốc độ cao với tốc độ thiết kế 350 km/giờ vận tải hành khách và vận tải hàng hóa khi có nhu cầu, còn tuyến đường sắt hiện có sẽ chuyển sang chỉ phục vụ vận tải hàng hoá.

Trước đó, Bộ GTVT đã cử đoàn nghiên cứu đi khảo sát kinh nghiệm xây dựng và vận hành đường sắt tốc độ cao tại 5 nước, để xem xét, ứng dụng phù hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà lưu ý, Bộ Giao thông Vận tải cần làm rõ kinh nghiệm của các nước trên thế giới, lựa chọn phương án đầu tư, công nghệ, tiêu chuẩn, tiếp nhận và chuyển giao kỹ thuật.

Tuyến đường sắt tốc độ cao 350km/h chở khách và hàng hoá

Hôm nay, Ban Chỉ đạo Xây dựng, thực hiện đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam và các dự án đường sắt quan trọng quốc gia họp phiên thứ hai.

Theo TTXVN dẫn báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải tại cuộc họp thể hiện, Việt Nam dự tính xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao với tốc độ thiết kế 350 km/giờ.

Đường sắt cao tốc này sẽ vận tải cả hành khách và vận tải hàng hoà khi có nhu cầu Trong khi đó, đất nước sẽ chuyển đổi tuyến đường sắt hiện có sang chỉ phục vụ vận tải hàng hóa.

Con số đáng chú ý được Bộ GTVT báo cáo với Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà – đó là đóng góp của tuyến đường sắt tốc độ cao này đối với nền kinh tế giai đoạn đầu.

Theo đó, Bộ GTVT đã phối hợp với Tổng cục Thống kê (Bộ KH&ĐT) đánh giá tác động của Dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đến nền kinh tế cho thấy, dự án có thể đóng góp khoảng 1 điểm % tăng trưởng GDP mỗi năm trong giai đoạn 2025-2037.

Cùng với đó, Bộ Giao thông Vận tải và các cơ quan liên quan đã rà soát, cập nhật hoàn thiện phương án huy động nguồn vốn, đánh giá tác động nợ công; đề án phát triển nguồn nhân lực; định hướng phát triển công nghiệp đường sắt...

Bên cạnh thực hiện cải tạo, nâng cấp để khai thác hiệu quả các tuyến đường sắt hiện có, Bộ GTVT đang giao Ban Quản lý dự án đường sắt chuẩn bị đầu tư các dự án thuộc tiêu chí dự án quan trọng quốc gia.

Các tuyến này gồm tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng nằm trên hành lang kinh tế Đông - Tây; Ngọc Hồi (Thanh Trì, Hà Nội) - Thạch Lỗi (Đông Anh, Hà Nội) kết nối các tuyến đường sắt đi phía nam và phía bắc; TPHCM - Cần Thơ kết nối TPHCM với các tỉnh miền Tây Nam Bộ; Thủ Thiêm - Long Thành kết nối TPHCM với Cảng hành không Long Thành; Biên Hoà - Vũng Tàu kết nối các tỉnh Đông Nam bộ với TPHCM, cảng biển khu vực Cái Mép - Thị Vải.

Vốn đầu tư chủ yếu từ ngân sách nhà nước

Trình bày thêm về các khó khăn, vướng mắc hiện nay, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Danh Huy cho biết, các dự án đường sắt quan trọng quốc gia có quy mô lớn, tiêu chuẩn kỹ thuật phức tạp, đi qua nhiều địa phương nên cần xem xét cẩn trọng, kỹ lưỡng.

Ông Huy cũng cho rằng, công tác chuẩn bị đầu tư mất nhiều thời gian, nên cần sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, địa phương.

“Các dự án đường sắt sẽ mang lại hiệu quả lớn về mặt kinh tế nhưng thực tế hiệu quả tài chính dự án không cao, nên ngân sách Nhà nước cần giữ vai trò chủ đạo và ưu tiên bố trí nguồn lực để đầu tư”, - Thứ trưởng thẳng thắn.

Bên cạnh đó, công nghiệp đường sắt của Việt Nam cũng chưa sản xuất được phương tiện, thiết bị, linh kiện, phụ tùng cho đường sắt nói chung. Nguồn nhân lực chưa tiếp cận với trình độ quản lý, kỹ thuật tiên tiến. Cùng với đó, Việt Nam hiện cũng thiếu chuyên gia về đường sắt.

Việt Nam chưa có công nghệ

Trình bày ý kiến tại cuộc họp ngày 26/3, GS.TS Lã Ngọc Khuê, nguyên Thứ trưởng Bộ GTVT cho rằng, ngoài mục tiêu vận tải hành khách, tuyến đường sắt tốc độ cao phải giải quyết được điểm nghẽn vận tải hàng hóa bằng đường sắt của Việt Nam. Điều này, theo ông Khuê, là nhằm thay đổi cơ cấu của thị phần vận tải.

“Chỉ có như vậy mới giảm chi phí logistic và dứt khoát phải liên thông với các tuyến đường sắt quốc tế”, - GS. Khuê nêu quan điểm.

Nhiều chuyên gia cũng đồng tình cho rằng, trong tương lai, việc đánh thuế carbon sẽ làm chi phí vận tải đường bộ, đường thủy, hàng không tăng mạnh, trong khi đây sẽ là ưu thế của vận tải đường sắt chặng dài.

Tại cuộc họp, ông Vương Đình Khánh, nguyên Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đề nghị tính toán kỹ phương án đưa toàn bộ tuyến đường sắt hiện hữu chỉ phục vụ chạy tàu hàng; đầu tư cho công nghiệp đường sắt, nhất là chế tạo đầu máy, toa xe… song song với lộ trình triển khai dự án đường sắt tốc độ cao.

TS. Nguyễn Văn Phúc, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, kỹ thuật, công nghệ đường sắt của Việt Nam còn phụ thuộc bên ngoài, nên cái chủ động được chính là cơ chế, chính sách để huy động được nguồn lực.

Thống nhất phương án, tiêu chuẩn đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị Bộ GTVT tiếp thu các ý kiến của các nhà khoa học, chuyên gia và hoàn thiện phương án đầu tư các tuyến đường sắt tốc độ cao bảo đảm đồng bộ, thống nhất quy chuẩn, tiêu chuẩn từ thiết kế, hạ tầng, phương tiện, hệ thống thông tin, điều hành…

Ông nhấn mạnh, một quốc gia công nghiệp hóa, hiện đại hóa cần phát triển đường sắt tốc độ cao để giảm chi phí logistic, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Trong xu thế chuyển đổi xanh hiện nay, Phó Thủ tướng cũng đề nghị, tuyến đường sắt đi qua trung tâm, đô thị lớn cần kết hợp với tuyến đi trên cao, đi ngầm để bảo đảm hành lang an toàn.

“Phải giữ lại các nhà ga trung tâm ở các đô thị lớn mang tính biểu tượng, đồng thời bảo đảm hành lang an toàn bằng cách kết hợp với tuyến đi trên cao, đi ngầm”, - lãnh đạo Chính phủ bày tỏ.

Ông Trần Hồng Hà yêu cầu, Bộ GTVT làm rõ hiệu quả kinh tế, kinh nghiệm vận hành đường sắt tốc độ cao kết hợp vận tải hành khách với hàng hóa; phương án huy động nguồn vốn, phân kỳ đầu tư; mô hình tổ chức bộ máy quản lý; phương án tiếp nhận, chuyển giao kỹ thuật, công nghệ tiến tới làm chủ và xây dựng ngành công nghiệp đường sắt trong nước.

Đi khảo sát ở 5 nước

Trước đó, theo phần trả lời của Bộ GTVT với cử tri Khánh Hoà, Bộ cho biết đã tổ chức nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng, toàn diện, tổng hợp kinh nghiệm phát triển đường sắt cao tốc trên thế giới.

Đáng chú ý, Bộ GTVT đã tổ chức đoàn công tác liên ngành trực tiếp khảo sát tại 5 quốc gia có hệ thống đường sắt cao tốc phát triển trên thế giới để hoàn thiện đề án chủ trương đường sắt cao tốc trên trục Bắc - Nam và báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án.

Ngày 28/2/2023, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 49-KL/TW, trong đó đã định hướng: “Nghiên cứu, phân tích, đánh giá kỹ lưỡng, chặt chẽ, toàn diện, kết hợp tham khảo kinh nghiệm quốc tế để lựa chọn phương án đầu tư, công nghệ, kỹ thuật, vốn… xây dựng tuyến đường sắt cao tốc hiện đại, đồng bộ, khả thi, hiệu quả, có tầm nhìn chiến lược dài hạn, phát huy được các lợi thế tiềm năng của đất nước, phù hợp với xu hướng phát triển của thế giới”.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng, thực hiện Đề án chủ trương đường sắt cao tốc trên trục Bắc - Nam và các dự án đường sắt quan trọng quốc gia với các thành viên bao gồm đại diện các bộ, ngành liên quan.

Chính phủ cũng ban hành Chương trình hành động thực hiện Kết luận số 49-KL/TW của Bộ Chính trị, trong đó giao Bộ GTVT chủ trì phối hợp với các bộ, cơ quan và địa phương tổ chức tham khảo kinh nghiệm một số nước trên thế giới về phát triển đường sắt tốc độ cao để nghiên cứu đề xuất đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam hiệu quả.

“Hiện nay, Chính phủ đang tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành, cơ quan liên quan nghiên cứu, học tập kinh nghiệm quốc tế về thể chế chính sách, đào tạo phát triển nguồn nhân lực, tiếp nhận chuyển giao công nghệ, phát triển công nghiệp, huy động nguồn lực, khai thác quỹ đất quanh ga để triển khai đầu tư đường sắt cao tốc trên trục Bắc - Nam nói riêng và hệ thống đường sắt nói chung bảo đảm khả thi, hiệu quả”, - Bộ GTVT nhấn mạnh.